فرمول میانگین کم کردن در بورس

میانگین کم کردن در بورس یا همان Averaging Down، یک استراتژی هوشمندانه است که با خرید دوباره سهام در قیمت های پایین تر، به شما کمک می کند میانگین قیمت خرید کل سهامتان را کاهش دهید. این کار باعث می شود اگر قیمت سهم دوباره بالا رفت، زودتر از ضرر خارج شوید یا حتی به سود برسید. اما یادتان باشد، این یک شمشیر دولبه است و نیاز به دانش و دقت فراوان دارد.

حتماً تا حالا برایتان پیش آمده که سهمی را خریده اید و بعد قیمتش افت کرده. اینجاست که خیلی ها وسوسه می شوند دست به دامن میانگین کم کردن بشوند تا زودتر از این وضعیت ناخوشایند خلاص شوند. اما آیا واقعاً این استراتژی همیشه جواب می دهد؟ چطور باید این کار را انجام داد که نتیجه عکس ندهد و ضررتان بیشتر نشود؟ تو این مقاله می خواهیم حسابی درباره این موضوع صحبت کنیم، از سیر تا پیاز «فرمول میانگین کم کردن در بورس» رو با هم بررسی کنیم و ببینیم چطور می تونید از این ابزار قدرتمند به نفع خودتون استفاده کنید، بدون اینکه خودتون رو توی چاه بندازید.

میانگین کم کردن در بورس چیست؟ (آشنایی با مفهوم)

میانگین کم کردن (Averaging Down) توی بازار بورس، یعنی وقتی شما سهمی رو می خرید و بعد قیمتش میاد پایین، به جای اینکه سهم رو با ضرر بفروشید یا فقط نگاه کنید، دوباره توی قیمت های پایین تر از همون سهم می خرید. هدف اصلی از این کار چیه؟ خب معلومه، اینکه میانگین قیمت خریدی که برای اون سهم پرداخت کردید، کمتر بشه. فرض کنید یه سهم رو ۱۰۰۰ تومن خریدید، حالا شده ۸۰۰ تومن. اگه دوباره توی ۸۰۰ تومن از همون سهم بخرید، میانگین قیمت خریدهاتون از ۱۰۰۰ تومن میاد پایین تر. اینجوری وقتی سهم دوباره شروع به رشد می کنه و به عنوان مثال به ۹۰۰ تومن می رسه، شما ممکنه دیگه توی ضرر نباشید یا ضررتون خیلی کمتر شده باشه و زودتر به نقطه سربه سر یا حتی سود برسید.

این استراتژی بیشتر برای جبران ضرر یا بهینه سازی ورود به یک سهم استفاده می شه، مخصوصاً وقتی که مطمئنید سهمی که خریدید از نظر بنیادی قوی هست و این افت قیمت فقط یه نوسان موقتیه. اما خب، همون طور که از اسمش پیداست، این کار یه ریسک هایی هم داره. مثلاً اگه سهمی که خریدید کلاً رو به نابودی باشه و هی قیمتش پایین تر بره، شما فقط دارید با میانگین کم کردن، ضررتون رو بزرگ تر می کنید. یه ضرب المثل بورسی هست که میگه: سهم رو توی چاقوی در حال سقوط نگیرید. این یعنی اگه سهمی داره با سرعت نور می افته، ممکنه هر چقدر هم بخرید، باز هم پایین تر بره و حسابی گیر بیفتید.

میانگین کم کردن یا خرید پله ای؟ داستان چیه؟

خیلی ها میانگین کم کردن رو با «خرید پله ای» (Dollar-Cost Averaging) قاطی می کنن، در حالی که این دو تا با هم فرق دارن. خرید پله ای یه استراتژیه که شما از اول تصمیم می گیرید سرمایه تون رو توی چند مرحله و در زمان های مختلف، مثلاً هر ماه یا هر سه ماه یک بار، روی یک سهم یا صندوق سرمایه گذاری تقسیم کنید و بخرید. اینجا هدف کاهش ریسک زمان بندی و استفاده از نوسانات بازار در بلندمدته، نه فقط جبران ضرر. شما ممکنه توی خرید پله ای، سهم رو هم توی قیمت های بالاتر و هم پایین تر بخرید. اما توی میانگین کم کردن، هدف اصلی اینه که وقتی سهم رفت توی ضرر، با خرید بیشتر در قیمت پایین تر، میانگین خرید رو بیارید پایین.

