خلاصه کتاب پدر ( نویسنده فلوریان زلر )

نمایشنامه و فیلم «پدر» اثر فلوریان زلر داستان آندره مردی مسن مبتلا به زوال عقل و کشمکش های او با واقعیت متغیر و دخترش آن را روایت می کند. این اثر جوایز متعددی کسب کرده و تصویری تکان دهنده از چالش های آلزایمر ارائه می دهد.

فلوریان زلر نمایشنامه نویس و فیلمساز برجسته فرانسوی با خلق آثاری عمیق و تأثیرگذار جایگاه ویژه ای در ادبیات و سینمای معاصر جهان یافته است. در میان کارهای او نمایشنامه «پدر» (Le Père) که در سال ۲۰۱۲ به روی صحنه رفت یکی از شناخته شده ترین و تحسین شده ترین آثار او به شمار می رود. این اثر نه تنها به دلیل ساختار روایی نوآورانه بلکه به خاطر پرداختن به موضوعی حساس و کمتر دیده شده با چنین عمقی مورد توجه قرار گرفته است. نمایشنامه «پدر» مخاطب را به سفری درونی به ذهن آشفته و در حال تغییر شخصیتی مبتلا به زوال عقل می برد و تجربه ای منحصربه فرد و همدلانه ارائه می دهد.

موفقیت این نمایشنامه تنها محدود به صحنه تئاتر نماند. در سال ۲۰۲۱ فلوریان زلر خود با اقتباس سینمایی از این اثر و کارگردانی آن توانست توجه جهانی را به «پدر» جلب کند. این فیلم با بازی های درخشان به ویژه آنتونی هاپکینز در نقش اصلی افتخارات زیادی کسب کرد و پیام اصلی نمایشنامه را به مخاطبان گسترده تری در سراسر دنیا منتقل ساخت. «پدر» چه در قالب نمایشنامه و چه در قالب فیلم اثری است که بیننده و خواننده را به تأمل در ماهیت هویت حافظه و روابط خانوادگی در مواجهه با بیماری های تحلیل برنده ذهن وادار می کند.

«پدر» نمایشنامه ای قدرتمند به قلم فلوریان زلر مخاطب را مستقیماً وارد دنیای ذهنی آندره مردی ۸۰ ساله می کند که با بیماری زوال عقل دست و پنجه نرم می کند. داستان حول محور رابطه پیچیده و پرچالش آندره و دخترش آن شکل می گیرد. آن در تلاش است تا بهترین مراقبت ممکن را برای پدرش فراهم کند اما زوال تدریجی حافظه و درک واقعیت در آندره شرایط را برای هر دوی آن ها دشوار می سازد. پرستاران مختلفی برای کمک به خانه آندره می آیند اما اغلب به دلیل شرایط طاقت فرسا دوام نمی آورند و آن تنها می ماند تا با پدرش کنار بیاید.

همانطور که بیماری آندره پیشرفت می کند خاطرات او محو می شوند مفهوم زمان و مکان برایش بی معنا می گردد و حتی چهره عزیزانش برایش غریبه به نظر می رسد. او در دنیایی از سردرگمی و پارانویا زندگی می کند جایی که گاهی احساس می کند دیگران قصد آزار یا فریب او را دارند. زلر با هوشمندی تمام این آشفتگی ذهنی را نه از بیرون بلکه از درون به تصویر می کشد به گونه ای که خواننده یا بیننده نیز همراه با آندره در این هزارتوی واقعیت و خیال گم می شود. این نمایشنامه در سال ۲۰۱۴ موفق به دریافت جایزه معتبر مولیر مهم ترین جایزه تئاتر فرانسه در بخش بهترین نمایشنامه شد که نشان دهنده ارزش ادبی و نمایشی بالای آن است.

