هنر و ارتباطات در اندیشه امام خمینی(ره)
پیشتاز/خراسان رضوی با توجه به اهمیت هنر و ارتباطات در جامعه اسلامی و ضرورت تدوین نظریه هایی که بتواند راهکار مناسب را برای هنرمندان و ارتباط گران ارایه و از اختلاف نظرها جلوگیری کند، بازخوانی اندیشه امام خمینی (ره) نظریه پرداز و بنیانگذار انقلاب اسلامی را ضروری می کند.
هنر در اشکال گوناگون آن از شیوه های ارتباطی در هر جامعه است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، بازخوانی هنر و ارتباطات از منظر و نگاه معمار انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) شرایط جدیدی را پیش روی هنرمندان، رسانه ها و مردم به نمایش گذاشت.
در اندیشه امام (ره)، هنر هنرمند جایگاه جدیدی در جامعه یافت و براساس هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی امام خوانش جدید از هنر معنوی جایگزین هنر برای هنر و هنر برای طاغوت شد. امام (ره) به نقش معنویت در هنر برای ایجاد تحول در افراد و جامعه اهمیت خاصی قایل بودند و هنرمندان جوان پس از پیروزی انقلاب اسلامی با تکیه بر همین اندیشه امام، به خلق آثار ارزشمندی به ویژه در دوران دفاع مقدس و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نایل شدند.
از آنجا که دستگاه های نظارت کننده بر تهیه، تولید و توزیع آثار هنری و رسانه ها، پذیرش آثار را مبتنی بر آراء و اندیشه های امام تلقی می کنند و بسیاری از صاحبان آثار با اندیشه امام(ره) و سرچشمه های آن آشنایی ندارند، لذا در بسیاری موارد شاهد مسایلی مانند جلوگیری از اجرای کنسرت های موسیقی، جمع آوری تندیس ها در سطح شهر و یا جلوگیری از نمایش فیلم های سینمایی و نمایش تیاتر به بهانه مخالفت با اندیشه امام، با برداشت عده ای معترض در سطح جامعه هستیم. در حالی که اغلب این آثار مجوز رسمی از مراکز قانونی کشور را دارند.
اگر استدلال صاحبان آثار را بپذیریم که این آثار بر مبنای اندیشه ای انقلابی و معنوی آفریده شده اند، راه اعتراض و تخریب آثار بر روی معترضان بسته می شود. متاسفانه بر اثر چنین برخوردهایی بسیاری از آثار حتی اجازه تبلیغ و معرفی در رسانه ها را نیافته اند. از این رو است که شناخت این مبنا و اندیشه ضرورت و اهمیت پیدا می کند.
هنرمندان و نسل های آینده نیازمند تدوین اندیشه های امام خمینی(ره) در خصوص هنر و ارتباطات هستند تا این اندیشه به عنوان سندی ارزنده و راهگشا پیش روی هنرمندان و ارتباط گران جامعه قرار گیرد و از آن در خلق آثار و برقراری ارتباط بهتر با مردم بهره ها ببرند.
مبانی اندیشه امام خمینی (ره) پیرامون هنر و ارتباطات
برای شناخت اندیشه امام (ره) پیرامون هنر و ارتباطات، ابتدا به مبانی اندیشه امام به جهان هستی به عنوان پیش فرض های ایشان به جهان و واقعیت آن می پردازیم، زیرا پیش فرض ها، نوع نگاه انسان را به واقعیت تعیین می کنند و پیش فرض ها هستند که توانایی انسان برای ورود تجربی به واقعیت و بازتاب دقیق واقعیت را معین می کنند.
به همین منظور باید پیش از تحلیل آثار مکتوب ایشان، به تعاریف نظریه هایی که پیرامون مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی در منابع کتابخانه ای اعم از منابع دست اول و دست دوم وجود دارند و در دسترس هستند، پرداخت تا چارچوب مفهومی تحقیق معین شود.
