بُعد اجتماعی گردشگری پایدار

گردشگری پایدار رویکردی حیاتی برای حفظ منابع طبیعی فرهنگ ها و اقتصاد محلی است که با در نظر گرفتن ابعاد سه گانه اقتصادی محیط زیستی و به ویژه اجتماعی-فرهنگی تجربه ای مسئولانه برای امروز و آینده فراهم می آورد.

گردشگری پایدار که ریشه در مفهوم کلی توسعه پایدار دارد چارچوبی جامع برای مدیریت فعالیت های گردشگری ارائه می دهد که با هدف تأمین نیازهای فعلی گردشگران و مناطق میزبان در عین حال از توانایی نسل های آینده برای تأمین نیازهای خود محافظت می کند. این رویکرد نه تنها به جنبه های اقتصادی و سودآوری صنعت سفر توجه دارد بلکه اثرات گسترده تر آن بر محیط زیست و جوامع محلی را نیز به طور جدی مد نظر قرار می دهد. پذیرش و اجرای اصول گردشگری پایدار برای هر مقصدی از کلان شهرها گرفته تا مناطق روستایی و بکر طبیعی امری ضروری است.

درک عمیق از ابعاد توسعه پایدار اولین گام برای پیاده سازی موفق گردشگری پایدار است. این ابعاد شامل سه ستون اصلی و به هم پیوسته هستند که هر یک نقش حیاتی در دستیابی به تعادل و پایداری ایفا می کنند. شناخت این ابعاد به ما کمک می کند تا تأثیرات متقابل فعالیت های گردشگری بر جنبه های مختلف زندگی در یک مقصد را تحلیل کرده و راهکارهای مناسبی برای مدیریت این تأثیرات بیابیم. عدم توجه به هر یک از این ابعاد می تواند پایداری کلی سیستم گردشگری را به خطر اندازد و منافع بلندمدت آن را تضعیف کند.

بعد اقتصادی توسعه پایدار در گردشگری بر ایجاد منافع مالی برای تمامی ذینفعان تمرکز دارد. این شامل افزایش درآمد برای جوامع محلی از طریق ایجاد فرصت های شغلی مرتبط با صنعت سفر حمایت از کسب وکارهای کوچک محلی و توزیع عادلانه سود حاصل از فعالیت های گردشگری است. هدف این بعد اطمینان از این است که گردشگری به جای وابستگی به موتور محرک رشد اقتصادی پایدار در مقصد تبدیل شود. سرمایه گذاری مسئولانه ترویج کارآفرینی محلی و استفاده از محصولات و خدمات بومی از جمله راهکارهای تحقق بعد اقتصادی است. این بعد تلاش می کند تا توسعه گردشگری با پیشرفت های اقتصادی در بخش های مختلف همراه شود تا برای بخش های دولتی و خصوصی و مردم نیز سودآوری داشته باشد و فقر را کاهش دهد.

بعد اجتماعی فرهنگی گردشگری پایدار شاید پیچیده ترین و در عین حال حیاتی ترین بعد باشد. این بعد بر حفظ و احترام به هویت فرهنگی ارزش ها سنت ها آداب و رسوم سبک زندگی و رفاه اجتماعی جوامع میزبان تأکید دارد. گردشگری نباید منجر به تجاری سازی بیش از حد فرهنگ از بین رفتن اصالت ها یا ایجاد تنش های اجتماعی شود. مشارکت فعال مردم محلی در فرآیندهای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری احترام به حقوق آن ها تضمین دسترسی آن ها به خدمات و زیرساخت ها و حفظ انسجام اجتماعی از جمله اهداف این بعد است. این بعد مباحثی چون الگوی مصرف تامین سلامت مسکن مناسب رفتارهای اجتماعی سازگار باورها تحولات جمعیت و تغییرات اجتماعی را شامل می شود و بدون توجه به آن ها توسعه پایدار معنایی نخواهد داشت و نمی توان به آن ها بی توجه بود.