یکی از برجسته ترین ویژگی های نمایشنامه «پدر» رویکرد منحصر به فرد فلوریان زلر در به تصویر کشیدن زوال عقل است. به جای روایت داستان از دیدگاه اطرافیان فرد بیمار زلر مخاطب را در موقعیت ذهنی خود آندره قرار می دهد. این تکنیک با استفاده از تغییرات ناگهانی در زمان مکان و حتی هویت شخصیت ها (گاهی یک بازیگر نقش فردی متفاوت را بازی می کند یا دو بازیگر مختلف نقش یک نفر را ایفا می کنند) به اجرا درمی آید. این روش باعث می شود خواننده یا بیننده نیز حس سردرگمی و عدم قطعیت مشابهی را تجربه کند که آندره با آن مواجه است و در نتیجه همدلی عمیق تری با شخصیت اصلی شکل می گیرد.

زلر خود در نوجوانی شاهد ابتلای مادربزرگش به آلزایمر بوده و این تجربه تلخ الهام بخش او در نوشتن این نمایشنامه بوده است. او معتقد است که زوال عقل یکی از تراژدی های بزرگ دوران ماست اما در عین حال زندگی حتی در تلخ ترین لحظات نیز جنبه های کمیک خود را دارد. این نگاه دوگانه به زندگی در نمایشنامه «پدر» نیز منعکس شده است هرچند که جنبه های طنز در اقتباس سینمایی آن تا حد زیادی کمرنگ شده اند. ترجمه فارسی این اثر توسط ساناز فلاح فرد انجام شده و توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است که امکان دسترسی خوانندگان فارسی زبان به این اثر مهم را فراهم آورده است.

مجموعه کتاب های «درام معاصر فرانسوی» که توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر می شود و ساناز فلاح فرد دبیری آن را بر عهده دارد تلاشی ارزشمند برای معرفی آثار نمایشنامه نویسان برجسته فرانسوی به خوانندگان فارسی زبان است. این مجموعه با هدف پوشش دادن به جریان های اصلی و مهم تئاتر معاصر فرانسه شکل گرفته و آثاری را انتخاب کرده که به مضامین روز و مسائل جهانی می پردازند. دبیر مجموعه با مطالعه و بررسی دقیق ده ها اثر نمایشی نویسندگانی چون فلوریان زلر ژوئل پومرا سباستین تی یری و پی یر نوت را برگزیده است؛ نویسندگانی که به دلیل فعالیت مستمر و پرداختن به موضوعات معاصر شناخته شده اند.

این مجموعه نه تنها به معرفی نمایشنامه های مستقل می پردازد بلکه آثاری که بخشی از سه گانه ها یا مجموعه های بزرگتر هستند مانند نمایشنامه «پدر» که بخشی از سه گانه زلر است را نیز در بر می گیرد. از دیگر عناوین این مجموعه می توان به «این بچه» «مادر» «زن های ما» «فردا سپیده دم» و «شام خداحافظی» اشاره کرد. انتشار چنین مجموعه هایی به غنای ادبیات نمایشی ترجمه شده در ایران کمک کرده و فرصتی را برای علاقه مندان به تئاتر فراهم می آورد تا با تازه ترین و مهم ترین آثار صحنه فرانسه آشنا شوند و از دیدگاه های متفاوت نویسندگان معاصر بهره مند گردند.

نمایشنامه «پدر» از زمان اولین اجرای خود با استقبال گسترده منتقدان و مخاطبان در سراسر جهان مواجه شده است. این اثر به سرعت به یکی از مهم ترین نمایشنامه های قرن بیست و یکم تبدیل شد و به زبان های متعددی ترجمه و در کشورهای گوناگون به روی صحنه رفت. منتقدان به ویژه از ساختار روایی نوآورانه زلر که تجربه زیستن با زوال عقل را به شکلی بی سابقه به تصویر می کشد تمجید کرده اند. این رویکرد نه تنها از نظر هنری جسورانه است بلکه از نظر انسانی نیز بسیار تأثیرگذار است و حس همدلی عمیقی را در مخاطب برمی انگیزد. اهدای جایزه معتبر مولیر در سال ۲۰۱۴ به عنوان بهترین نمایشنامه نشان دهنده اوج این نکوداشت ها در کشور مبدأ اثر بود.