تفاوت اصلی اینجاست: توی خرید پله ای، شما یه برنامه منظم برای سرمایه گذاری دارید، بدون اینکه لزوماً سهمتون توی ضرر رفته باشه. اما توی میانگین کم کردن، معمولاً شما توی موقعیتی هستید که سهمتون رفته توی ضرر و می خواهید از اون وضعیت خلاص بشید یا سود بیشتری بکنید. پس، میانگین کم کردن بیشتر یه تاکتیک برای مدیریت ضرر یا بهینه سازی وروده، در حالی که خرید پله ای یه استراتژی بلندمدت برای انباشت سرمایه ست.

یادتون باشه، میانگین کم کردن مثل یه شمشیر دولبه است. اگه درست استفاده بشه، می تونه نجات بخش باشه؛ اما اگه بی گدار به آب بزنید، می تونه حسابی کمرتون رو بشکنه.

کی و در چه سهم هایی باید میانگین کم کنیم؟ (شرایط کلیدی و تصمیم گیری)

میانگین کم کردن، قرار نیست برای هر سهمی و در هر شرایطی استفاده بشه. اینکه کی و روی چه سهمی دست به این کار بزنید، کاملاً بستگی به چندتا فاکتور مهم داره. این فاکتورها رو اگه رعایت نکنید، ممکنه به جای اینکه سود کنید، با ضررهای سنگین تری روبرو بشید.

۱. اهمیت تحلیل بنیادی: سهم قوی انتخاب کنید!

اولین و مهم ترین شرط برای میانگین کم کردن اینه که سهمی که می خرید، از نظر بنیادی حسابی قوی باشه. یعنی چی؟ یعنی شرکت پشت اون سهم، باید یه شرکت با ارزش ذاتی باشه، صورت های مالیش شفاف باشه، سودآوری خوبی داشته باشه و توی صنعت خودش حرفی برای گفتن داشته باشه. وقتی یه سهم بنیادی افت می کنه، معمولاً دلیلش نوسانات موقتی بازاره، نه مشکلات اساسی توی خود شرکت. پس، می تونید امیدوار باشید که بالاخره قیمتش برمی گرده.

پس لطفاً هر سهمی که دیدید قیمتش افت کرده رو فوری میانگین کم نکنید! خیلی ها اشتباه می کنن و سهم های ضعیف یا شایعه ای رو که هیچ بنیاد محکمی ندارن، وقتی افت می کنن، می خرن به امید اینکه میانگینشون رو بیارن پایین. این کار عین پرت کردن پول توی آبه. سهمی که از اساس مشکل داره، حتی اگه ۱۰۰ بار هم میانگین کم کنید، ممکنه هیچ وقت سر به سر نشه یا بدتر، کل سرمایه تون رو نابود کنه. پس قبل از هر کاری، حسابی شرکت رو زیر و رو کنید، صورت های مالیشو ببینید و مطمئن بشید که پتانسیل رشد بلندمدت رو داره.

۲. نقش تحلیل تکنیکال: کف قیمت رو پیدا کنید!

بعد از تحلیل بنیادی، نوبت به تحلیل تکنیکال می رسه. تحلیل تکنیکال به شما کمک می کنه بهترین نقطه برای خرید رو پیدا کنید. وقتی یه سهم داره افت می کنه، ممکنه به سطوح حمایتی مهمی برسه. این سطوح مثل یه جور دیوار نامرئی عمل می کنن که قیمت سهم ممکنه از اونجا برگرده. با استفاده از اندیکاتورها و الگوهای تکنیکالی، می تونید این نقاط حمایتی رو شناسایی کنید.

میانگین کم کردن توی یه نقطه حمایتی قوی، خیلی منطقی تر از خرید کورکورانه توی هر قیمتیه که سهم داره پایین میاد. باید ببینید آیا روند نزولی سهم موقتیه و قراره به زودی برگرده، یا اینکه این فقط شروع یه ریزش بزرگ تره. تشخیص کف قیمت سخته، خیلی سخته، اما تحلیل تکنیکال یه ابزار قدرتمنده که می تونه کمکتون کنه کمتر اشتباه کنید.

۳. شرایط کلی بازار: اوضاع رو بسنجید!

