عوارض اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی

رادیوگرافی های دندانپزشکی به عنوان ابزاری اساسی برای تشخیص بیماری های دهان و دندان از جمله پوسیدگی های دندانی التهاب های ریشه و مشکلات فکی شناخته می شوند. در حالی که این فناوری اطلاعات مفیدی را در اختیار دندانپزشکان قرار می دهد اما همچنان نگرانی هایی درباره اثرات پرتوی آن بر سلامت عمومی وجود دارد. هدف این مقاله بررسی دقیق عوارض و پیامدهای احتمالی اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی بر سلامت افراد و ارائه راهکارهایی جهت کاهش این عوارض است. لازم به ذکر است اگر قصد دارید دستگاه رادیوگرافی تهیه کنید می توانید با تجهیزات دندانپزشکی پارسا تماس بگیرید.

تأثیر اشعه رادیوگرافی بر بدن

پرتوهای مورد استفاده در رادیوگرافی دندانپزشکی معمولاً از نوع پرتوهای یونیزان هستند که در صورت تماس مکرر و طولانی مدت ممکن است به بافت های بدن آسیب برسانند. در طولانی مدت اثرات تجمعی این نوع از اشعه ها می تواند زمینه ساز بروز برخی از مشکلات سلامت شود. 

علائم و عوارض جانبی استفاده از رادیوگرافی دندانپزشکی

عوارض رادیوگرافی دندانپزشکی به دو دسته تقسیم می شوند : عوارض کوتاه مدت و عوارض بلندمدت. در برخی افراد ممکن است علائم زیر دیده شود :

• حساسیت پوستی : در نواحی که تحت تابش مستقیم اشعه قرار گرفته اند ممکن است حساسیت پوستی و قرمزی ایجاد شود.
• خشکی دهان و تغییرات بزاق : در صورت استفاده مکرر از رادیوگرافی به ویژه در افرادی که با بزاق محدود مواجه هستند این مشکل بروز می کند.
• خستگی چشم : در افرادی که به صورت مستمر از رادیوگرافی دندانپزشکی استفاده می کنند نظیر کارکنان دندانپزشکی احتمال خستگی چشم وجود دارد.

اثرات طولانی مدت رادیوگرافی بر سلامت

در اثر استفاده مستمر و طولانی مدت از رادیوگرافی دندانپزشکی ممکن است اثرات زیر مشاهده شوند :

• سرطان : به دلیل تجمع اثرات پرتوهای یونیزان در بدن خطر ابتلا به سرطان افزایش می یابد.
• آسیب به DNA : پرتوهای یونیزان به دلیل تأثیر مستقیم بر مولکول های DNA می توانند باعث آسیب های ژنتیکی شوند.
• بیماری های غدد بزاقی و تیروئید : غدد بزاقی و تیروئید از جمله نواحی حساس به اشعه های رادیوگرافی هستند و در اثر تابش مداوم ممکن است دچار اختلالات عملکردی شوند.

عارضه	توضیحات	میزان خطر
سرطان	احتمال ابتلا به سرطان به دلیل آسیب به سلول ها و تجمع پرتوها	متوسط تا بالا
آسیب به DNA	تغییرات ژنتیکی در سلول ها در اثر تابش پرتوها	متوسط
آسیب به غدد بزاقی و تیروئید	کاهش تولید بزاق و تغییرات عملکرد تیروئید	متوسط

روش های تشخیص و ارزیابی عوارض

برای تشخیص دقیق و ارزیابی عوارض احتمالی پرتوگیری در دندانپزشکی اقدامات زیر توصیه می شود :

• انجام معاینات منظم پزشکی : افرادی که تحت رادیوگرافی های مکرر قرار می گیرند باید به صورت دوره ای برای بررسی وضعیت غدد و سطح هورمون های بدن به پزشک مراجعه کنند.
• آزمایش خون و بررسی عملکرد تیروئید : بررسی منظم سطح هورمون های تیروئیدی در افرادی که به طور مستمر در معرض اشعه های رادیوگرافی هستند توصیه می شود.
• ارزیابی ریسک بر اساس سن و سابقه خانوادگی : سن افراد و سابقه خانوادگی آن ها در تعیین ریسک ابتلا به عوارض رادیوگرافی دندانپزشکی نقش دارد.