در این مطالعه اسنادی مشخص شد که هستی شناسی نوع نگاه و درک هر انسانی را نسبت به پیدایش عالم هستی تعیین می کند. آیا جهان هستی قدیم بوده است و خالقی دارد؟ خالق جهان هستی کیست؟ نسبت انسان با او چگونه است؟ بدیهی است انسان معتقد به خداوند هستی، نگاه توحیدی اش را بر همه امور گسترش می دهد و در هر حالتی خداوند را قدرت برتر جهان می یابد.
به قوانین الهی تمسک می جوید و برای انسان همان جایگاهی را قرار می دهد که خداوند قرار داده است. اعتقاد به حادث بودن جهان هستی یا همان نگاه مادی گرایانه، اما پیدایش عالم را تصادفی بیش نمی داند. خالقی برای هستی متصور نیست. هرچه هست جهان مادی است و دنیای دیگری وجود ندارد. این نوع نگاه به هستی البته در معرفت شناسی هم به انسان مانند اشیاء می نگرد فاقد روح و در روش شناسی هم با حذف فطرت و وحی تنها به حواس بشری خود را محدود می کند. از این رو هستی شناسی امام خمینی(ره) می تواند نقطه عزیمت ارزشمندی برای شناخت مبانی اندیشه الهی ایشان در راه به هدف رسیدن انقلاب اسلامی به حساب آید.
براین اساس امام خمینی (ره)، هنر را از نظر مباحث وجود شناسی، تعلیم و تربیت و آثار روانی و اجتماعی آن به معنای تصعید روانی، پالایش روحی، التذاذ، تفریح و سرگرمی تعریف و تبیین نمی کنند. برخلاف روان کاوان، آفرینش هنری را جریانی برای خویش درمانی و پیروزی بر حال بیمارگونه فرد تلقی نمی کند. همچنان که مکتب «هنر برای هنر» را نمی پذیرد؛ بلکه هنر را در قالب هنر حلال و در اجرای احکام الهی و برای خدمت به جامعه و مقابله با ظلم می پذیرد.
در اندیشه امام خمینی(ره) حمایت از هنر و رسانه با دفاع از آزادی رسانه ها و استقلال هنرمندان، اعتراض به سانسور با حمایت از آزادی انتقاد، تبلیغات در جامعه مانند تبلیغ در مساجد، استقبال از هنر حلال با بیان هنر مورد قبول در عرفان اسلامی، متعهد و معترض و هنر زیبا در قالب احکام شرعی و پرهیز از هنر حرام مانند موسیقی حرام، مجسمه غیر صاحبان روح، لهو و لعب به دلیل اشکال شرعی احصاء شده است که در هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی امام در قالب 2 مقوله فراگیر اهمیت هنر، آزادی و حرمت اشاعه فساد تبیین می شوند.
بر این اساس امام (ره) در اندیشه توحیدی و فقه سیاسی خود، با مکتب «هنر برای هنر» مخالفند و به هنر متعهد انقلابی باور دارند. از این رو، پیشنهاد می شود هنرمندان مسلمان در خلق آثار خود به قوانین و احکام شرعی پایبند باشند تا در اجرای مسیولیت هنری شان بر اندیشه امام(ره) در هنر و ارتباطات وفادار بمانند و علاوه بر آن در برابر برخی معترضین به آثار هنری و یا مطالب مندرج در رسانه ها توان پاسخگویی داشته باشند.
منبع
مروی، ابوالفضل (1396)، هنر در گفتمان امام خمینی (ره)، مجله حضور، شماره 95، صص 201-181
محسنیان راد، مهدی (1369)، ارتباط شناسی ارتباطات انسانی (میان فردی، گروهی و جمعی)، تهران، سروش
پایان خبر پیشتاز
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "هنر و ارتباطات در اندیشه امام خمینی(ره)" هستید؟ با کلیک بر روی استان ها، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "هنر و ارتباطات در اندیشه امام خمینی(ره)"، کلیک کنید.
