موراکامی: زیاد توجه نمی کنم – پیشتاز

به گزارش پیشتاز «هاروکی موراکامی» نویسنده پرفروش ژاپنی نویسندگی را از ۳۰ سالگی آغاز کرد و در سال ۱۹۸۷ همزمان با انتشار پنجمین رمانش به نام «جنگل نروژی» به چهره برجسته ادبی تبدیل شد. رمان های «موراکامی» که آمیزه ای از روایت های واقع گرایانه و رویایی اند طرفداران زیادی در سراسر دنیا پیدا کردند و این نویسنده را به یکی از شانس های همیشگی دریافت نوبل ادبیات تبدیل کردند. «گاردین» به بهانه انتشار جدیدترین رمان «هاروکی موراکامی» نویسنده نامدار ژاپنی با او گفت وگو کرده است:

رمان «شهر و دیوارهای متزلزل آن» بر اساس رمان کوتاهی است که در سال ۱۹۸۰ میلادی نوشته بودید. چرا اهمیت داشت که اکنون آن را به مخاطبان جدیدی ارائه کنید؟

آن اثر تنها اثری است که من تا به حال نوشته ام و هرگز اجازه چاپ مجدد آن در قالب کتاب را نداده ام. به عبارت دیگر من فقط از داستان راضی نبودم. فکر می کردم موضوع آن بسیار مهم است اما متأسفانه در آن زمان مهارت های نوشتاری برای انتقال آن به شیوه ای که می خواستم را نداشتم. تصمیم گرفتم تا زمانی که مهارت لازم را به عنوان یک نویسنده به دست بیاورم منتظر بمانم و فقط پس از آن داستان را به طور کامل بازنویسی کنم.

در این میان کارهای زیادی داشتم که می خواستم انجام دهم و نمی توانستم این پروژه را شروع کنم. دیگر چیزی که می دانستم این بود که ۴۰ سال گذشته بود (به نظر می رسید در یک لحظه گذشته باشد) و من به ۷۰ سالگی رسیدم. فکر می کردم اگر واقعاً بخواهم این کار را انجام دهم بهتر است شروع کنم چراکه ممکن است زمان زیادی برایم باقی نمانده باشد. همچنین من نیاز شدیدی به انجام مسئولیت های خودم به عنوان یک رمان نویس احساس کردم.

شما این کتاب را در دوران قرنطینه نوشتید و در حال انجام این کار به ندرت خانه را ترک کردید. آیا این روش نگارش لحن یا محتوای داستان را تحت تاثیر قرار داد؟

مطمئناً زمانی که این رمان را می نوشتم به مقداری آرامش و سکوت و زمان برای تأمل در مسائل نیاز داشتم. وضعیت شهر احاطه شده توسط دیوارها نیز استعاره ای از قرنطینه جهانی بود. چگونه ممکن است که هم انزوای شدید و هم احساس گرم همدلی در کنار هم وجود داشته باشد؟ این یکی از موضوعات اصلی این رمان بود و از این نظر در مقایسه با رمان اصلی جهشی قابل توجه به جلو است.

این کتاب برخی از مخاطبان ژاپنی را سردرگم کرده بود. سایرین عجیب بودن و عناصر سورئال را از بزرگترین لذت های رمان های شما می دانند. آیا دوست دارید خوانندگان را با سؤالات بی پاسخ رها کنید؟

من فکر می کنم یک رمان برجسته همیشه هدفش ارائه سؤالات قاطع است اما نتیجه گیری واضح و سرراست ارائه نمی کند. دوست دارم خوانندگانم را پس از اتمام کتاب هایم با چیزی برای فکر کردن رها بگذارم. مثلاً چه پایان هایی در اینجا ممکن است؟ من نکاتی را در داخل هر داستان می نویسم تا آن ها را به فکر فرو ببرم. آنچه من می خواهم این است که خوانندگان این موارد را انتخاب کنند و هر کدام به پایان منحصر به فرد خود برسند.

تعداد بیشماری از خوانندگان برای من اینطور نوشته اند: «من بارها از خواندن یک کتاب شما لذت برده ام.» به عنوان یک نویسنده هیچ چیز بیشتر از این نمی تواند مرا خوشحال کند.

