مهریه در طلاق از طرف زن

وقتی صحبت از طلاق پیش می آید، یکی از اولین و شاید مهم ترین سوالاتی که برای خیلی ها مطرح می شود، وضعیت مهریه است. اگر زن خودش درخواست طلاق بدهد، آیا باز هم می تواند مهریه اش را بگیرد؟ در جواب این سوال، باید گفت که بله، به طور کلی مهریه حق زن است و درخواست طلاق از سوی او، به تنهایی باعث نمی شود این حق از بین برود. در ادامه قرار است حسابی گشت و گذار کنیم توی گوشه و کنار قانون و ببینیم ماجرا از چه قرار است و کی و چطور زن می تواند هم طلاق بگیرد و هم مهریه اش را مطالبه کند. با ما همراه باشید تا همه ابهامات مربوط به این موضوع مهم را با هم شفاف کنیم و یاد بگیریم چطور در این مسیر پر پیچ و خم، آگاهانه قدم برداریم.

آشنایی با ماهیت حقوقی مهریه در ایران: حق یا هدیه؟

قبل از اینکه وارد بحث اصلی بشویم، خوب است اول تکلیفمان را با خود مهریه روشن کنیم. اصلاً مهریه چیست و چرا این قدر مهم است؟ مهریه، که خیلی ها به اشتباه فکر می کنند یک هدیه یا شیربهای ناقابل است، از نظر قانونی، یک حق مالی کاملاً جدی و مهم برای زن محسوب می شود. از همان لحظه ای که صیغه عقد جاری می شود، زن مالک مهریه اش می شود؛ فرقی نمی کند عقد دائم باشد یا موقت. یعنی به محض بله گفتن، این حق برای زن ثابت می شود و مرد به او بدهکار می شود. درست مثل اینکه شما از کسی پول طلبکار باشید، مهریه هم دقیقاً همین شکلی است.

مهریه چیست؟ تعریف قانونی و ماهیت آن

مهریه، بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض جاری شدن عقد نکاح، به مالکیت زن در می آید و زن می تواند هر زمان که بخواهد، آن را از مرد مطالبه کند. این یک حق دینی است که بر ذمه مرد قرار می گیرد. یعنی چی؟ یعنی مرد مدیون زن است و هر وقت زن اراده کند، می تواند مهریه اش را بخواهد. این حق به قدری محکم است که حتی اگر زن فوت کند، ورثه او می توانند مهریه را از مرد مطالبه کنند. پس با این حساب، مهریه فقط یک عدد و رقم نیست، بلکه یک پشتوانه قانونی و مالی برای زن است.

ماهیت مهریه در عقد دائم و موقت کمی با هم فرق دارد. در عقد دائم، زن مالک تمام مهریه می شود. اما در عقد موقت، اگر نزدیکی صورت نگیرد و زن باکره باقی بماند، فقط نصف مهریه به او تعلق می گیرد. البته این هم خودش شرایطی دارد که جلوتر به آن می رسیم. مهم این است که بدانیم مهریه یک حق مستقل است و به خیلی چیزها ربطی ندارد، حتی به اینکه زندگی مشترک چطور پیش می رود.

انواع مهریه و کاربرد عملی آن ها: از عندالمطالبه تا عندالاستطاعه

مهریه انواع مختلفی دارد که بسته به شرایط عقد و توافقات، یکی از آن ها می تواند موضوع بحث باشد. بیایید ببینیم این انواع کدام ها هستند و هر کدام چه معنی می دهند:

1. مهرالمسمی: این مهریه ای است که زن و مرد قبل از عقد و در سند ازدواج، روی مقدار و جزئیات آن به توافق رسیده اند. مثلاً می گویند ۱۱۴ سکه بهار آزادی یا مقداری زمین یا خانه. این نوع مهریه بیشترین کاربرد را دارد و تکلیفش از همان ابتدا مشخص است.
2. مهرالمثل: گاهی اوقات پیش می آید که در سند ازدواج، مهریه ای مشخص نشده، یا مهریه به شکلی تعیین شده که از نظر قانونی ایراد دارد. در این حالت، دادگاه بر اساس موقعیت اجتماعی، تحصیلات، شغل، شأن خانوادگی و سایر خصوصیات زن و عرف جامعه، مهریه ای برای او تعیین می کند. به این می گویند مهرالمثل.
3. مهرالمتعه: این یکی کمی خاص تر است. زمانی به کار می آید که در عقد، مهریه ای تعیین نشده و شوهر هم قبل از اینکه با زن نزدیکی کند، او را طلاق می دهد. در این صورت، مرد باید مبلغی را به عنوان مهرالمتعه به زن بپردازد. این مبلغ بر اساس توانایی مالی مرد و انصاف تعیین می شود، نه شأن زن.

حالا می رسیم به دو نوع مهم دیگر که در عمل خیلی با آن ها سروکار داریم:

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه یعنی زن هر زمان که اراده کند، می تواند مهریه اش را از مرد بخواهد. مرد هم موظف است آن را بپردازد. این رایج ترین شکل مهریه است و به زن قدرت مطالبه فوری می دهد. یعنی نیاز نیست زن ثابت کند مرد توانایی پرداخت دارد یا نه؛ فقط کافی است مطالبه کند.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، زن زمانی می تواند مهریه اش را بگیرد که ثابت کند مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. یعنی بار اثبات توانایی مرد، روی دوش زن است. این نوع مهریه، معمولاً برای مردان آرامش خاطر بیشتری به همراه دارد، چون مطالبه آن به این راحتی ها نیست.

مهریه یک حق مستقل است که با جاری شدن صیغه عقد، زن مالک آن می شود و هیچ چیز، به جز بخشش یا دریافت کامل آن توسط زن، نمی تواند این حق را از بین ببرد.

اصل کلی: تعلق مهریه به زن در طلاق از سوی او

رسیدیم به گره اصلی ماجرا! آیا اگر زن خودش درخواست طلاق بدهد، باید قید مهریه اش را بزند؟ این یکی از بزرگ ترین باورهای غلطی است که بین مردم جا افتاده. در واقع، اصل این است که طلاق از طرف زن و گرفتن مهریه کاملاً با هم سازگارند و درخواست طلاق از سوی زن، به هیچ وجه باعث نمی شود که مهریه اش را از دست بدهد.

چرا درخواست طلاق از سوی زن، حق مهریه را ساقط نمی کند؟

موضوع خیلی ساده است: مهریه یک حق مالی است که به محض عقد به زن تعلق می گیرد، در حالی که طلاق یک حق دیگر است که شرایط و قوانین خودش را دارد. این دو موضوع، یعنی حق طلاق و حق مهریه، از نظر قانونی از هم جدا هستند. اینکه یک زن تصمیم می گیرد زندگی مشترک را به پایان برساند، دلیل نمی شود که از یک حق مالی که از قبل مالک آن شده، محروم شود. این تفکیک بسیار مهم است و خیلی ها به خاطر عدم آگاهی، فکر می کنند اگر زن پیش قدم طلاق شود، باید مهریه را ببخشد.

فرض کنید شما یک خانه خریده اید و سند به نام شما خورده است. حالا اگر تصمیم بگیرید از این خانه بروید یا آن را بفروشید، آیا مالکیت شما بر آن خانه از بین می رود؟ قطعاً خیر. مهریه هم دقیقاً همین طور است؛ یک مالکیت مالی است که با تصمیم زن برای طلاق، از بین نمی رود. این مسئله در قوانین ایران کاملاً شفاف است و دادگاه ها نیز بر همین اساس حکم می دهند.

شرایطی که زن می تواند هم درخواست طلاق دهد و هم مهریه خود را بگیرد

حالا که می دانیم اصل بر تعلق مهریه به زن است، بگذارید ببینیم در چه شرایطی یک زن می تواند با خیال راحت هم پیگیر طلاقش باشد و هم مهریه اش را مطالبه کند. این ها همان دلایل موجه قانونی هستند که به زن اجازه می دهند بدون نیاز به رضایت مرد، از او جدا شود و مهریه اش را هم بگیرد.