وضعیت کلی بازار هم خیلی مهمه. میانگین کم کردن توی یه «بازار گاوی» (یعنی بازاری که روند کلیش صعودیه) خیلی فرق می کنه با انجامش توی یه «بازار خرسی» (بازاری که روند کلیش نزولیه). توی بازار خرسی، حتی سهم های بنیادی هم ممکنه مدت ها توی ضرر بمونن و میانگین کم کردن های متوالی فقط سرمایه تون رو قفل می کنه و اعصاب تون رو خرد می کنه. ریسک میانگین کم کردن توی بازارهای نزولی قوی، خیلی خیلی بالاست. پس قبل از تصمیم گیری، یه نگاه به وضعیت شاخص کل و جو عمومی بازار بندازید.

۴. مدیریت احساسات: منطقی باشید!

بازار سرمایه مثل یه میدان جنگه که اعصاب و روان آدم رو نشونه می گیره. وقتی سهمی که خریدید می ره توی ضرر، طبیعیه که استرس بگیرید و شاید وسوسه بشید که سریع یه کاری بکنید. اما تصمیم گیری هیجانی، سم مهلکه! قبل از هر اقدام، یه برنامه مشخص برای خودتون داشته باشید. تعیین کنید که اگه سهم به فلان قیمت رسید، چقدر و در چند مرحله میانگین کم می کنید. داشتن یه برنامه از پیش تعیین شده، جلوی تصمیمات احساسی رو می گیره و کمکتون می کنه منطقی عمل کنید.

فرمول جامع محاسبه میانگین کم کردن در بورس (با مثال های کاربردی)

خب، رسیدیم به بخش جذاب و مهم ماجرا: فرمول! اگه می خواید میانگین کم کردن رو درست انجام بدید، باید بتونید قیمت میانگین خرید و نقطه سربه سرتون رو دقیق حساب کنید. اصلاً نگران نباشید، فرمولش پیچیده نیست و با چندتا مثال حسابی براتون جا می افزه.

۱. فرمول محاسبه میانگین قیمت خرید سهام

ساده ترین فرمول برای محاسبه میانگین قیمت خرید سهام، اینه:

میانگین قیمت خرید = (تعداد سهام1 * قیمت1) + (تعداد سهام2 * قیمت2) + ... / (تعداد کل سهام)

حالا بریم سراغ یه مثال گام به گام تا ببینیم این فرمول چطور کار می کنه:

مثال گام به گام محاسبه میانگین قیمت خرید:

فرض کنید شما سهم آلفا رو در چند مرحله خریدید:

• مرحله اول: ۱۰۰۰ سهم به قیمت ۵۰۰ تومان (جمعاً ۵۰۰,۰۰۰ تومان)
• مرحله دوم: (بعد از افت قیمت) ۱۵۰۰ سهم به قیمت ۴۰۰ تومان (جمعاً ۶۰۰,۰۰۰ تومان)
• مرحله سوم: (بعد از افت بیشتر) ۲۵۰۰ سهم به قیمت ۳۰۰ تومان (جمعاً ۷۵۰,۰۰۰ تومان)

حالا چطور میانگین قیمت خریدتون رو حساب کنیم؟

قدم اول: کل مبلغی که پرداخت کردید رو حساب کنید.

۵۰۰,۰۰۰ تومان (مرحله اول) + ۶۰۰,۰۰۰ تومان (مرحله دوم) + ۷۵۰,۰۰۰ تومان (مرحله سوم) = ۱,۸۵۰,۰۰۰ تومان

قدم دوم: کل تعداد سهامی که خریدید رو حساب کنید.

۱۰۰۰ سهم (مرحله اول) + ۱۵۰۰ سهم (مرحله دوم) + ۲۵۰۰ سهم (مرحله سوم) = ۵۰۰۰ سهم

قدم سوم: کل مبلغ رو تقسیم بر کل تعداد سهام کنید تا میانگین قیمت خرید به دست بیاد.

میانگین قیمت خرید = ۱,۸۵۰,۰۰۰ تومان / ۵۰۰۰ سهم = ۳۷۰ تومان

پس، میانگین قیمت خرید شما برای هر سهم آلفا شده ۳۷۰ تومان. می بینید؟ با وجود اینکه اولین خریدتون ۵۰۰ تومن بوده، الان میانگینتون خیلی اومده پایین!

۲. فرمول محاسبه نقطه سربه سر (با لحاظ کارمزد معاملات)

یه نکته مهم که خیلی ها فراموش می کنن، کارمزد معاملات بورسه! هم موقع خرید و هم موقع فروش باید کارمزد پرداخت کنید. این کارمزدها هرچند ناچیز به نظر می رسن، اما وقتی حجم معاملاتتون بالا میره، می تونن حسابی روی نقطه سربه سرتون تاثیر بذارن. درصد تقریبی کارمزدها در بورس ایران معمولاً بین ۰.۰۰۳۷۱۲ (برای خرید) و ۰.۰۰۸۸ (برای فروش) از ارزش معامله ست.