درمان و مدیریت عوارض

در صورتی که فردی علائم و عوارض ناشی از رادیوگرافی دندانپزشکی را تجربه کند برخی روش های درمانی و مدیریت می توانند به کاهش اثرات کمک کنند :

1. مصرف آنتی اکسیدان ها : مصرف مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان ها مانند ویتامین های C و E می تواند به کاهش اثرات رادیکال های آزاد کمک کند.
2. مصرف مکمل های بتاکاروتن و سلنیوم : این مکمل ها در کاهش آسیب به DNA و پیشگیری از سرطان نقش مهمی دارند.
3. مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات دوره ای : برای کنترل و پیشگیری از عوارض جدی پیگیری وضعیت سلامت فرد الزامی است.

روش های پیشگیری از عوارض رادیوگرافی دندانپزشکی

برای کاهش عوارض پرتوهای رادیوگرافی می توان از راهکارهای زیر بهره برد :

• استفاده از پوشش های محافظ (سرب) : استفاده از پیش بندهای سربی و محافظ برای نواحی حساس بدن مانند تیروئید و قفسه سینه به کاهش تماس با اشعه کمک می کند.
• کاهش تعداد دفعات رادیوگرافی : از انجام رادیوگرافی های غیرضروری خودداری کنید.
• انتخاب روش های تصویر برداری جایگزین : روش هایی نظیر رادیوگرافی دیجیتال نسبت به تکنیک های قدیمی تر پرتوهای کمتری تولید می کنند.

راهکارهای خانگی برای کاهش عوارض رادیوگرافی

اگرچه پرتوهای رادیوگرافی به طور مستقیم از طریق تغذیه یا روش های خانگی دفع نمی شوند اما برخی روش ها می توانند اثرات منفی آن را کاهش دهند :

• مصرف مواد غذایی غنی از فیبر و آنتی اکسیدان : مصرف میوه ها و سبزیجات تازه مانند پرتقال توت ها و سبزیجات برگ سبز به دفع سموم کمک می کند.
• نوشیدن آب کافی : افزایش مصرف آب باعث تسریع در دفع سموم بدن می شود.
• مصرف مواد غذایی حاوی سلنیوم و ویتامین E : این مواد به کاهش اثرات آسیب زا و رادیکال های آزاد کمک می کنند.

نتیجه گیری

رادیوگرافی های دندانپزشکی ابزاری کاربردی در تشخیص دقیق مشکلات دهان و دندان هستند؛ اما نباید عوارض و اثرات جانبی آن را نادیده گرفت. با رعایت نکات حفاظتی و استفاده از فناوری های نوین تصویربرداری می توان تا حد زیادی عوارض ناشی از این نوع تابش را کاهش داد و سلامت افراد را تضمین کرد.

پرسش و پاسخ های متداول

۱. آیا اشعه های رادیوگرافی دندانپزشکی باعث سرطان می شوند؟ در صورت تکرار بیش از حد رادیوگرافی و عدم رعایت محافظت های لازم احتمال افزایش خطر سرطان وجود دارد.

۲. چگونه می توان از عوارض رادیوگرافی پیشگیری کرد؟ با استفاده از پوشش های محافظ مانند پیش بند سربی و انتخاب روش های کم پرتو مانند رادیوگرافی دیجیتال می توان خطر را کاهش داد.

۳. آیا مصرف مواد غذایی خاصی به کاهش عوارض رادیوگرافی کمک می کند؟ بله مصرف مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان ویتامین C و E و سلنیوم به کاهش عوارض کمک می کند.