الف) طلاق بر اساس عسر و حرج: پناهگاهی برای زنان

یکی از مهم ترین و رایج ترین راه هایی که زن می تواند هم طلاق بگیرد و هم مهریه اش را دریافت کند، اثبات عسر و حرج است. ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی می گوید اگر ادامه زندگی مشترک برای زن با عسر و حرج همراه باشد، دادگاه می تواند حکم طلاق صادر کند. عسر و حرج یعنی چی؟ یعنی شرایطی که ادامه زندگی برای زن، غیرقابل تحمل و مشقت بار شده باشد.

مصادیق عسر و حرج خیلی متنوع اند و دادگاه به صورت موردی آن ها را بررسی می کند، اما چند مورد رایج که می توانند به عنوان دلیل عسر و حرج مطرح شوند عبارت اند از:

• سوء رفتار یا سوء معاشرت مرد: مثل ضرب و شتم، فحاشی، اعتیاد شدید به مواد مخدر یا الکل، ارتکاب هر نوع جرمی که زندگی را مختل کند.
• ترک زندگی مشترک توسط مرد: اگر مرد برای مدت مشخصی (مثلاً ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب در یک سال) بدون عذر موجه منزل را ترک کند.
• عدم پرداخت نفقه: نپرداختن نفقه برای مدت مشخص یا عدم توانایی مرد برای پرداخت نفقه.
• بیماری های صعب العلاج: اگر مرد به بیماری خاصی مبتلا باشد که ادامه زندگی را برای زن سخت یا غیرممکن کند.
• ازدواج مجدد مرد بدون اجازه یا رضایت زن: این هم از موارد عسر و حرج محسوب می شود.

برای اثبات عسر و حرج، زن باید مدارک و شواهد کافی به دادگاه ارائه دهد. این شواهد می تواند شامل شهادت شهود، گزارش پزشکی قانونی، حکم های قضایی قبلی و هر مدرک دیگری باشد که نشان دهنده مشقت بار بودن زندگی است. اگر زن بتواند عسر و حرج را اثبات کند، دادگاه حکم طلاق را صادر می کند و زن می تواند طلاق از طرف زن و گرفتن مهریه را همزمان داشته باشد.

ب) طلاق بر اساس شروط ضمن عقد نکاح (وکالت در طلاق): سلاحی در دستان زن

یکی دیگر از راه های مطمئن برای گرفتن مهریه در طلاق از طرف زن، استفاده از شروط ضمن عقد نکاح است. خیلی از زنان در هنگام عقد ازدواج، با امضای ۱۲ شرط چاپی عقدنامه یا افزودن شروط توافقی دیگر، از مرد وکالت بلاعزل در طلاق می گیرند. این وکالت یعنی زن، خودش می تواند در صورت تحقق شروط مشخصی، به نمایندگی از مرد، به دادگاه مراجعه کرده و تقاضای طلاق کند.

شروط ۱۲ گانه عقدنامه شامل مواردی مثل اعتیاد مرد، سوء معاشرت، عدم پرداخت نفقه، بیماری صعب العلاج، ازدواج مجدد و… می شوند. اگر یکی از این شروط محقق شود، زن می تواند با مراجعه به دادگاه، از وکالتش در طلاق استفاده کند و بدون نیاز به بخشش مهریه، خودش را مطلقه کند. در این حالت، زن می تواند هم طلاق بگیرد و هم مهریه کامل را دریافت کند. این راه، یکی از بهترین پشتوانه های قانونی برای زنان است تا بتوانند حقوق خود را حفظ کنند.

ج) سایر دلایل موجه قانونی (مانند غیبت بیش از ۴ سال شوهر)

علاوه بر عسر و حرج و شروط ضمن عقد، موارد دیگری هم در قانون وجود دارد که به زن اجازه می دهد طلاق بگیرد و مهریه اش را هم مطالبه کند. مثلاً اگر شوهر بیش از چهار سال تمام، غایب و بی خبر باشد و هیچ خبری از او نباشد، زن می تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند. در این صورت، با اثبات غیبت شوهر، زن هم طلاق می گیرد و هم مهریه اش را می تواند دریافت کند.