بعد محیط زیست توسعه پایدار در گردشگری به حفاظت از منابع طبیعی تنوع زیستی و اکوسیستم های مقصد می پردازد. این شامل کاهش آلودگی آب خاک و هوا مدیریت صحیح پسماندها حفاظت از گونه های گیاهی و جانوری حفظ زیبایی های طبیعی و کاهش مصرف انرژی و آب است. هدف این بعد به حداقل رساندن اثرات منفی زیست محیطی ناشی از فعالیت های گردشگری و در صورت امکان کمک به بازسازی و بهبود وضعیت محیط زیست است. استفاده از شیوه های ساخت وساز پایدار ترویج حمل ونقل پاک و افزایش آگاهی زیست محیطی در میان گردشگران و فعالان صنعت از راهکارهای کلیدی در این بعد است. هر آنچه را که از طبیعت محیط زیست و اکوسیستم های طبیعی تصور کنید در این بعد از توسعه پایدار جای می گیرد و تلاش بر حفظ منابع طبیعی است.

اصول گردشگری پایدار مجموعه ای از رهنمودها و معیارها هستند که برای دستیابی به اهداف سه گانه توسعه پایدار در صنعت سفر تدوین شده اند. این اصول شامل حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی کاهش اثرات منفی بر محیط زیست احترام به جوامع محلی و مشارکت آن ها در فرآیندهای تصمیم گیری توزیع عادلانه منافع اقتصادی حاصل از گردشگری افزایش آگاهی در میان گردشگران و میزبانان و ترویج مصرف مسئولانه است. پایبندی به این اصول برای تمامی ذینفعان از دولت ها و سیاست گذاران گرفته تا کسب وکارهای گردشگری و خود گردشگران الزامی است تا اطمینان حاصل شود که سفر نه تنها تجربه ای لذت بخش است بلکه به بهبود وضعیت مقاصد نیز کمک می کند و برای نسل های آینده نیز قابل دسترس باقی می ماند.

گردشگری سبز رویکردی تخصصی تر در دل گردشگری پایدار است که عمدتاً بر کاهش اثرات زیست محیطی سفر تمرکز دارد هرچند که ابعاد اجتماعی و اقتصادی را نیز نادیده نمی گیرد. این مفهوم به سفرهایی اشاره دارد که با کمترین آسیب به محیط زیست انجام می شوند و تلاش می کنند تا ردپای اکولوژیکی فعالیت های گردشگری را به حداقل برسانند. گردشگری سبز اغلب با سفر به مناطق طبیعی و لذت بردن از آن ها همراه است اما نکته کلیدی در آن مسئولیت پذیری در قبال محیط زیست مقصد است. این نوع گردشگری بین محیط زیست و موضوعات اجتماعی ارتباط برقرار می کند و تلاش می کند تا تأثیرات منفی بر محیط زیست را کاهش دهد و در عین حال به توسعه اقتصادی و اجتماعی کمک کند. هدف اصلی توریسم سبز حفظ منابع طبیعی حفاظت از محیط زیست حفظ تنوع فرهنگی و ارتقای رفاه اجتماعی است.

ویژگی های توریسم سبز شامل مجموعه ای از اقدامات و رویکردهایی است که باعث می شود سفر کمترین آسیب را به محیط زیست و جوامع محلی وارد کند. این ویژگی ها فراتر از صرفاً سفر به مناطق سرسبز هستند و به نحوه انجام سفر انتخاب اقامتگاه فعالیت ها و تعاملات در مقصد مربوط می شوند. تمرکز اصلی بر حفاظت از محیط زیست حفظ فرهنگ و تنوع فرهنگی توسعه اقتصادی محلی و آگاهی از مسئولیت اجتماعی است. توریسم سبز اخلاق محور است و گردشگران مسئول تلاش می کنند تا آرامش و زندگی مردم بومی را مختل نکنند محیط زیست را آلوده نکرده و با کاهش هزینه های انرژی آب و زباله ارزش تنوع زیستی و اکوسیستم را بالا ببرند. با توجه به تغییرات آگاهی مردم درباره محیط زیست و توسعه پایدار توریسم سبز به عنوان یک روند رو به رشد در صنعت گردشگری شناخته می شود.

