حکومت نظامی میانمار با یک زلزله مهیب شکست

این گسل بخشی از پهنه برخورد بین ورقه های  هند و اوراسیا با سرعت  لغزش سالانه سالانه 18-49 میلی متر است. گسیختگی تا 200 کیلومتر در  راستای گسل با حداکثر لغزش 5.1 متر در نزدیکی Tada-U در جنوب کانون زلزله ۲۸ مارس ۲۰۲۵گسترش یافت. ژرفای کم (10 کیلومتر) و نزدیکی به مناطق پرجمعیت مانند ماندالی که در ۱۹ کیلومتری شرق کانون قرار دارد شدت تخریب را تقویت کرد و به MMI IX رسید. گسل ساگینگ دارای سابقه زمین لرزه های مخرب از جمله یک رویداد 7.7 در سال 1946 است. نبود های لرزه ای شناسایی شده در بخش میکتیلا (مرکز میانمار)  نگرانی هایی را در مورد گسیختگی های با توان بالا ایجاد کرده بود که در این رویداد ۲۸ مارس ۲۰۲۵محقق شد.

گسل ساگاینگ یک مرز زمین ساختی مهم امتداد لغز در میانماردر مرز برخورد بین ورقه های  هند و اوراسیا سابقه طولانی در زمین لرزه های مخرب دارد. در زمین لرزه 1946 M7.7: مشابه  زلزله  2025 بخش شمالی گسل ساگاینگ در نزدیکی ماندالی  گسیخته شد و خسارات گسترده ای به بار آورد. زمین لرزه 1931 M7.5: گسل ساگاینگ جنوبی در نزدیکی یانگون دچار گسیختگی شد. زمین لرزه های 1956 M7.0 و 2012 M6.9: در بخش های مرکزی و جنوبی گسل مزبور رخ داد. زلزله 1762 M8.5–8.8 با ابر راندگی  اگرچه روی گسل ساگینگ نبود اما این رویداد در مگاتراست سوندا به طور غیرمستقیم بر رفتار گسل ساگینگ اثر گذاشت.

 گسیختگی قطعه های گسل ساگاینگ به بخش هایی با دوره بازگشت های  متفاوت تقسیم می شود. مطالعات دیرینه لرزه شناسی نشان می دهد که بخش های جنوبی (نزدیک یانگون) دوره بازگشت 100 تا 150 ساله برای رویدادهای M7+ دارند در حالی که بخش مرکزی میکتیلا (که در ۲۸ -۳-۲۰۲۵ گسیخته شد) یک نبود لرزه ای 260 کیلومتری را نشان می داد که قادر به ایجاد زمین لرزه های M7.9 است.

 سرعت  لغزش گسل 18 تا 49 میلی متر در سال باعث ایجاد تنش می شود  زلزله های M7+ که معمولاً هر 50 تا 150 سال یک بار بسته به موقعیت قطعه تکرار می شوند. زلزله 2025  تنش انباشته شده را بر روی بخش میکتیلا آزاد کرد که از زمان زلزله 1839 با بزرگای تخمینی۷.۹  پاره نشده بود. سازوکار و شوک اصلی  زلزله 2025 میانمار یادآور  زمین لرزه های ۶ فوریه  2023 قهرمانمرش ترکیه-سوریه است که گسل های مشابه در مرز برخورد دو ورقه به طول بیش از ۲۲۰ کیلومتر یکجا گسیخته شدند . ضمنا ساختمانهای ضعیف منجر به  خسارات فاجعه آمیز در هر دو رخداد ۲۰۲۳ و ۲۰۲۵ میانمار  شد.

رویدادزلزله میانمار ۲۰۲۵  در کنار نبودهای لرزه ای مانده به ویژه در گسل ساگیانگ  Sagaing شمالی در نزدیکی ماندالی رخ داد که می تواند محل زلزله های با بزرگای بیش از  M7+ در آینده باشد.

شهرهای ماندالی و ناپیداو  Mandalay و Naypyidaw بر روی خاک های نرم مستعد روان گرایی ساخته شده اند و در لرزش شدید  با فروپاشی زیرساخت ها مواجه هستند.

کمیته ملی مدیریت سوانح  طبیعی در شش منطقه Naypyidaw Sagaing Mandalay Bago Shan وMagway وضعیت اضطراری اعلام کرد. تیم های نجات تحت هدایت ارتش مراکز شهری مانند ماندالی و ناپیداو را که آسیب های زیرساختی در آن ها شدید بود در اولویت قرار دادند.  بیمارستان های ماندالی و ناپیداو تخریب شدند و بیماران در پارکینگ ها به دلیل فروریختن بخش های اورژانس تحت درمان قرار گرفتند. بیمارستان عمومی ناپیداو 20 مورد مرگ را ظرف چند ساعت اول پس از رخداد گزارش کرد و بیمارستان اصلی ماندالی با کمبود تجهیزات پزشکی مواجه بود. قطع برق و قطعی ارتباطات مانع هماهنگی کافی شد. صلیب سرخ گزارش داد که به جاده ها پل ها و سدها آسیب وارد شده و دسترسی به مناطق روستایی را با مشکل مواجه کرده است. خرابی های اساسی زیرساخت شامل فروریختن بر کنترل ترافیک هوایی نایپیداو و پل آوا در ساگاینگ شد.

