‏تصویر کلان قرن بیست و یکم

‏تصویر کلان قرن بیست و یکم

‏نخست و برای پاسخ به این پرسش ناگزیرم دو فکت اساسی را ابتدا مطرح کنم: سخنان اخیر رییس جمهور فرانسه مبنی بر اینکه «اولویت آمریکا نخست آمریکا است و پس از آن چین»؛ و آنچه نتانیاهو بر آن تاکید می کند مبنی بر اینکه «نقشه خاورمیانه را تغییرخواهیم داد». وآنگاه به این سوال بپردازم که این مواضع چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ سوالی که درتصویر کلان (Big Picture) خود ریشه درتحولات بنیادین جهان درتقابل آمریکا و چین دارد: «تصویرکلان قرن بیست ویکم». 

۱) تغییرنظم بین الملل: ظاهرا آسیا و اکنون خاورمیانه مرکز تحولات و تغییرات و جایگاه سامان دهی نظم بین المللی در قرن بیست ویکم خواهدبود. آنچه در مقاله وزیرخارجه آمریکا در فارین افرز درحدود ده روز پیش نمایانده شده است. این سخن که: ”برخی – روسیه با یاری ایران و چین و کره شمالی – به دنبال تغییر بنیان های اساسی نظم بین المللی هستند؛ و می خواهند اساس قدرت آمریکا شامل: برتری نظامی وتکنولوژیک سلطه پولی وشبکه متحدین و همکاران آن را ریشه کن کنند“.

‏جناب بلینکن بدون آنکه سخنی از ارزش های کهن حقوق بشر بگوید و به این بپردازد که اگر نظم بین الملل کنونی مطلوب آمریکا است؛ چرا: دربرابر مصوبات نهادهای آن ایستادگی می کند؟ با دیوان بین المللی لاهه (ICJ)که اتفاقات خاورمیانه را نسل کشی نامید مقابله می کند؟ (ICC) را برنمی تابند؟… چرا دموکرات ها به تمام اصول پیشین خود پشت کرده اند؟ چرا در قرن بیست ویکم کشتار آدمیان و نسل کشی انسان ها اینان را برنمی انگیزاند؟ چرا قساوت و شقاوت را حدّی نیست؟ چرا نظم بین الملل ایستا شده است؟ و… مگر آنکه توضیح این باشد که این نسل کشی در راستای درانداختنِ نظم نوین اقتصادی قرن بیست ویکم و ایدئولوژی و ارزش های تحول یافته آن است؛ این امر که «اول منافع آمریکا» شعار آن می باشد. همان شعاری که اروپا را هم به وحشت انداخته است.

‏بلینکن سپس با گذر از روسیه می گوید:”چین تنهاکشوری است که تمایل وتوانایی تغییر و شکل دهی دوباره نظم بین المللی را دارااست؛ و آمریکا مصمم است تا ازمنافع خود حفاظت نماید… لذا ما مشارکت چهارگانه (Quad) -آمریکا استرالیا ژاپن هند- را برای رسیدن به «هند و پاسیفیک» آزاد و باز (Open) و امن ارتقا دادیم… ما چهارچوب اقتصادی هند-پاسیفیک را با ۱۴ کشور و ۴۰٪ جی دی پی جهانی ایجاد کردیم… AUKUS را به عنوان مشارکتی دفاعی با آمریکا و انگلستان و استرالیا پدید آوردیم… توانایی نظامی خود و متحدان مان را در هند و پاسیفیک مدرن کردیم… با تلاش ما ایتالیا از کمربند و جاده چین خارج شد… و آمریکا و متحدانش به تلاش خود برای غلبه بر تغییردهندگان نظم جهانی و ویژن آنان برای سامان دهی قرن بیست ویکم ادامه خواهند داد“.
‏در راستای همین تغییر نظم بین المللی و در پاسخ به سخنان وزیر خارجه آمریکا روز گذشته جناب پوتین هم در اجلاس عشق آباد گفت: «روابط بین الملل به دوران تحول و دگرگونیِ عمیقی وارد شده است و یک نظم جدید جهانی که بازتاباننده تنوع جهانی است در شرف بر آمدن می باشد. روندی که اجتناب ناپذیر و غیرقابل بازگشت است. قدرت های در حال ظهور اقتصادی مالی سیاسی… بویژه در سرتاسر شرق و جنوب… مبتنی بر سنت ها و منافع ملی شان… برای توزیع عادلانه ثروت و دموکراسی… می کوشند. جهان چندقطبیِ در حال بر آمدنِ ما از (شرق و جنوب)… و نظم جدید جهانی در حال شکل گرفتن در میان CIS, EAEU,SCO, BRICS و هم نظران ما… است». 