فرمول محاسبه نقطه سربه سر با لحاظ کارمزد:

نقطه سربه سر = (میانگین قیمت خرید * (1 + درصد کارمزد خرید)) / (1 - درصد کارمزد فروش)

حالا ادامه مثال قبلی رو با این فرمول جلو می بریم:

میانگین قیمت خرید سهم آلفا که حساب کردیم، شد ۳۷۰ تومان.
درصد کارمزد خرید رو ۰.۰۰۳۷۱۲ و درصد کارمزد فروش رو ۰.۰۰۸۸ در نظر می گیریم.

نقطه سربه سر = (۳۷۰ * (۱ + ۰.۰۰۳۷۱۲)) / (۱ – ۰.۰۰۸۸)
نقطه سربه سر = (۳۷۰ * ۱.۰۰۳۷۱۲) / (۰.۹۹۱۲)
نقطه سربه سر = ۳۷۱.۳۷ / ۰.۹۹۱۲
نقطه سربه سر ≈ ۳۷۴.۶۷ تومان

یعنی برای اینکه شما توی معامله سهم آلفا نه سود کنید و نه ضرر، باید بتونید هر سهم رو حداقل به قیمت ۳۷۴.۶۷ تومان بفروشید. دیدید که چقدر کارمزد روی نقطه سربه سر تاثیر گذاشت؟ این نشون می ده که توی محاسباتتون حتماً کارمزدها رو هم لحاظ کنید.

۳. ابزارهای کمکی: ماشین حساب های آنلاین و نرم افزارهای میانگین گیری بورس

خوشبختانه برای اینکه دیگه مجبور نباشید خودتون با ماشین حساب این همه حساب و کتاب کنید، کلی ماشین حساب آنلاین و اپلیکیشن وجود داره که کار محاسبه میانگین قیمت خرید و نقطه سربه سر رو براتون انجام می ده. این ابزارها سرعت و دقت کار رو حسابی بالا می برن و کمک می کنن بدون دغدغه محاسبات، روی تصمیم گیری اصلی تمرکز کنید. کافیه توی گوگل عبارت ماشین حساب میانگین بورس یا نرم افزار محاسبه میانگین خرید سهام رو جستجو کنید تا کلی گزینه پیدا کنید.

روش مارتینگل در میانگین کم کردن: بررسی یک رویکرد خاص

روش مارتینگل (Martingale) که اصالتاً از بازی های کازینو میاد، یکی از رویکردهای خاص و البته پرریسک در میانگین کم کردنه. توی این روش، ایده اصلی اینه که بعد از هر بار ضرر، حجم خریدتون رو دو برابر می کنید. هدف اینه که با یه برگشت کوچیک توی قیمت، نه تنها ضرر قبلی جبران بشه، بلکه سود هم بکنید. بیایید یه مثال عملی بزنیم:

مثال عملی با اعداد (روش مارتینگل):

فرض کنید سهم بتا رو معامله می کنید و می خواهید از روش مارتینگل استفاده کنید:

• گام اول: ۱۰ واحد سهم بتا رو به قیمت ۱۰۰۰ تومان می خرید (جمعاً ۱۰,۰۰۰ تومان).
• قیمت سهم افت می کنه به ۹۰۰ تومان (۱۰٪ ضرر).
• گام دوم (مارتینگل): حالا باید حجم خرید قبلی رو دو برابر کنید، یعنی ۲۰ واحد دیگه از سهم رو به قیمت ۹۰۰ تومان می خرید (جمعاً ۱۸,۰۰۰ تومان).

حالا میانگین قیمت خرید شما چقدر میشه؟
( (۱۰ * ۱۰۰۰) + (۲۰ * ۹۰۰) ) / (۱۰ + ۲۰)
( ۱۰,۰۰۰ + ۱۸,۰۰۰ ) / ۳۰
۲۸,۰۰۰ / ۳۰ = ۹۳۳.۳۳ تومان

می بینید؟ میانگین قیمت خرید شما اومد روی ۹۳۳.۳۳ تومان. اگه قیمت سهم فقط از ۹۰۰ تومن به ۹۳۴ تومن برسه، شما دیگه نه تنها ضررتون جبران شده، بلکه سود هم کردید!