موفقیت «پدر» در صحنه تئاتر راه را برای اقتباس های فرهنگی و سینمایی آن هموار کرد. کارگردانان و تهیه کنندگان بسیاری در سراسر دنیا به دنبال بازآفرینی این داستان قدرتمند بودند. اولین اقتباس سینمایی مهم فیلم فرانسوی «فلورید» (Florida) محصول سال ۲۰۱۵ بود که با کارگردانی فیلیپ لوگی و بازی ژان روشفور و ساندرین کیبرلین ساخته شد. این فیلم نیز تلاش کرد تا بخشی از فضای نمایشنامه را به تصویر بکشد و مورد توجه قرار گرفت.

با این حال نام «پدر» و فلوریان زلر بیش از پیش با اکران فیلم انگلیسی زبان «پدر» در سال ۲۰۲۱ بر سر زبان ها افتاد. این فیلم که خود زلر آن را کارگردانی کرد و با همکاری کریستوفر همپتون فیلمنامه را نوشت شاهکاری سینمایی محسوب می شود. بازی خیره کننده آنتونی هاپکینز در نقش آندره تصویری فراموش نشدنی از تقلا با زوال عقل ارائه داد و برای او جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را به ارمغان آورد. همچنین فیلمنامه اقتباسی زلر و همپتون نیز جایزه اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی را کسب کرد.

فیلم «پدر» محصول ۲۰۲۱ علاوه بر دو جایزه اسکار نامزدی های متعدد و مهمی در جشنواره های دیگر نیز کسب کرد از جمله چهار نامزدی در گلدن گلوب و شش نامزدی در جوایز بفتا. این موفقیت بی سابقه سینمایی نشان داد که چگونه یک ایده قدرتمند و روایتی نوآورانه می تواند از صحنه تئاتر به پرده سینما منتقل شده و تأثیری جهانی بگذارد. فیلم با حفظ ساختار ذهنی نمایشنامه توانست حس سردرگمی و آشفتگی شخصیت اصلی را به شکلی مؤثر به مخاطب سینما منتقل کند و تحسین منتقدان و تماشاگران را در پی داشته باشد.

کتاب «پدر» نوشته فلوریان زلر برای طیف وسیعی از خوانندگان می تواند جذاب و مناسب باشد. در وهله اول علاقه مندان به ادبیات نمایشی معاصر به خصوص آثار نویسندگان فرانسوی از خواندن این اثر لذت خواهند برد. ساختار نوآورانه و موضوع عمیق نمایشنامه آن را به متنی عالی برای مطالعه و تحلیل تبدیل کرده است. همچنین دانشجویان و پژوهشگران حوزه تئاتر و درام می توانند از این نمایشنامه برای بررسی تکنیک های روایت و شخصیت پردازی در تئاتر مدرن بهره ببرند.

علاوه بر این کسانی که به مباحث روانشناسی فلسفه و علوم شناختی علاقه دارند می توانند در «پدر» به کندوکاو در موضوعاتی چون هویت حافظه درک واقعیت و تأثیر بیماری های تحلیل برنده ذهن بپردازند. داستان کتاب تصویری ملموس و تکان دهنده از تجربه درونی فرد مبتلا به زوال عقل ارائه می دهد که می تواند برای خانواده ها و مراقبان افراد سالمند نیز بسیار آموزنده و همدلی برانگیز باشد. در نهایت کسانی که فیلم تحسین شده «پدر» را دیده اند و تحت تأثیر آن قرار گرفته اند با خواندن نمایشنامه می توانند به لایه های عمیق تر و جزئیات بیشتری از دیدگاه خالق اثر پی ببرند و تفاوت ها و شباهت های دو مدیوم را مقایسه کنند.