شرایط و مواردی که ممکن است مهریه در طلاق از طرف زن کاهش یابد یا بخشیده شود

خب، دیدیم که اصل بر تعلق مهریه به زن است، اما همیشه هم این طور نیست. گاهی اوقات، شرایطی پیش می آید که زن مجبور می شود یا خودش می خواهد بخشی از مهریه اش را ببخشد تا به طلاق برسد. این موارد بیشتر در طلاق هایی اتفاق می افتند که مرد راضی به طلاق نیست و زن دلیل موجه قانونی (مثل عسر و حرج یا شروط ضمن عقد) برای طلاق ندارد.

بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات: وقتی زن چیزی می دهد تا رها شود

این دو نوع طلاق، دقیقاً جاهایی هستند که بخشش مهریه در طلاق از طرف زن یا بخشی از آن، به چشم می خورد.

طلاق خلع: کراهت زن از شوهر

طلاق خلع زمانی اتفاق می افتد که زن از شوهرش متنفر و کراهت دارد (به اصطلاح «بیزار است») و نمی تواند با او زندگی کند. اما مرد حاضر به طلاق دادن زن نیست. در این وضعیت، زن برای اینکه خودش را از این زندگی خلاص کند، مالی را به مرد می بخشد. این مال می تواند تمام یا بخشی از مهریه باشد، یا حتی مال دیگری غیر از مهریه. مرد هم در قبال دریافت این مال، حاضر به طلاق دادن زن می شود.

در طلاق خلع، مهم این است که زن از مرد کراهت داشته باشد و این کراهت را هم در دادگاه اثبات کند. یکی از نکات جالب در طلاق خلع این است که زن در طول مدت عده (حدود سه ماه)، می تواند به بذل خود (یعنی همان مالی که بخشیده) رجوع کند. اگر زن به بذل رجوع کند، طلاق خلع باطل شده و به طلاق رجعی تبدیل می شود و مرد می تواند دوباره به زندگی مشترک برگردد.

طلاق مبارات: کراهت متقابل زوجین

طلاق مبارات شباهت زیادی به طلاق خلع دارد، با این تفاوت که در طلاق مبارات، هم زن از مرد کراهت دارد و هم مرد از زن. یعنی کراهت دو طرفه است. در این نوع طلاق هم زن مالی را به مرد می بخشد تا طلاق بگیرد، اما میزان مالی که زن می بخشد، نباید بیشتر از مهریه اش باشد. مثل طلاق خلع، در مبارات هم زن می تواند در ایام عده به بذل خود رجوع کند.

مهریه در طلاق توافقی: هرچه دوست بدارید!

مهریه در طلاق توافقی از طرف زن، یکی از انعطاف پذیرترین حالت هاست. در طلاق توافقی، زن و مرد با هم برای تمام مسائل مربوط به طلاق، از جمله مهریه، حضانت فرزند، نفقه و … به توافق می رسند. این توافق می تواند شامل بخشش کامل مهریه، بخشش بخشی از آن یا حتی عدم بخشش مهریه باشد.

معمولاً در طلاق توافقی، چون زوجین هر دو به دنبال راهی برای پایان دادن مسالمت آمیز به زندگی مشترک هستند، یکی از راهکارها برای جلب رضایت مرد، بذل تمام یا قسمتی از مهریه است. طلاق توافقی، خودش در واقع نوعی از طلاق خلع یا مبارات محسوب می شود، چون در نهایت زن مالی (مهریه یا هر چیز دیگر) را می بخشد تا به طلاق برسد. البته اگر مرد هم دلیل موجهی برای طلاق داشته باشد یا اصلاً هر دو به طلاق رضایت داشته باشند و زن هم نخواهد چیزی ببخشد، این هم از حالت های ممکن است.

