آشنایی با انواع لوله های داربست و کاربردهای آن ها

اگر در صنعت ساخت و ساز فعالیت می‌کنید احتمالا با اصطلاح داربست فلزی آشنا هستید. این سازه یکی از اجزای ضروری در هر کارگاه ساختمانی است که ایمنی و بهره وری کارگران را فراهم می‌کند. اما اگر با حوزه ساخت و ساز آشنایی زیادی ندارید ممکن است این اصطلاح برایتان ناآشنا باشد هرچند به احتمال زیاد بارها این سازه ها را در پروژه های ساختمانی دیده‌اید بدون اینکه حتی نامشان را بدانید.

در این مطلب به معرفی انواع لوله های داربست می‌پردازیم و کاربردهای متنوع آن‌ها را بررسی می‌کنیم. این اطلاعات برای افرادی که قصد ورود به صنعت ساخت و ساز را دارند یا می‌خواهند پروژه‌ای ساختمانی اجرا کنند بسیار مفید خواهد بود.

اهمیت لوله داربست در پروژه های ساختمانی

لوله های داربستی یکی از بخش های اصلی سازه های موقتی مورد استفاده در پروژه های عمرانی هستند. این لوله ها که عموما از فولاد با مقاومت بالا ساخته می‌شوند امکان اجرای عملیات ساختمانی در ارتفاع را به صورت ایمن و منظم فراهم می‌کنند.

نقش لوله های داربست صرفا به ایجاد دسترسی محدود نمی‌شود بلکه این عناصر به عنوان تکیه گاه های پایدار برای اجرای فعالیت هایی مانند بتن ریزی جوشکاری گچ کاری نصب نما و سایر عملیات تخصصی عمل می‌کنند. در واقع بدون وجود یک سیستم داربستی استاندارد بسیاری از مراحل اجرایی یا با خطر بالا انجام می‌گیرند یا به کلی غیر قابل اجرا خواهند بود.

از نظر ایمنی استفاده از لوله های داربستی استاندارد و نصب شده بر اساس ضوابط مهندسی موجب کاهش ریسک سقوط حفظ سلامت نیروی انسانی و انطباق با الزامات آیین نامه های ایمنی کار در ارتفاع می‌شود.

افزون بر این لوله های داربستی امکان برنامه ریزی دقیق‌تر توزیع منطقی نیروها و تسهیل در مدیریت عملیات همزمان در چند جبهه کاری را فراهم می‌سازند. این ویژگی‌ها به افزایش بهره وری کاهش تاخیرات اجرایی و بهینه سازی زمان بندی پروژه منجر می‌شوند.

انواع لوله های داربست و تفاوت های آن‌ها

انواع لوله های داربست بر اساس جنس و کاربردشان به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

لوله داربستی فولادی سیاه

از جمله انواع لوله های داربستی برای ساخت اسکافلد لوله داربستی سیاه از فولاد نرم یا کربنی ساخته می‌شوند و سطح آن‌ها فاقد پوشش گالوانیزه است؛ به همین دلیل ظاهری تیره یا سیاه دارند. این نوع لوله‌ها به دلیل مقاومت بالا و قیمت اقتصادی گزینه‌ای مناسب برای پروژه های سنگین و عمرانی بلند مدت به شمار می‌روند.

در اغلب موارد این لوله ها به صورت درزدار (با جوش طولی) تولید می‌شوند. با این حال در برخی پروژه های خاص که استحکام و ایمنی بیشتری مورد نیاز است از لوله های بدون درز یا مانیسمان استفاده می‌شود. لوله های مانیسمان به دلیل نداشتن خط جوش استحکام مکانیکی بیشتری دارند و برای شرایط پرفشار انتخاب بهتری محسوب می‌شوند.

لوله داربستی گالوانیزه

لوله های داربستی گالوانیزه از فولاد با پوشش گالوانیزه گرم تولید می‌شوند که سطحی براق و ضد زنگ به آن‌ها می‌بخشد. این نوع لوله ها به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و شرایط محیطی سخت انتخاب خوبی برای پروژه های فضای باز مناطق مرطوب یا سازه های موقتی با طول عمر بالا هستند.

در مقایسه با لوله های سیاه لوله های گالوانیزه وزن بیشتری دارند و قیمت آن‌ها بالاتر است اما مزیت مهم آن‌ها در کاهش ریسک زنگ زدگی و کاهش نیاز به نگهداری در طول زمان است که این موضوع اطمینان بیشتری را برای کارفرما فراهم می‌کند.

لوله داربستی آلومینیومی

لوله های داربستی آلومینیومی از آلیاژ آلومینیوم ساخته می‌شوند که ویژگی های خاصی مانند وزن سبک و مقاومت بالا در برابر زنگ زدگی دارند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که این لوله‌ها برای پروژه هایی که نیاز به نصب و جابجایی سریع دارند مانند سوله های سبک یا داربست های متحرک انتخاب مناسبی باشند.

با این حال لوله های آلومینیومی از نظر تحمل بار نسبت به لوله های فولادی محدودتر هستند و برای پروژه هایی با نیاز به استحکام بالا مناسب نیستند. بنابراین این نوع لوله‌ها بیشتر برای کاربری های سبک و پروژه های کوتاه مدت توصیه می‌شود.