در ادامه بخشی از نمایشنامه «پدر» را می خوانیم که تصویری از ذهن آشفته شخصیت اصلی ارائه می دهد:

نمی تونستم بخوابم. انقدر خسته بودم انقدر خسته بودم که خوابم نمی برد. واسه همین بلند شدم. رفتم تو اتاقش. تو اتاق بابا. خواب بود. شبیه یه بچه شده بود. دهنش باز بود. راحت خوابیده بود. خیلی راحت. نمی دونم یه دفعه چی شد پر از تنفر بودم و دست هامو دور گردنش حلقه کردم. آروم. ضربان قلبش رو زیر دستام حس می کردم. مثل پروانه های کوچیک بودن. بعد من فشارشون دادم. دستام. خیلی محکم فشارشون دادم. چشم هاشو باز نمی کرد. دهنشو نمی بست. لحظه ی خیلی بدی بود. یه لحظه. خیلی سخت گذشت. لحظه ی بد. ساکن. ولی خیلی لطیف بود. لطیف و ساکن… وقتی دیگه فشار ندادم و دستامو کشیدم حس کردم دیگه نفس نمی کشه و همه چی تموم شده. انگار پروانه ها پرواز کرده بودن. آره. آروم لبخند زد. مرده بود. مرده بود ولی حس کردم به من گفت «ممنون».

در اینجا مشخصات کتاب الکترونیک نمایشنامه «پدر» ارائه شده است:

نمایشنامه «پدر» فلوریان زلر از زمان انتشار و اجرا مورد نقد و بررسی های فراوانی قرار گرفته و نظرات مثبت بسیاری را به خود جلب کرده است. منتقدان به ویژه از جسارت زلر در انتخاب زاویه دید برای روایت داستان زوال عقل تمجید کرده اند. قرار دادن مخاطب در جایگاه ذهنی آندره تجربه ای غرق کننده و در عین حال چالش برانگیز ایجاد می کند که به فهم عمیق تری از سردرگمی و اضطراب ناشی از این بیماری منجر می شود.

بسیاری از منتقدان اجرای این نمایشنامه را به دلیل نیاز به بازیگرانی توانمند برای به تصویر کشیدن تغییرات ذهنی و هویتی شخصیت ها تحسین کرده اند. تأثیر عاطفی نمایشنامه بر تماشاگران و خوانندگان نیز یکی دیگر از نکات برجسته است. «پدر» با صداقت و بدون سانتیمانتالیسم رنج شخصیت اصلی و اطرافیانش را نشان می دهد و بحث های مهمی را درباره مراقبت از سالمندان مسئولیت های خانوادگی و ماهیت هویت در دوران پیری برمی انگیزد. این اثر نه تنها یک نمایشنامه بلکه یک کاوش روانشناختی و اجتماعی است که توانسته نظر مثبت جامعه تئاتری و ادبی جهان را به خود جلب کند.

برای مطالعه نمایشنامه «پدر» و درک بهتر لایه های مختلف آن می توان رهنمودهایی را در نظر گرفت. ابتدا پذیرش ساختار غیرخطی و تغییرات ناگهانی در زمان و مکان اهمیت دارد. این تغییرات عمدی هستند و هدفشان شبیه سازی تجربه ذهنی آندره است. بنابراین سعی کنید به جای دنبال کردن یک خط داستانی منطقی خود را در موقعیت سردرگمی شخصیت اصلی قرار دهید. توجه به دیالوگ ها و تفاوت در روایت شخصیت های مختلف نیز می تواند به درک بهتر وضعیت کمک کند.