• حالا فرض کنید قیمت سهم دوباره افت می کنه به ۸۰۰ تومان.
• گام سوم (مارتینگل): حجم خرید قبلی (۲۰ واحد) رو دو برابر می کنید، یعنی ۴۰ واحد دیگه از سهم رو به قیمت ۸۰۰ تومان می خرید (جمعاً ۳۲,۰۰۰ تومان).

میانگین قیمت خرید جدید شما چقدره؟
( (۱۰ * ۱۰۰۰) + (۲۰ * ۹۰۰) + (۴۰ * ۸۰۰) ) / (۱۰ + ۲۰ + ۴۰)
( ۱۰,۰۰۰ + ۱۸,۰۰۰ + ۳۲,۰۰۰ ) / ۷۰
۶۰,۰۰۰ / ۷۰ = ۸۵۷.۱۴ تومان

الان میانگینتون شده ۸۵۷.۱۴ تومان. با یه برگشت کوچیک توی قیمت (مثلاً از ۸۰۰ به ۸۵۸ تومن) باز هم وارد سود می شید.
ظاهر این روش خیلی جذابه، اما یه ولی بزرگ داره!

ریسک های اصلی روش مارتینگل:

1. نیاز به سرمایه بسیار بالا و نامحدود: همونطور که دیدید، با هر گام، حجم خرید و در نتیجه سرمایه مورد نیاز، دو برابر میشه. این یعنی اگه سهم مدام افت کنه، خیلی زود به جایی می رسید که دیگه پولی برای خرید ندارید! فرض کنید شما فقط ۴ بار بخواهید میانگین کم کنید: ۱ واحد، ۲ واحد، ۴ واحد، ۸ واحد… بعد از ۵ بار، نیاز به ۳۲ واحد دارید! این تصاعد، حسابی سرمایه می خوره.
2. افزایش تصاعدی ریسک: هر گامی که به جلو می رید، حجم سهام در پرتفوی شما بیشتر میشه و اگر سهم برنگرده، ضرر شما به صورت نجومی بالا میره.
3. محدودیت تعداد دفعات تکرار: عملاً نمی تونید بیشتر از ۳-۴ بار از این روش استفاده کنید، چون سرمایه تون تموم میشه یا ریسک غیرقابل مدیریت میشه.

این روش برای سهم هایی که روند نزولی پایداری دارن، فاجعه بار و کاملاً غیرمنطقیه. روش مارتینگل بیشتر برای بازارهایی با نوسانات کوچیک و با قطعیت بالا کاربرد داره، نه برای بازار سهام که پر از عدم قطعیت و ریسکه.

مزایا و معایب میانگین کم کردن (یک دید متعادل)

مثل هر استراتژی دیگه ای توی بورس، میانگین کم کردن هم مزایا و معایب خاص خودش رو داره. بیایید با یه دید متعادل، به این دو جنبه نگاه کنیم تا بتونیم تصمیمات بهتری بگیریم.

مزایا:

1. کاهش قابل توجه میانگین قیمت خرید: اصلی ترین و واضح ترین مزیت این روش همینه. هر چقدر بیشتر توی قیمت های پایین تر خرید کنید، میانگین قیمت خریدتون پایین تر میاد. این یعنی لازم نیست قیمت سهم به نقطه اولیه خریدتون برگرده تا از ضرر خارج بشید.
2. سرعت بخشیدن به خروج از ضرر و رسیدن به سود: وقتی میانگین قیمت خریدتون پایین میاد، با یه حرکت کوچیک رو به بالا توی قیمت سهم، سریع تر به نقطه سربه سر می رسید و اگه روند صعودی ادامه پیدا کنه، وارد سود می شید. این برای روحیه معامله گر خیلی خوبه و از حس گیر افتادن توی ضرر کم می کنه.
3. افزایش سودآوری ناشی از خرید حجم بیشتر در قیمت های پایین تر: اگه پیش بینی شما درست از آب دربیاد و سهم بعد از افت موقتی، دوباره صعودی بشه، چون توی قیمت های پایین تر حجم بیشتری سهم خریدید، وقتی قیمت برمی گرده، سود بیشتری نصیبتون میشه. این یعنی از فرصت افت قیمت برای انباشت سهام استفاده کردید.

