«یک میخ و چند کت»؛ روایتی مستند از انتخابات / سینمای مستند در حال تبدیل شدن به رسانه است

به گزارش خبرگزاری پیشتاز، علیرضا بهرامی در ابتدای این نشست گفت: مستند «یک میخ و چند کت» موضوعی را مطرح می کند که ممکن است هر کدام از ما نسبت به آن موضعی داشته باشیم اما نباید فراموش کرد که در حال صحبت از یک فیلم مستند هستیم. در زمانه ای که همه چیز تحت تاثیر نظام سرمایه داری و زرق و برق است، سینمای ما روند رو به افولی را طی کرده است. در این شرایط سینمای مستند در حال رفتن به سمتی است که می توان از آن به عنوان رسانه نام برد. درباره اینکه چرا در کشور ما، سینمای مستند به سمت رسانه شدن رفته است، باید صحبت کرد.

او افزود: اگر همین الان بخواهیم دو موضوع مهم که در سطح کشور و جهان مطرح است را نام ببریم، اول مربوط به شرکتی است که از مردم کلاه برداری وسیعی انجام داده و دوم به مرگ مخالف سرشناس پوتین بر می گردد. اما نکته جالب این است که در رسانه های ما به هیچ کدام از این دو موضوع پرداخته نشده است. وقتی اولویت های دیگری چون مسایل جناحی و سیاسی سبب می شود تا ما به مهم ترین موضوعات جامعه بی توجه باشیم، یعنی رسانه کارکرد خود را از دست داده است. اتفاقی که اکنون در رسانه های ما رخ داده است.

این روزنامه نگار ادامه داد: به همین دلیل ما مجبوریم که برای پیگیری این دو خبر به سراغ پلتفرم های فیلتر شده برویم. در جایی که فیک نیوزها نیز بیشترین فعالیت را دارند. همین موضوع نشان می دهد که وضعیت بسیار خراب است. زیرا این شرایط سبب شده تا فیک نیوزها برای مردم در سطح منبع خبر مطرح شوند که به هیچ وجه اتفاق مثبتی نیست. این وضعیت در حالی ایجاد شده است که اگر رسانه کارکرد واقعی خود را داشته باشد، حتی نیاز نیست که جانب طرفی از دعوا را بگیرد. چون روایت درست ماجرا به تنهایی بسیاری از مشکلات را رفع می کند.

بهرامی در ادامه صحبت هایش گفت: اکنون در جهان با پدیده انسان رسانه مواجهیم. به عنوان مثال کریستیانو رونالدو به عنوان یک انسان رسانه مطرح بوده و گران قیمت ترین فرد در این زمینه است. حتی گفته می شود درآمدی که او از تبلیغات دارد، حتی از فوتبال بیشتر است. حتی او نیز چندی پیش شرکتی را تبلیغ کرد و پس از مدتی مشخص شد که آن شرکت محکوم به پول شویی شده است. آقای رونالدو در این وضعیت به شدت تحت فشار افکار عمومی قرار گرفت. زیرا باید ثابت می کرد که شریک آن جرم نبوده است. اتفاقی که اکنون برای بسیاری از چهره های خودمان که این شرکت را تبلیغ کردند نیز ایجاد شده است.

او ادامه داد: پس از این اتفاق، رونالدو توسط رسانه های آزاد تحت فشار قرار گرفت. اما در اینجا شرایط به گونه دیگری است. رسانه آزاد لازمه هر جامعه است؛ زیرا سبب کاهش فساد می شود. همه این صحبت ها را بیان کردم، چون ارتباط معنایی با برخی از چهره های نشان داده شده در این مستند دارد که در برهه ای از زمان به عنوان مفسد اقتصادی معرفی شدند.

این روزنامه نگار در ادامه صحبت هایش با تاکید بر اینکه اکنون فیلم مستند تبدیل به رسانه شده است، عنوان کرد: در شرایطی که فیک نیوزها در حال گسترش هستند، می توان احتمال داد که روز به روز به ارزش سینمای مستند افزوده شود. زیرا با گذشت زمان، واقعی بودن اتفاقات و رخدادها ارزش دوچندانی پیدا می کند. در واقع اگر سینمای مستند بتواند مرز بین مستند و داستانی بودن را نگه دارد و در برابر دستکاری مفهوم مقاومت کند، روز به روز ارزش بیشتری پیدا می کند. چون روز به روز تبدیل به رسانه مهمتری می شود.