حفاظت از محیط زیست یکی از ارکان اصلی گردشگری سبز است. این اصل شامل اقداماتی برای کاهش آلودگی مدیریت پایدار منابع آب و انرژی حفاظت از حیات وحش و زیستگاه های طبیعی و کاهش تولید زباله است. گردشگران و ارائه دهندگان خدمات در گردشگری سبز متعهد به حفظ زیبایی ها و سلامت اکوسیستم های طبیعی هستند. این حفاظت نه تنها برای بقای گونه ها و زیستگاه ها ضروری است بلکه جذابیت پایدار مقصد را برای گردشگران آینده نیز تضمین می کند. توریسم سبز تلاش می کند تا تأثیرات منفی بر محیط زیست را کاهش دهد از جمله مصرف منابع طبیعی آلودگی هوا و آب از دست رفتن تنوع زیستی و از بین رفتن مناظر طبیعی.

حفظ فرهنگ و تنوع فرهنگی در گردشگری سبز به معنای احترام به سنت ها زبان ها هنرها و شیوه های زندگی جوامع محلی است. گردشگری نباید منجر به همگن سازی فرهنگی یا از بین رفتن هویت های محلی شود. توریسم سبز با ترویج تعاملات معنادار بین گردشگران و مردم محلی حمایت از صنایع دستی و هنرهای بومی و احترام به مکان های مقدس و تاریخی به حفظ غنای فرهنگی مقاصد کمک می کند. این بعد اطمینان می دهد که منافع حاصل از گردشگری به حفظ و تقویت بافت فرهنگی جامعه محلی منجر شود. توریسم سبز تلاش می کند تا فرهنگ ها و تمدن های محلی را حفظ کند و به جوامع محلی کمک کند تا هویت و ارزش های فرهنگی خود را حفظ کنند.

توسعه اقتصادی محلی در چارچوب گردشگری سبز بر این ایده استوار است که منافع مالی حاصل از گردشگری باید به نفع جوامع میزبان باشد. این شامل اولویت دادن به استخدام نیروی کار محلی خرید کالاها و خدمات از تأمین کنندگان بومی حمایت از کسب وکارهای کوچک و خانگی و سرمایه گذاری در پروژه هایی است که کیفیت زندگی مردم محلی را بهبود می بخشد. این رویکرد از وابستگی اقتصادی به خارج جلوگیری کرده و باعث تقویت تاب آوری اقتصادی جامعه محلی می شود. توریسم سبز به توسعه اقتصادی محلی و کمک به جوامع محلی برای بهره برداری از فرصت های اقتصادی مرتبط با گردشگری توجه می کند. این شامل اشتغالزایی توسعه کسب و کارهای محلی و بهره برداری مسئولانه از منابع محلی است.

آگاهی از مسئولیت اجتماعی در گردشگری سبز به معنای درک و پذیرش تأثیرات فعالیت های گردشگری بر جوامع محلی و محیط زیست است. این آگاهی هم در میان گردشگران و هم در میان فعالان صنعت گردشگری ضروری است. گردشگران مسئولیت پذیر به هنجارها و قوانین محلی احترام می گذارند اثرات زیست محیطی سفر خود را کاهش می دهند و از اقتصاد محلی حمایت می کنند. ارائه دهندگان خدمات نیز مسئولیت دارند تا فعالیت های خود را به شیوه ای انجام دهند که به نفع جامعه و محیط زیست باشد و از حقوق انسانی جامعه محلی محافظت کنند. توریسم سبز تلاش می کند تا به جوامع محلی و جامعه محلی کمک کند و در آن ها اثر مثبت بگذارد.