معایب:

1. ریسک افزایش ضرر (falling knife): این بزرگ ترین نقطه ضعف میانگین کم کردنه. اگه روند نزولی سهم ادامه پیدا کنه و شما هی میانگین کم کنید، در واقع دارید ضررتون رو بزرگ تر می کنید و سرمایه تون رو توی یه سهم از دست رفته قفل می کنید. تشخیص کف قیمت توی بازار تقریباً غیرممکنه و شما همیشه در معرض خطر گرفتن چاقوی در حال سقوط هستید.
2. نیاز به سرمایه بالا و نامحدود: برای اینکه بتونید چند بار میانگین کم کنید، نیاز به سرمایه آزاد زیادی دارید. اگه کل سرمایه تون رو از اول روی یک سهم گذاشته باشید و قصد میانگین کم کردن داشته باشید، عملاً پولی برای خرید دوباره ندارید. مخصوصاً در روش هایی مثل مارتینگل، این نیاز به سرمایه نجومی میشه.
3. دشواری تشخیص کف قیمت: هیچ کس نمی تونه دقیقاً کف قیمت یه سهم رو تشخیص بده. ممکنه فکر کنید قیمت به کف رسیده و خرید کنید، اما سهم همچنان پایین تر بره و شما رو در دام خودش گیر بندازه.
4. عدم پایبندی به حد ضرر: میانگین کم کردن، در واقع نادیده گرفتن حد ضرره. خیلی از معامله گران حد ضرر رو میذارن تا اگه سهم به اون قیمت رسید، با یه ضرر کوچیک از معامله خارج بشن و جلوی ضرر بیشتر رو بگیرن. میانگین کم کردن یعنی شما حاضر نیستید ضرر رو بپذیرید و به جای خروج، هی پول بیشتری وارد سهم می کنید. این می تونه ضرر کوچیک رو به یه ضرر بزرگ و غیرقابل جبران تبدیل کنه.
5. مناسب نبودن برای سهم های غیربنیادی یا شرکت های با مشکلات ساختاری: تاکید می کنیم که این روش فقط برای سهم هایی مناسبه که از نظر بنیادی قوی باشن و افت قیمتشون موقتی باشه. میانگین کم کردن سهم یه شرکت ورشکسته یا شرکتی که خبرهای بدی ازش میاد، فقط خودکشی مالیه.
6. تأثیر منفی بر روانشناسی معامله گر در صورت شکست استراتژی: وقتی بارها میانگین کم می کنید و سهم باز هم میاد پایین، فشار روانی خیلی زیادی روی معامله گر میاد. این می تونه باعث تصمیمات احساسی تر، ناامیدی و حتی ترک بازار سرمایه بشه.

نکات کلیدی و هشدارهای مهم قبل از اقدام به میانگین کم کردن

خب، تا اینجا دیدیم که میانگین کم کردن چیه، فرمولش چطوره و چه جور ریسک ها و مزایایی داره. حالا بریم سراغ چند تا نکته اساسی و هشدار که اگه رعایتشون نکنید، ممکنه حتی با دونستن فرمول ها هم به مشکل بخورید. این ها عصاره تجربه خیلی از معامله گراست که باید حسابی بهشون توجه کنید:

۱. هر سهمی برای میانگین کم کردن مناسب نیست: (بازتعریف و تاکید شدید)

این جمله رو قبلاً هم گفتیم، اما انقدر مهمه که باید دوباره تاکید بشه. میانگین کم کردن فقط و فقط برای سهم هایی مناسبه که از نظر بنیادی حسابی قوی و ارزشمند باشن. سهم هایی که:

• مدیریت قوی و شفافی دارن.
• در صنعت خودشون پیشرو هستن و مزیت رقابتی دارن.
• صورت های مالی خوب و سودآوری پایداری دارن.
• چشم انداز رشد بلندمدت براشون قابل تصوره.

اگه سهمتون این ویژگی ها رو نداره، لطفاً فکر میانگین کم کردن رو از سرتون بیرون کنید. این روش برای جبران ضرر سهم های شایعه ای یا شرکت های ورشکسته نیست!

۲. حتماً از تحلیل جامع (بنیادی و تکنیکال) اطمینان حاصل کنید.

قبل از اینکه یه ریال اضافه برای میانگین کم کردن سهمی خرج کنید، مطمئن بشید که هم از نظر بنیادی (آینده شرکت، وضعیت مالی) و هم از نظر تکنیکال (نقاط حمایت، روند کلی، اندیکاتورها) سهم رو حسابی بررسی کردید. این دو تا مثل دو بال برای پرواز تو بازار بورس هستن. اگه یکی از این بال ها نباشه، سقوط حتمیه.