کاربرد لوله های داربست در ساخت سازه های موقت

لوله های داربستی در ساخت سازه های موقت نقش مهمی دارند و در پروژه های ساختمانی عمرانی و صنعتی برای ایجاد ساختارهایی که به نصب و نگهداری کمک می‌کنند استفاده می‌شوند. در ادامه به برخی از کاربردهای این لوله‌ها در سازه های موقت اشاره خواهیم داشت.

1- دسترسی به ارتفاعات

لوله های داربستی به عنوان سازه های موقت امکان دسترسی ایمن به ارتفاعات را برای کارگران فراهم می‌کنند. این سازه ها در پروژه های ساختمانی رنگ آمیزی نماکاری و نصب تاسیسات به کار می‌روند. 

2- پشتیبانی از سازه های در حال ساخت یا بازسازی

در پروژه های بازسازی یا تقویت سازه های آسیب دیده لوله های داربستی به عنوان تکیه گاه های موقت عمل می‌کنند تا از ریزش یا تخریب ناگهانی جلوگیری شود. 

3- نصب و نگهداری تاسیسات

در نصب و تعمیر تاسیسات مختلف مانند خطوط انتقال برق آب گاز و سایر خدمات زیرساختی لوله های داربستی به عنوان داربست های مقاوم و مطمئن برای دسترسی به نقاط دشوار استفاده می‌شوند. 

4- ساخت پل‌ها و سازه های عمرانی

در پروژه های ساخت پل یا سازه های عمرانی لوله های داربست به عنوان پشتیبانی موقت استفاده می‌شوند تا به استحکام سازه کمک کنند و از ریزش جلوگیری کنند. پس از تکمیل ساخت این لوله ها برداشته می‌شوند.

5- نصب تبلیغات و بنرهای بزرگ

در فضاهای شهری و صنعتی از لوله های داربستی برای نصب بنرها و تبلیغات بزرگ استفاده می‌شود. این لوله ها به عنوان پایه های نگهدارنده برای بنرها و تابلوهای تبلیغاتی عمل می‌کنند و به دلیل استحکام و پایداری بالا حتی در برابر باد و شرایط جوی نامساعد نیز مقاومت دارند. 

6- غرفه سازی در نمایشگاه ها

در نمایشگاه ها و رویدادهای تجاری لوله های داربستی به عنوان اسکلت سازه های موقت برای ساخت غرفه‌ها و تقسیم بندی فضاها استفاده می‌شوند. این سازه‌ها به راحتی نصب و جمع آوری می‌شوند و امکان ایجاد فضاهای نمایشگاهی با طراحی های متنوع را فراهم می‌کنند.

استانداردها و اصول ایمنی در استفاده از لوله های داربست

لوله های داربستی معمولا با قطر ۴۸.۳ میلی متر ساخته می‌شوند که اندازه‌ای استاندارد در صنعت است اما در ایران به نام ۱.۵ اینچی شناخته می‌شود.

این قطر استاندارد امکان تطابق کامل با بست ها و دیگر متعلقات داربست را فراهم می‌کند. ضخامت این لوله ها معمولا بین ۲ تا ۴ میلیمتر است. ضخامت های کمتر برای کاربری های سبک و موقت مناسب‌ هستند در حالی که ضخامت های بیشتر برای سازه های سنگین و بلندتر به کار می‌روند. ضخامت ۳.۲ میلیمتر به عنوان گزینه رایج در پروژه های ساختمانی ایران شناخته می‌شود.

طول معمول لوله های داربستی ۶ متر است اما در صورت نیاز می‌توان آن‌ها را به اندازه های مختلف برش داد و متناسب با شرایط پروژه سفارشی سازی کرد.

از نظر وزنی یک لوله داربستی ۶ متری با ضخامت ۳.۲ میلی‌متر حدود ۲۱ کیلوگرم وزن دارد. این وزن بر روی طراحی و نصب داربست تاثیرگذار است به این دلیل که هم بر ایمنی و هم بر سرعت و سهولت نصب تاثیر می‌گذارد.

جنس لوله‌ها معمولا از فولاد است. برای پروژه های عمومی لوله های فولاد سیاه گزینه‌ مناسبی به شمار می‌روند در حالی که برای محیط های مرطوب یا شرایط خورنده لوله های فولاد گالوانیزه انتخاب بهتری هستند. از طرف دیگر لوله های آلومینیومی برای کاربری های سبک و موقت یا داربست های متحرک گزینه های مناسبی به حساب می‌آیند.

لوله های داربستی نه تنها ابزاری برای دسترسی به ارتفاعات در پروژه های ساختمانی هستند بلکه پایه گذار ایمنی و پایداری در این محیط ها به شمار می‌روند. این لوله ها به عنوان تکیه گاه های ضروری در کنار سایر تجهیزات امکان اجرای فعالیت هایی مانند بتن ریزی جوشکاری و نصب نما را با اطمینان و بدون خطر فراهم می‌کنند. با انتخاب دقیق نوع و ابعاد لوله های داربستی و رعایت اصول استاندارد در نصب و نگهداری می‌توان به بهبود بهره وری پروژه ها و حفظ سلامت نیروی انسانی کمک کرد.