 حکومت نظامی میانمار که به ندرت به دنبال کمک خارجی است ولی در این مورد درخواست کمک بین المللی کرد. هند و مرکز هماهنگی آسه آن برای کمک های بشردوستانه پشتیبانی فوری ارائه کردند. عفو بین الملل با استناد به موانع جنگ داخلی از حکومت نظامی خواست تا اجازه دسترسی نامحدود به کمک ها را بدهد. فروریختن آسمان خراش بانکوک بسیار خبری شد . یک ساختمان 30 طبقه در حال ساخت در منطقه چاتوچاک فروریخت و 81 کارگر گرفتار شدند. تیم های نجات سگ های مواد یاب و ماشین های سنگین را مستقر کردند  در ابتدا تنها سه کشته تایید شد. بانکوک سامانه های حمل و نقل سریع و معاملات سهام را به حالت تعلیق درآورد ودر  فرودگاه ها پروازها را متوقف کردند. زمین لغزش و روانگرایی به ویژه در مناطق روستایی گزارش شده است. مناطق درگیری در ایالت های ساگینگ و شان مانع از تلاش های امداد و نجات شدند و شبه نظامیان دسترسی به برخی مناطق را کنترل کردند. قوانین ضعیف ساختمان سازی و ساختمان های قدیمی (مانند کاخ ماندالی بتکده ماهامونی) نمایانگر خطر بالای فروپاشی هستند .

 در 10 ساعت اول پاسخ به فاجعه بر جستجو و نجات شهری تریاژ تلفات و درخواست فوری برای کمک های بین المللی متمرکز شد. زلزله  آسیب پذیری های سیستمی میانمار را آشکار کرد که با بی ثباتی سیاسی و زیرساخت های ضعیف ترکیب شده است. در بانکوک  کاهش داد اما هر دو کشور با چالش های بهبود بلندمدت مواجه شدند.

زمین لرزه های بزرگ حرکات پیچیده زمین را ایجاد می کنند (مانند لرزش با فرکانس بالا و دوام بالای جنبش شدید ). جنبش ساختمان های بلند به ویژه به امواج پریود بلند حساس هستند که می توانند با دوره های نوسان طبیعی خود تشدید شوند.

خاک های نرم (معمول در حوضه های رودخانه ای مانند ماندالی) لرزش را تقویت می کنند و به صورت روان تبدیل می شوند و پایه های ساختمانها را بی ثبات می کنند. گسیختگی گسل ساگینگ  باعث روان گرایی شده و آسیب ساختاری را بدتر کرده است. در فروریختن آسمان خراش بانکوک در ۱۰۰۰ کیلومتری کانون در جریان زمین لرزه  ۲۸ مارس ۲۰۲۵ غلبه امواج پریود بلند و تشدید در اثر شرایط ساختکگاه موثر بوده است. طرح های نامتقارن ساختمان یا توزیع جرم ناهموار باعث ایجاد نیروهای پیچشی افزایش تنش بر روی ستون ها و اتصالات می شود. سازه های مجاور با ارتفاع ها یا ویژگی های دینامیکی متفاوت در حین لرزش با یکدیگر برخورد می کنند . در میانمار شکسته شدن شیشه و ریزش آوار تلفات شهری زیادی را به همراه داشت.

 بتن ضعیف (که در  کشورهای در حال توسعه مانند میانمار متداول است ) تحت بارگذاری چرخه ای ترک می خورد که منجر به ریزش ناگهانی می شود. ساختمان های قدیمی به ندرت با آیین نامه های لرزه ای مدرن مطابقت دارند. مقاوم سازی سازه های تاریخی (به عنوان مثال کاخ ماندالی) بدون به خطر انداختن میراث فرهنگی پیچیده و پرهزینه است.

طبقات همکف باز (معمول در برج های تجاری/مسکونی) فاقد دیوارهای برشی هستند و اثر «طبقه های نرم» را ایجاد می کنند که بسیار در فرو می ریختن آسیب پذیرند.  در زلزله 1995 کوبه مشاهده شد که  آسیب های موضعی (به عنوان مثال اتصالات یا ستون های شکست خورده) می توانند باعث فروپاشی های آبشاری شوند. دفاتر مهم بیمارستان ها و مسکن در بلندمرتبه ها غیرقابل استفاده شده و شهرها را فلج  کرده است.  بیمارستان های آسیب دیده ماندالی ساعت ها خدمات اورژانسی را مختل کرده اند. ساختمان های بلند فروریخته توده های آوار عمیقی را ایجاد می کنند که به تجهیزات تخصصی (مانند حسگرهای صوتی پهپادها) برای یافتن بازماندگان نیاز دارند – منابعی که اغلب در کشورهای در حال توسعه کمیاب هستند. بی ثباتی سیاسی حکومت نظامی و درگیری های داخلی مانع اجرای قوانین و همکاری بین المللی در میانمار شده است. مقاوم سازی ساختمان های موجود یا استفاده از فناوری های پیشرفته (به عنوان مثال جداسازی پایه) بسیار گران است.   ساخت و سازهای سریع و بدون ضابطه در شهرهایی مانند یانگون و ماندالای سرعت ساخت و ساز را بر تاب آوری لرزه ای اولویت دا ده اند.

استاد دانشگاه و زلزله شناس

233233