طلاق قبل از نزدیکی (قبل از رابطه زناشویی) و باکره بودن زن: داستان نصف مهریه

این یک مورد خاص و مهم است که در شرایط گرفتن مهریه در طلاق از طرف زن (یا مرد) تأثیر زیادی دارد. ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی به صراحت می گوید که اگر طلاق قبل از نزدیکی (رابطه زناشویی) اتفاق بیفتد و زن باکره باشد، فقط نصف مهریه به او تعلق می گیرد.

تصور کنید یک زوج عقد کرده اند، اما هنوز زندگی مشترک را شروع نکرده اند و هیچ گونه نزدیکی بین آن ها صورت نگرفته است. اگر در این مرحله زن درخواست طلاق دهد یا حتی مرد، مهریه او نصف می شود. برای اثبات باکره بودن، معمولاً نیاز به گواهی پزشکی قانونی است. پس مهریه زن باکره در طلاق از طرف زن، تماماً به او تعلق نمی گیرد و نصف می شود.

تأثیر برخی رفتارها بر مهریه: خیانت، ترک منزل و…

حالا به دو سوال رایج می رسیم که خیلی ها در مورد آن ها کنجکاوند: آیا خیانت زن باعث از بین رفتن حق مهریه اش می شود؟ آیا ترک منزل توسط زن، حق مهریه او را ساقط می کند؟

از نظر قانونی، نه خیانت زن و نه ترک منزل توسط او، به طور مستقیم و خودبه خود باعث از بین رفتن حق مهریه نمی شود. مهریه یک حق مالی است که به محض عقد به زن تعلق می گیرد و ربطی به رفتار او در زندگی مشترک ندارد.

• خیانت زن و مهریه: اگر زنی مرتکب خیانت شود، این عمل او از نظر شرعی و اخلاقی محکوم است و می تواند زمینه ساز درخواست طلاق از سوی مرد باشد. اما دادگاه صرفاً به دلیل خیانت زن، حکم به عدم تعلق مهریه نمی دهد. البته، ممکن است خیانت زن باعث شود مرد برای طلاق مصمم تر شود و در جریان طلاق توافقی یا خلع، این موضوع به نفع مرد و به ضرر زن تمام شود و زن مجبور شود برای جلب رضایت مرد، مهریه اش را ببخشد. اما این یک اجبار قانونی نیست، بلکه یک تصمیم در روند مذاکرات طلاق است.
• آیا ترک منزل زن باعث از بین رفتن مهریه می شود؟ خیر، ترک منزل (نشوز) توسط زن فقط باعث ساقط شدن حق نفقه او می شود، نه مهریه. مهریه همچنان یک دین بر گردن مرد است و زن در هر زمانی می تواند آن را مطالبه کند، حتی اگر سال ها منزل را ترک کرده باشد. نشوز (عدم تمکین زن) به معنای عدم انجام وظایف زناشویی است و بر مهریه تاثیری ندارد.

فرآیند حقوقی مطالبه مهریه در طلاق از طرف زن: گام به گام

حالا که با شرایط تعلق و عدم تعلق مهریه آشنا شدیم، بیایید ببینیم زن چطور می تواند مهریه اش را مطالبه کند، مخصوصاً وقتی خودش خواهان طلاق است. این فرآیند حقوقی کمی پیچیده است و بهتر است با آگاهی کامل و کمک یک وکیل متخصص پیش بروید.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه: اداره ثبت یا دادگاه؟

برای مطالبه مهریه دو راه اصلی وجود دارد:

۱. اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک: راهی سریع تر؟

اگر مهریه شما در سند ازدواج (عقدنامه) قید شده باشد، می توانید از طریق اداره ثبت اسناد و املاک برای مطالبه آن اقدام کنید. مزایای این روش:

• سرعت بیشتر: معمولاً فرآیند رسیدگی در اداره ثبت، سریع تر از دادگاه است.
• عدم نیاز به اثبات ملائت مرد: در اینجا، نیازی نیست ثابت کنید مرد توانایی مالی دارد؛ اداره ثبت مستقیماً اقدام به توقیف اموال می کند.