برخی مولفه های رفتار سبز شامل اقداماتی عملی است که گردشگران می توانند برای کاهش ردپای اکولوژیکی و اجتماعی سفر خود انجام دهند. این شامل انتخاب شیوه های حمل ونقل سازگار با محیط زیست مانند دوچرخه سواری پیاده روی یا استفاده از حمل ونقل عمومی کاهش مصرف آب و انرژی در اقامتگاه ها مدیریت صحیح پسماند و بازیافت حمایت از محصولات و خدمات محلی و احترام به فرهنگ و سنت های بومی است. حمل قمقمه آب به جای خرید بطری های پلاستیکی خرید محصولاتی که زباله کمتری تولید می کنند تنظیم دمای دستگاه های حرارتی برای صرفه جویی در انرژی و آگاهی از برنامه بازیافت هتل از جمله این مولفه ها هستند. این رفتارها نشان دهنده تعهد گردشگر به اصول پایداری است.

اکوتوریسم زیرمجموعه ای تخصصی از گردشگری پایدار و سبز است که به سفرهای مسئولانه به مناطق طبیعی بکر و دست نخورده با هدف لذت بردن مطالعه و قدردانی از طبیعت و فرهنگ های محلی با تأکید بر حفاظت و آموزش می پردازد. هدف اصلی اکوتوریسم ایجاد آگاهی زیست محیطی و فرهنگی حمایت از حفاظت و فراهم آوردن منافع اقتصادی برای جوامع محلی است. اکوتوریسم برای سفری مسئولانه به دل طبیعت طراحی شده و بر تجربه مستقیم و آموزشی در محیط های طبیعی تمرکز دارد. این نوع گردشگری به معنای سفرهای مسئولانه به محیط های طبیعی مانند جنگل کوه دریا و… است که هدف آن لذت بردن از طبیعت بدون آسیب به محیط زیست است و سفر تنها به دامان طبیعت انجام می شود.

ویژگی اقامتگاه های سازگار با محیط زیست شامل مجموعه ای از استانداردها و اقداماتی است که باعث می شود محل اقامت کمترین تأثیر منفی را بر محیط زیست داشته باشد و در عین حال به جامعه محلی کمک کند. این ویژگی ها می تواند شامل استفاده از انرژی های تجدیدپذیر سیستم های مدیریت آب و فاضلاب کارآمد کاهش تولید زباله و کمپوست استفاده از مصالح ساختمانی پایدار و محلی ترویج خرید محصولات ارگانیک و محلی و ایجاد فرصت های شغلی برای ساکنان بومی باشد. این اقامتگاه ها نه تنها تجربه ای پایدار برای گردشگران فراهم می کنند بلکه به حفظ محیط زیست و حمایت از اقتصاد محلی نیز کمک می کنند. کمپینگ مسئولانه نیز یکی از روش های اقامت سازگار است که نیازمند رعایت نکاتی مانند مدیریت زباله ها و عدم تغییر محیط های طبیعی برای برپایی کمپینگ است.

عوامل موثر بر گردشگری چیست؟

سه عامل اصلی گردشگران (مهمان ها) مردم محلی (میزبان ها) و جاذبه ها (ویژگی های مقصد) هستند که با تعامل خود صنعت گردشگری را شکل داده و بر توسعه آن تأثیرگذارند.

گردشگری پایدار چیست؟

گردشگری پایدار رویکردی است که توسعه صنعت سفر را با حفظ منابع طبیعی و فرهنگی توجه به رفاه اجتماعی جوامع محلی و ایجاد منافع اقتصادی عادلانه برای نسل حاضر و آینده تضمین می کند.

ابعاد گردشگری پایدار چیست؟

ابعاد سه گانه گردشگری پایدار شامل بعد اقتصادی (ایجاد منافع و اشتغال محلی) بعد اجتماعی فرهنگی (حفظ هویت و رفاه جامعه) و بعد محیط زیست (حفاظت از منابع طبیعی) است که به هم پیوسته عمل می کنند.

گردشگری پایدار برای کدام مناطق و کدام نوع سفرها مطرح می شود؟

گردشگری پایدار مفهومی جامع است که برای تمامی مقاصد و انواع سفرها از سفرهای شهری و فرهنگی گرفته تا اکوتوریسم و گردشگری روستایی قابل اجرا و ضروری است.