وقتی درباره شخصیتی مانند راوی در کتاب «شهر…» یا «تورو» در داستان «سرگذشت پرنده کوکی» یا «کافکا» در «کافکا در کرانه» می نویسید تا چه اندازه درباره خود می نویسید؟

قهرمان های اول شخص رمان های من به عبارت دقیق تر من در واقعیت نیستند بلکه نسخه ای از من هستند که ممکن بود باشم. دنبال کردن این احتمالات بسیار جذاب است زیرا فرصت های زیادی برای تبدیل شدن به فردی غیر از خودتان وجود ندارد.

در میان بسیاری از نویسندگان انگلیسی زبانی که به ژاپنی ترجمه کرده اید از جمله «سلینجر» «فیتزجرالد» «چندلر» «کارور» و «کاپوتی» کدام یک از آن ها بیشتر برای شما مهم است؟

من تحت تاثیر هر یک از نویسندگان قرار گرفته ام. من بسیار مجذوب سبک نوشتاری زیرکانه و خیرکننده «فیتزجرالد» و «کاپوتی» هستم اگرچه کاملاً با سبک من متفاوت است. من شخصاً سبک «چندلر» را دوست دارم.

از زمانی که بیش از ۴۰ سال پیش شروع به نوشتن و انتشار کردید صحنه ادبی ژاپن چگونه تغییر کرده است و آیا حس می کنید بخشی از آن صحنه هستید یا خارج از آن؟

من فکر می کنم نویسندگان جوان ترِ امروزه هرگونه ایده پرمدعا دربارۀ «این است که ادبیات را تشکیل می دهد» را کنار گذاشته اند و با رویکردی آزادتر و انعطاف پذیرتر داستان می نویسند که من واقعا تحسین می کنم. با این حال در مورد خودم من فقط به روش خودم ادامه می دهم و نمی توانم بگویم چه رابطه ای با این تغییرات در صحنه ادبی دارم.

چه تغییراتی در خوانندگان خود هم در ژاپن و هم در سطح بین المللی دیده اید و با ادامه مسیر نگارش آیا نوشتن آسان تر یا سخت تر شده است؟

هم در ژاپن و هم در خارج از کشور به نظر می رسد تعداد خوانندگان من در سراسر جهان همچنان در حال افزایش است و اغلب از نظر من این اعداد شگفت آور است. در «لائوس» یک مخاطب تایلندی جلو من را گرفت تا سلام کند این اتفاق در «درسدن» با یک مخاطب اهل «آلبانی» رخ داد و در توکیو با یک مخاطب اندونزیایی هم تکرار شد. من اغلب احساس می کنم که خودِ واقعی ام نیستم در عوض به نوعی آدم ساختگی تبدیل شده ام…

با این حال هیچ کدام از اینها نوشتن رمان را آسانتر یا دشوارتر نکرده است. من فقط سپاسگزارم چنین تعداد زیادی که هرگز پیش بینی نمی کردم کتاب های من را خوانده اند. همه مثل من سعادتمند نیستند.

ادبیات داستانی ژاپنی اکنون یک چهارم کل داستان های ترجمه شده را که در بریتانیا فروخته شده اند تشکیل می دهد. به نظر شما چرا چنین جذابیت گسترده ای دارد؟

نمی دانستم که رمان های ژاپنی تا این حد در بریتانیا محبوبیت دارند. دلیل آن چیست؟ اصلا نمی دانم. شاید شما بتوانید به من بگویید دوست دارم بدانم.

اقتصاد ژاپن این روزها خوب نیست و من فکر می کنم این چیز خوبی است که صادرات فرهنگی می تواند به نوعی کمک کند اگرچه صادرات ادبی آنچنان تاثیری ندارد درست است؟

 آیا انتقاد سال ۲۰۱۷ «میه کو کاواکامی» از زنان کتاب های شما تأثیری بر شما در نحوه نوشتن شخصیت های زن داشته است؟

کتاب های من در طول این سال ها آنقدر مورد انتقاد قرار گرفته اند که یادم نمی آید در چه زمینه ای نقد شده است و من هم زیاد به آن توجه نمی کنم.  

«میه کو» دوست نزدیک من و زنی بسیار باهوش است بنابراین مطمئنم هر انتقادی که او وارد کرده درست بوده است. اما راستش را بخواهید درست به یاد نمی آورم که دقیقا از چه چیزی انتقاد کرده بود.

حالا که در مورد زنان و آثارم صحبت می کنیم اتفاقاً خوانندگان من تقریباً به طور مساوی بین زن و مرد تقسیم شده اند نکته ای که من را بسیار خوشحال می کند.

پایان خبر پیشتاز