اما محدودیت هایی هم دارد: اداره ثبت فقط می تواند اموالی را توقیف کند که رسماً به نام مرد باشند و سند داشته باشند (مثل سند خانه، ماشین، حساب بانکی). برای توقیف اموال دیگر یا مسائل پیچیده تر، نیاز به مراجعه به دادگاه است.

۲. اقدام از طریق دادگاه خانواده: مسیر رایج تر

رایج ترین و جامع ترین راه برای مطالبه مهریه، مراجعه به دادگاه خانواده است. مراحل کلی آن به شرح زیر است:

1. تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه مهریه: اول باید یک دادخواست رسمی تهیه کنید و آن را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید. در این دادخواست، باید جزئیات مهریه و درخواست خود را به وضوح بنویسید.
2. تعیین وقت رسیدگی: دادگاه برای رسیدگی به پرونده، زمانی را تعیین می کند و به طرفین ابلاغ می شود.
3. جلسات رسیدگی: زن و مرد (یا وکلایشان) در دادگاه حاضر می شوند. دادگاه به اظهارات طرفین گوش می دهد و مدارک را بررسی می کند. اگر مرد ادعای اعسار (ناتوانی در پرداخت مهریه) کند، دادگاه این موضوع را هم بررسی می کند.
4. صدور حکم: پس از بررسی های لازم، دادگاه حکم نهایی را صادر می کند. این حکم می تواند شامل الزام مرد به پرداخت مهریه به صورت یکجا یا تقسیط باشد.

توقیف اموال و معرفی اموال زوج: راهی برای رسیدن به حقتان

وقتی حکم قطعی به نفع زن صادر شد، حالا نوبت به اجرای آن می رسد. زن می تواند از دادگاه بخواهد که اموال مرد را شناسایی و توقیف کند. این کار معمولاً از طریق استعلام از نهادهای مختلف انجام می شود:

• استعلام از بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
• استعلام از راهور: برای شناسایی خودروهای به نام مرد.
• استعلام از اداره ثبت اسناد: برای شناسایی املاک و مستغلات.
• استعلام از بورس: برای شناسایی سهام و اوراق بهادار.

بعد از شناسایی اموال، دادگاه دستور توقیف آن ها را صادر می کند تا از فروش یا انتقال آن ها جلوگیری شود. این اموال می تواند شامل اموال منقول (مثل پول نقد، خودرو، سهام) و غیرمنقول (مثل خانه و زمین) باشد.

مستثنیات دین (اموالی که قابل توقیف برای مهریه نیستند): خط قرمزها

اما هر چیزی را نمی شود توقیف کرد! قانون برای حفظ حداقل زندگی مدیون (مرد در اینجا)، برخی از اموال را مستثنیات دین قرار داده است. یعنی این اموال را نمی توان به خاطر بدهی (مهریه) توقیف کرد. این فهرست کامل شامل موارد زیر است:

• مسکن مورد نیاز و مناسب شأن مدیون و افراد تحت تکفل او.
• اثاثیه و لوازم ضروری زندگی برای حفظ آبروی مدیون و خانواده اش.
• آذوقه موجود و کافی برای احتیاج یک ماهه مدیون و افراد تحت تکفل.
• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن ها.
• وسایل و ابزار کار (شغل) مدیون.
• تلفن مورد نیاز مدیون.
• مبلغی که در قانون به عنوان اجاره بهای مسکن ضروری برای افراد معسر تعیین شده است.

اطلاع از این موارد هم برای زن و هم برای مرد خیلی مهم است تا بدانند چه اموالی قابل توقیف هستند و چه اموالی نه. مثلاً یک خانه که مرد در آن زندگی می کند، معمولاً جزو مستثنیات دین محسوب می شود و نمی توان آن را برای مهریه توقیف کرد.

درخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن: راه حل مردان

وقتی دادگاه حکم به پرداخت مهریه می دهد، ممکن است مرد توانایی پرداخت یکجای آن را نداشته باشد. در این شرایط، مرد می تواند درخواست اعسار (ناتوانی در پرداخت) را به دادگاه ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی مرد، در صورتی که اعسار او ثابت شود، حکم به تقسیط مهریه می دهد.