همچنین ممکن است خواندن نمایشنامه بیش از یک بار به درک عمیق تری از جزئیات و نشانه هایی که زلر در متن گنجانده است منجر شود. مقایسه تجربه خواندن نمایشنامه با تماشای فیلم اقتباسی نیز می تواند جالب باشد زیرا هر مدیوم نقاط قوت خود را در به تصویر کشیدن این داستان دارد. در نهایت به یاد داشته باشید که «پدر» اثری عمیقاً انسانی است که به موضوعی حساس می پردازد. با رویکردی همدلانه به سراغ آن بروید تا بتوانید ارتباط عمیق تری با شخصیت ها و پیام اصلی اثر برقرار کنید. دسترسی به نسخه الکترونیک این کتاب از طریق پلتفرم های قانونی مطالعه کتاب امکان پذیر است.

فلوریان زلر علاوه بر نمایشنامه تحسین شده «پدر» آثار برجسته دیگری نیز در کارنامه خود دارد که به بررسی عمیق روابط انسانی و چالش های زندگی مدرن می پردازند. او به ویژه برای سه گانه ای شناخته می شود که نمایشنامه «پدر» بخشی از آن است. این سه گانه شامل نمایشنامه های «مادر» (Le Mère) و «پسر» (Le Fils) نیز می شود. در نمایشنامه «مادر» زلر به موضوع افسردگی و بحران هویت در یک زن میانسال پس از استقلال فرزندانش می پردازد و در «پسر» دغدغه ها و مشکلات روحی یک نوجوان و تأثیر آن بر خانواده اش را به تصویر می کشد. این سه گانه با تمرکز بر اعضای مختلف خانواده و مشکلات روحی و روانی آن ها تصویری جامع از چالش های ارتباطی در خانواده های امروزی ارائه می دهد.

یکی دیگر از نمایشنامه های قابل توجه فلوریان زلر «قبل از پرواز» (Avant de s’envoler) است که در سال ۲۰۱۶ نوشته شده است. این نمایشنامه نیز مانند «پدر» به موضوع پیری و زوال عقل می پردازد اما از زاویه دیدی کمی متفاوت. داستان درباره پدری است که در آستانه سفر به خانه اش در جنوب فرانسه است اما نشانه هایی از فراموشی و سردرگمی در او دیده می شود. دخترش تلاش می کند تا واقعیت را برای او روشن کند اما مرز بین واقعیت و توهم برای پدر در حال کمرنگ شدن است. «قبل از پرواز» نیز اثری تکان دهنده و عمیق است که به موضوع دشوار از دست دادن توانایی های ذهنی در دوران پیری می پردازد و چالش های پیش روی فرد مبتلا و خانواده اش را به تصویر می کشد.

در کنار آثار فلوریان زلر نمایشنامه های دیگری نیز وجود دارند که از نظر موضوعی یا ساختاری با «پدر» ارتباط برقرار می کنند و مطالعه آن ها می تواند برای علاقه مندان به درام مدرن و مضامین روانشناختی جذاب باشد. بسیاری از نمایشنامه نویسان بزرگ قرن بیستم و بیست و یکم به موضوعاتی چون خانواده حافظه هویت و چالش های دوران پیری پرداخته اند. آثاری که به روابط پیچیده خانوادگی بار مراقبت از عزیزان بیمار و تأثیر گذر زمان بر ذهن و روان می پردازند می توانند به عنوان مکمل هایی برای درک بهتر فضای نمایشنامه «پدر» مورد توجه قرار گیرند.

به عنوان مثال «مرگ فروشنده» (Death of a Salesman) اثر آرتور میلر نمایشنامه ای کلاسیک است که به بررسی توهمات پشیمانی ها و فروپاشی روانی یک مرد مسن در مواجهه با ناکامی های زندگی و تغییرات جامعه می پردازد. هرچند موضوع اصلی زوال عقل نیست اما نمایش وضعیت ذهنی و تقلا با واقعیت در شخصیت اصلی شباهت هایی با «پدر» دارد.