۳. حد ضرر واقعی خود را فراموش نکنید و به آن پایبند باشید.

گاهی اوقات، بهترین میانگین کم کردن، همون خارج شدن با ضرر کمه. اگه یه سهم از حد ضرر تعیین شده شما پایین تر رفت و هیچ سیگنال بنیادی یا تکنیکالی برای برگشت نداشت، خودتون رو گول نزنید. فروش با ضرر کم، بهتر از نگه داشتن سهمی هست که قراره سرمایه تون رو آب کنه. حد ضرر یه خط قرمزه که باید بهش احترام گذاشت.

۴. برای این استراتژی، فقط از بخشی از سرمایه آزاد خود استفاده کنید، نه تمام سرمایه.

هرگز، تاکید می کنم هرگز، تمام سرمایه یا بخش بزرگی از سرمایه تون رو برای میانگین کم کردن یک سهم اختصاص ندید. همیشه یه بخش از سرمایه تون رو آزاد بذارید برای فرصت های بهتر یا بدتر شدن شرایط. اینجوری اگه اوضاع خراب شد، هنوز دستتون برای مدیریت باقی سرمایه بازه و همه تخم مرغ هاتون رو توی یه سبد نذاشتید.

۵. برنامه ریزی کنید: قبل از شروع، میزان مجاز کاهش میانگین، نقاط خرید و حجم هر مرحله را مشخص کنید.

همینجوری الکی هی سهم نخرید! از قبل یه پلن داشته باشید. مثلاً بگید: اگه سهم ۵ درصد افت کرد، این مقدار می خرم؛ اگه ۱۰ درصد افت کرد، اون مقدار می خرم. مشخص کنید که حداکثر تا چند مرحله می خواهید میانگین کم کنید و توی هر مرحله چقدر می خرید. این برنامه به شما نظم میده و جلوی تصمیمات هیجانی رو می گیره.

۶. چند اشتباه رایج در میانگین کم کردن که باید از آن ها اجتناب کرد:

• میانگین کم کردن سهم شایعه ای یا بدون تحلیل: این یکی از بزرگ ترین اشتباهاته. هر سهمی که دهان به دهان شد و قیمتش افت کرد، دلیل نمیشه میانگین کم کنید. تحلیل، تحلیل، تحلیل!
• نداشتن سرمایه کافی: اگه پول کافی ندارید که چند مرحله میانگین کم کنید، از اول سمت این استراتژی نرید.
• نداشتن صبر و عجله: میانگین کم کردن یه بازی بلندمدته. اگه صبور نباشید و بخواید یک شبه پولدار بشید، این استراتژی بیشتر ضرر میزنه تا سود.
• قرض گرفتن پول برای میانگین کم کردن: به هیچ وجه برای میانگین کم کردن قرض نگیرید. این ریسک رو به شدت بالا می بره و ممکنه زندگی تون رو مختل کنه.

۷. تجربه سرمایه گذاران بزرگ (مانند وارن بافت) در استفاده از این روش:

سرمایه گذاران افسانه ای مثل وارن بافت، همیشه روی شرکت های ارزشمند و با بنیان قوی سرمایه گذاری می کنن. اگه قیمتشون افت می کنه، از این فرصت برای خرید بیشتر استفاده می کنن. اما این کار رو با دید بلندمدت و بر اساس ارزش ذاتی شرکت انجام می دن، نه بر اساس نوسانات روزانه بازار. این دیدگاه ارزش مدار، تفاوت اصلی بین میانگین کم کردن موفق و شکست خورده است.

سوالات متداول

میانگین کم کردن در بورس دقیقاً چیست؟

میانگین کم کردن یا Averaging Down در بورس، یعنی وقتی سهمی که خریدید قیمتش پایین میاد، شما دوباره از همون سهم در قیمت های پایین تر می خرید. هدف اینه که میانگین قیمت خرید شما برای اون سهم کمتر بشه تا اگه قیمت دوباره بالا رفت، زودتر به نقطه سربه سر برسید یا وارد سود بشید.

چقدر میانگین کم کنیم تا به نقطه سربه سر برسیم؟

برای محاسبه دقیق نقطه سربه سر، باید از فرمول های مشخصی استفاده کنید که هم میانگین قیمت خرید رو لحاظ کنه و هم کارمزدهای خرید و فروش رو. معمولاً اگه مثلاً ۵۰ درصد در ضرر باشید، باید برای رسیدن به نقطه سربه سر، به اندازه ای میانگین کم کنید که سهم به جای ۱۰۰ درصد رشد، با رشد کمتری (مثلاً ۵۰ درصد) به نقطه سربه سر برسه. این کاملاً بستگی به حجم و قیمت خریدهای بعدی شما داره.