۲)کنترل دوسویه چین: در همین جهت آمریکا از چندین سال پیش در تلاش برای محصور کردن چین و مقابله با طرح حسرت برانگیز و البته پر ابهام «یک کمربند یک جاده» به ایجاد کریدور جدیدی در ساختار «توافق ابراهیم» در غرب آسیا دست زد؛ و برای آن کوشید هند را از طریق دریای عمان و کشورهای عربی جنوب آسیای غربی به اسرائیل متصل کند: (IMEC); (India – Middle East – Europe Corridor). همان کاری که در ساختار  AUKUS و در تقابل با چین در شرق آسیا نمود؛ تا با تمرکز بر: «تکنولوژی های شش گانه» یعنی «تکنولوژی کوانتوم هوش مصنوعی سیستم های سایبری پیشرفته هایپرسونیک ضد هایپرسونیک توانایی های زیرسطحی» و «تبادل اطلاعات و ابتکارات» – جدای اقدامات هسته ای نظامیِ دریایی – شرق اقیانوس آرام را تحت کنترل در آورَد. چیزی که چین آن را « ذهنیت دوران جنگ سرد» خواند.

‏اما (IMEC) چیست؟ و چرا تصویر شماتیک آن امسال در سخنرانی نتانیاهو در سازمان ملل ارائه گردید؛ و او آن را (Map of a Blessing) «نقشه ی نعمت و برکت» و (Future of Hope) «آینده امید» خواند. آنچه که قرار است «پل سرزمینی میان اقیانوس هند و دریای مدیترانه» باشد؛ و با تمرکز بر: «راه دریایی راه ریلی مسیر جاده ای مسیرهای انرژی از طریق لوله انرژی پاک فیبر نوری پیشرفته مناطق اقتصادی توسعه یافته» هند را به بندر (Piraeus) در یونان متصل کرده و دو میلیارد نفر را از آن بهره مند سازد. از مردم هند تا اعراب جنوب آسیای غربی و از آنجا تا اسرائیل و اروپا.

‏ در این تصویر کلان اقتصادی آمریکا «ساختارهای ساحل شرقی مدیترانه باید منحصر به اسرائیل و در اختیار کامل آن باشد»؛ اینکه – جدا از بنادر اصلی سوریه که در اختیار روسیه است – سواحل و بنادر لبنان و غزه باید از کار افتاده و آن کشورها سرزمین سوخته شوند تا مسیر هند به اروپا صرفا در اسرائیل شکل بگیرد و همه چیز در اختیار آن باشد و تجارت و اقتصاد و سرمایه ی منطقه در خدمت امنیت اش. 