نمایشنامه «باغ وحش شیشه ای» (The Glass Menagerie) اثر تنسی ویلیامز که یک «نمایشنامه خاطره» محسوب می شود نیز از نظر ساختار روایی و پرداختن به حافظه و گذشته می تواند با «پدر» مقایسه شود. این اثر از دیدگاه تام راوی داستان روایت می شود که به گذشته و خاطرات خانواده اش در دوران رکود بزرگ نگاه می کند. تمرکز بر حافظه شخصیت های شکننده و روابط پیچیده خانوادگی این نمایشنامه را به اثری مرتبط و قابل تأمل در کنار «پدر» تبدیل می کند.

نمایشنامه «باغ وحش شیشه ای» اثر تنسی ویلیامز که اغلب به صورت نمایش صوتی نیز اجرا می شود یک نمونه برجسته از «نمایشنامه خاطره» در ادبیات درام آمریکاست. داستان از دیدگاه تام راوی و یکی از شخصیت های اصلی روایت می شود که با مرور خاطرات خود زندگی خانواده اش در آپارتمانی کوچک در سنت لوئیس دهه ۱۹۳۰ را به یاد می آورد. شخصیت های اصلی شامل مادرش آماندا زن جنوبی سابق که در گذشته زندگی می کند و خواهرش لورا دختری بسیار خجالتی و دارای معلولیت جسمی که دنیای خود را در مجموعه ای از حیوانات شیشه ای کوچک یافته است.

این نمایشنامه به زیبایی به موضوعاتی چون حافظه فرار از واقعیت مسئولیت های خانوادگی و شکنندگی روحی شخصیت ها می پردازد. ساختار روایی مبتنی بر خاطره شباهت هایی با رویکرد ذهنی و غیرخطی در «پدر» دارد هرچند که در «باغ وحش شیشه ای» حافظه به عنوان ابزاری برای روایت و نه موضوع بیماری به کار رفته است. مطالعه یا شنیدن نمایش صوتی این اثر می تواند به درک عمیق تری از چگونگی به تصویر کشیدن پیچیدگی های ذهن و روابط انسانی در درام مدرن کمک کند و آن را به اثری مرتبط برای علاقه مندان به «پدر» تبدیل سازد.

داستان نمایشنامه پدر نوشته فلوریان زلر درباره چیست؟

این نمایشنامه داستان آندره پیرمردی ۸۰ ساله مبتلا به زوال عقل را روایت می کند و چالش های او با واقعیت متغیر و تلاش های دخترش آن برای مراقبت از او را به تصویر می کشد.

موضوع اصلی کتاب پدر فلوریان زلر چیست؟

موضوع اصلی کتاب تجربه زوال عقل و آلزایمر از دیدگاه شخص مبتلا تأثیر آن بر هویت و روابط خانوادگی به ویژه رابطه پدر و دختر و سردرگمی ناشی از از دست دادن حافظه و درک زمان است.

فیلم پدر ۲۰۲۱ بر اساس کدام کتاب ساخته شده است؟

فیلم «پدر» محصول سال ۲۰۲۱ به کارگردانی فلوریان زلر بر اساس نمایشنامه تحسین شده او با همین نام (Le Père) که در سال ۲۰۱۲ نوشته شده بود ساخته شده است.

چه جوایزی فیلم پدر ۲۰۲۱ کسب کرده است؟

این فیلم جوایز متعددی از جمله دو جایزه اسکار (بهترین بازیگر نقش اول مرد برای آنتونی هاپکینز و بهترین فیلمنامه اقتباسی) و چندین نامزدی در جوایز گلدن گلوب و بفتا را دریافت کرده است.

آیا نمایشنامه پدر بخشی از سه گانه است؟

بله نمایشنامه «پدر» بخشی از یک سه گانه نوشته فلوریان زلر است که شامل نمایشنامه های «مادر» و «پسر» نیز می شود و به بررسی چالش های روابط خانوادگی می پردازد.