آیا میانگین کم کردن در بازار نزولی مناسب است؟

میانگین کم کردن در بازار نزولی شدید و خرسی، ریسک بسیار بالایی دارد و اغلب توصیه نمی شود. در چنین بازارهایی، حتی سهام بنیادی هم ممکن است مدت ها در روند نزولی بمانند و میانگین کم کردن صرفاً ضرر شما را افزایش داده و سرمایه تان را قفل می کند. این استراتژی بیشتر برای افت های موقتی در بازارهای متعادل یا گاوی (صعودی) مناسب است.

آیا می توان میانگین سهام زیانده بنیادی ضعیف را کم کرد؟

خیر، به هیچ عنوان! میانگین کم کردن فقط برای سهام بنیادی قوی و ارزشمند مناسب است. سهام شرکت های با بنیاد ضعیف یا زیان ده که مشکلات ساختاری دارند، احتمالاً با میانگین کم کردن فقط ضرر بیشتری را به شما تحمیل خواهند کرد و ممکن است هیچ گاه به قیمت اولیه خود بازنگردند.

آیا کارمزد در محاسبه میانگین کم کردن مهم است؟

بله، بسیار مهم است! کارمزدهای خرید و فروش، هرچند درصدهای کمی هستند، اما در معاملات با حجم بالا می توانند تاثیر قابل توجهی روی نقطه سربه سر شما داشته باشند. برای محاسبه دقیق میانگین و نقطه سربه سر، حتماً باید این کارمزدها را در نظر بگیرید.

میانگین کم کردن برای چه نوع سرمایه گذارانی توصیه می شود؟

این استراتژی بیشتر برای سرمایه گذارانی توصیه می شود که دید بلندمدت دارند، به تحلیل بنیادی اعتقاد قوی دارند، سرمایه آزاد کافی در اختیار دارند و توانایی مدیریت ریسک و احساسات خود را دارند. برای معامله گران کوتاه مدت یا کسانی که به حد ضرر پایبندند، معمولاً توصیه نمی شود.

به جای میانگین کم کردن چه راهکارهایی وجود دارد؟

به جای میانگین کم کردن، می توانید از استراتژی های دیگری مانند پایبندی به حد ضرر و خروج با ضرر کم، یا استفاده از روش خرید پله ای (که یک استراتژی منظم سرمایه گذاری است نه صرفاً برای جبران ضرر) استفاده کنید. همچنین، Diversification (متنوع سازی سبد سهام) راهکار مهمی برای کاهش ریسک است که مانع از تمرکز زیاد روی یک سهم می شود.

نتیجه گیری

میانگین کم کردن توی بورس، مثل یه ابزار قدرتمند توی جعبه ابزار یه معامله گر حرفه ای می مونه. اما همونطور که یه چکش می تونه بهتون کمک کنه خونه بسازید یا اگه درست استفاده نشه، به دستتون آسیب بزنه، میانگین کم کردن هم دقیقاً همینطوره. اگه با دانش و حساب و کتاب ازش استفاده کنید، می تونه یه فرصت عالی برای کاهش ضرر، رسیدن سریع تر به سود و حتی افزایش سودآوری باشه. اما اگه بی گدار به آب بزنید و بدون تحلیل درست وارد بشید، می تونه حسابی کمرتون رو بشکنه و ضررهاتون رو چند برابر کنه.

پس، قبل از اینکه دکمه خرید رو فشار بدید و هی سهم بخرید تا میانگینتون پایین بیاد، چند تا چیز رو ملکه ذهنتون کنید: اول از همه، فقط روی سهم های بنیادی قوی میانگین کم کنید. دوم، همیشه قبل از هر اقدامی، تحلیل عمیق بنیادی و تکنیکال رو انجام بدید. سوم، مدیریت سرمایه و ریسک رو جدی بگیرید و هرگز بیش از توانتون سرمایه گذاری نکنید. و در آخر، همیشه صبور و منظم باشید. بازار بورس، جای عجول ها و هیجانی ها نیست. تصمیم گیری های هوشمندانه و با برنامه، کلید موفقیت توی این بازاره. پس، یادگیری رو هیچ وقت متوقف نکنید و همیشه با چشم باز وارد معاملات بشید.