‏ لذا این دیگر یک جنگ ایدئولوژیک بر سر قطعه ای زمین نیست؛ بلکه جنگی اقتصادی پیچیده در یکپارچگی «اقتصاد و امنیت» است. نظمی بی بازگشت که باید آن را دریافت؛ همان نظمی که آرام آرام در حال شکل گرفتن عملی است. از آن رو که: 

‏الف) رقابت در شرق آسیا اوج گرفته و این منطقه در شرف تقسیم شدن میان آمریکا و چین است؛  

‏ب) هند که با آمریکا متحد شد حملات علیه چین و منافعش در پاکستان و دو ایالت آن بالا گرفت؛ چین هم بر آن شد تا حضور نظامی خود را افزایش داده و نیروهای ویژه امنیتی خود را به بهانه مبارزه با اقدام تروریستی کراچی و به نام حفاظت از شهروندان و پروژه های چین و برای امنیت «کریدور اقتصادی چین – پاکستان» و «ابتکار یک کمربند – یک جاده» به پاکستان اعزام کند؛ 
‏و… 

۳)ناامیدی و انفعال اروپا: ساختارسازی نظم نوین آمریکا و چین رقابت آنان در شرق و جنوب و «اولویت اقتصاد و رفاه» تا حدّ سرزمین سوخته که با درس گیری از دوران جنگ سردْ سرآغاز تحولات قرن جدید شده است؛ اروپا را هم در سرگردانی و باتلاق ناامیدی فرو برده و به شکلی مایوسانه قربانی رقابت اقتصادی – نظامی آمریکا و چین کرده است. وضعیتی که در آن آمریکا و چین بازیگران بزرگ و اصلی؛ روسیه تلاش گری برای سامان دادنِ ساختار متقابل این نظم لیکن در باتلاق دریای سیاه؛ اروپا ناامید و ناتوان و سردرگم؛ و کشورها از استرالیا تا هند و پاکستان و اسرائیل و عربستان و کشورهای شمال آسیای غربی و ترکیه بازیگران منطقه ای آن اند. غزه و لبنان صاحبان زمین سوخته و قربانیان صحنه ی نسل کشی؛ عربستان و امارات و عمان و اردن یاری کنندگان اسرائیل در آوریل گذشته ساکتان عرصه ی سیاست؛ و… نزاعی که اتحادیه اروپا صریحا به ناتوانی اش در این عرصه ی جهانی اعتراف کرده و تماشاگر تحولات آن گردیده است. 
‏اما شاید برای اروپاییان در قرن بیست و یکم که اقتصاد کهن شان با استعمار و اینک با نسل کشی آغاز شده؛ سخنان رییس جمهور فرانسه جرقه ی نجات از این ورطه ی هولناک باشد. البته چنانچه اروپا بر عصای شکسته اش بایستد؛ و بر آنچه می گوید و تبعات آن پایبند باشد!

‏اما این تحولات و دگرگونی ها در این جهان پر آشوب نه فقط بازیگران که تمام کشورها را با سوالاتی اساسی مواجه ساخته اند؛ اینکه: کدام آینده را می خواهند برای مردم شان در اندازند؟ نظمِ در حال بر آمدن چه تاثیری بر آینده و سرنوشت آنان دارد؟ چگونه می توانند از بحران های این روندْ در امان باشند؟ و… 

‏آنچه در این میان در ایران عزیز ما هم می بایست پرسش بزرگ همگان باشد؛ اینکه: شکل گیری نظم جدید چه جایگاهی برای ما رقم خواهد زد؟ آیا اکنون که جهان در شرف تحولی کلان است ایران می تواند هم چنان بر قله های مرتفع حاشیه پنداری و تخیلات خویش بنشیند؟ آیا نباید در این تحول و دگرگونی نقش آفرین باشد؟ چرا ایران نباید در تصویر کلان جهانی بازیگری تعیین کننده استوار بر نقش تاریخی ملت خویش باشد؟ چرا بعضی در ایران نمی خواهند بازیگری جهانی باشند؟ آیا نباید تصمیمات ایران مبتنی بر چگونگی حضورش در این سامان دهی نظم بین الملل باشد؟ و…

۳۱۱۳۱۱

آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "‏تصویر کلان قرن بیست و یکم" هستید؟ با کلیک بر روی عمومی، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "‏تصویر کلان قرن بیست و یکم"، کلیک کنید.

نوشته های مشابه