تقسیط مهریه یعنی دادگاه مبلغی را به عنوان پیش قسط تعیین می کند و بقیه مهریه را به صورت اقساط ماهانه یا سالانه مشخص می کند که مرد باید آن ها را پرداخت کند. این فرآیند به مرد کمک می کند تا بتواند بدهی خود را در طول زمان و متناسب با توانایی مالی اش پرداخت کند.

مطالبه مهریه محدودیت زمانی ندارد؛ زن هر زمان اراده کند، می تواند برای گرفتن مهریه اش اقدام کند، حتی سال ها بعد از طلاق.

تفاوت اصلی مهریه و نفقه چیست؟

یک سوال پرتکرار دیگر این است که تفاوت مهریه و نفقه چیست؟ این دو کاملاً با هم فرق دارند و نباید آن ها را با هم اشتباه گرفت:

• مهریه: یک حق مالی است که به محض جاری شدن صیغه عقد، زن مالک آن می شود و مرد مدیون آن است. زن هر زمان که بخواهد می تواند آن را مطالبه کند و حتی اگر تمکین نکند یا طلاق بگیرد، اصل مهریه برای او باقی است (مگر اینکه آن را ببخشد یا در شرایط خاص نصف شود).
• نفقه: مربوط به دوران زندگی مشترک است و در ازای تمکین زن به او تعلق می گیرد. یعنی اگر زن از انجام وظایف زناشویی خودداری کند (نشوز)، حق نفقه از او ساقط می شود. نفقه برای تأمین نیازهای روزمره زندگی زن و متناسب با شأن او است (غذا، لباس، مسکن، درمان و…).

پس همان طور که می بینید، آیا ترک منزل زن باعث از بین رفتن مهریه می شود؟ جوابش این است که نه، فقط نفقه را ساقط می کند. مهریه سر جای خودش باقی است.

جمع بندی نهایی و کلام آخر

خب، به انتهای مسیر رسیدیم. اگر بخواهیم یک جمع بندی کلی از همه حرف هایمان داشته باشیم، مهم ترین نکته این است که مهریه، از آن حقوقی است که با بله گفتن در خطبه عقد، محکم و پابرجا برای زن ثابت می شود. این حق، یک چیز کاملاً مستقل است و اینکه زن خودش بخواهد طلاق بگیرد، به تنهایی باعث نمی شود این حق از بین برود یا به قول معروف، پرپر شود.

البته، دیدیم که در شرایطی مثل طلاق خلع یا مبارات (که معمولاً پای توافق و رضایت دو طرف در میان است) یا طلاق توافقی از طرف زن، ممکن است زن برای اینکه به طلاق برسد، بخشی یا حتی تمام مهریه اش را ببخشد. همچنین اگر طلاق قبل از نزدیکی و در دوران باکره بودن زن اتفاق بیفتد، مهریه نصف می شود. اما این ها استثنائات هستند و قاعده کلی این است که مهریه سر جای خودش است.

شناخت دقیق این قوانین، انواع طلاق، و اینکه هر کدام چه تأثیری روی مهریه دارند، هم برای زنان و هم برای مردان، یک ضرورت انکارناپذیر است. پرونده های مربوط به خانواده، پیچیدگی های خاص خودشان را دارند و هر پرونده، مثل اثر انگشت، منحصر به فرد است. همین پیچیدگی ها باعث می شود که مشاوره با یک وکیل خانواده متخصص، نه یک انتخاب لوکس، بلکه یک نیاز اساسی باشد. وکیل می تواند مثل یک نقشه راه، شما را از میان هزارتوی قوانین عبور دهد و اجازه ندهد حقوق شما پایمال شود. پس اگر خدای ناکرده در چنین موقعیتی قرار گرفتید، قبل از هر تصمیمی، حتماً با یک متخصص حقوقی مشورت کنید. این یک سرمایه گذاری برای آینده و آرامش خاطر شماست.