بهرامی در بخش دیگری از صحبت هایش گفت: مسیری که فیلمسازانی چون پناهی، رسول اف و اخیرا بهتاش صناعی ها در سینمای داستانی باز کردند، دیگر نه کنترل پذیر است و نه برگشت پذیر. زیرا زمانی نیاز بود تا افراد فیلم خود را با بودجه نهادهای دولتی بسازند اما اکنون فیلم هایی داریم که تولید مشترک با کشورهای دیگر هستند. به همین دلیل آنها دیگر چارچوب های حاکمیتی را نمی پذیرند. این فیلم مستند که دیدید، یک اثر رسانه ای بود که در بیشتر بخش های خود صحنه های واقعی جامعه را به نمایش می گذارد. حتی بخش هایی از آن طنزی دارد که ما را می خنداند اما این طنز همان طنز تلخ روزگار ماست.

عباس عبدی روزنامه نگار نیز گفت: یکی از ویژگی های یک جامعه مدرن، این است که بیش از اینکه آدم ها با هم ارتباط داشته باشند، نهادها با هم مرتبط هستند. به هر ترتیب ما در روستا زندگی نمی کنیم و طبیعتا با یکدیگر ارتباط چهره به چهره نداریم، اما از طریق رسانه با هم مرتبط هستیم. اصلا افراد تهران نمی توانند به صورت چهره به چهره با هم ارتباط باشند؛ چون چنین اتفاقی غیر ممکن است.

او افزود: در شهری مانند تهران اگر قرار باشد30 نماینده مجلس را از میان کاندیدها انتخاب کنیم، چطور می توانیم افراد را بشناسیم تا بر این مبنا به آنها رای دهیم؟ قطعا ارتباط و شناخت ما از آنها می تواند از طریق نهادهای مدنی باشد. به این صورت ما جمعیت تهران یا 80 میلیون ایرانی را تبدیل به 100 نهاد می کنیم. بنابراین ما افراد را باتوجه به حضورشان در نهاد مورد نظر می شناسیم. به این ترتیب تبدیل به جامعه روستایی می شویم که افراد حقوقی را جای افراد حقیقی می شناسیم. در واقع نهادها در انتخابات تبدیل به جناح های سیاسی می شوند. اما متاسفانه این ساختار در ایران وجود دارد؛ یعنی ما نظام پارلمانی داریم، اما نظام حزبی نداریم. همین موضوع آثار خود را در انتخابات نشان می دهد.

این روزنامه نگار در ادامه صحبت هایش بیان کرد: در کشوری چون بریتانیا که سه حزب اصلی دارد؛ موضوع برگزیت یا عضویت در اتحادیه اروپاست. در واقع هر نماینده ای درباره موضوعاتی این چنین صحبت کرده و دلایل موافقت و مخالفت خود درباره آنها را مطرح می کند. در واقع احزاب موضوعات مهم را تعیین کرده و نامزدها درباره این موضوعات صحبت می کنند. مردم این سه حزب را می شناسند و بر مبنای حرف های مطرح شده، کاندید مورد نظر خود انتخاب می کنند.

عبدی در ادامه صحبت هایش گفت: اکنون قرار است که ما در جامعه ایران 300 نماینده را انتخاب کنیم اما هیچ معیاری برای این موضوع نمی توان در نظر گرفت. اتفاقا صحبت درباره مسایل مهم کشور ممکن است باعث سقوط آرای کاندیدها شود. چون اصلا مسیله ملی وجود ندارد. اصلا فکر کنید، یک آدم درست را هم داشته باشید و بخواهید آن را به مجلس بفرستید اما آن یک نفر در بین 300 نفر چه کاری می تواند انجام دهد.

او ادامه داد: در این وضعیت شاهد خرج کردن زیاد کاندیدها هستیم در حالی که در انتخابات حزبی چنین اتفاقی رخ نمی دهد. در آنجا شما پول خود را به حزب می دهید و حزب تبلیغات ملی انجام می دهد. در آن شرایط شما نمی توانید به عده ای شام بدهید اما در ایران شاهدیم که کاندیدا یک روستا را برای رای گرفتن شام می دهد. اکنون انتخابات در ایران تنها به تامین شرایط مالی تبدیل شده است.

این روزنامه نگار در ادامه صحبت هایش عنوان کرد: وقتی پولی به نامزدی داده می شود، بدون دلیل نیست. چون دیگر نماینده مردم نیست، نماینده فردی است که به او پول داده است. این پول باید در مجلس جبران شود. معمولا هم شفاف نبوده و مشخص نمی شود. وقتی قرار است 300 نماینده انتخاب شود، تعداد 14 هزار کاندیدا که اکنون تایید صلاحیت شده اند، احمقانه است. در چنین وضعیتی نهایت باید 1500 کاندید داشته باشید. این مدل انتخابات تبلیغات خاص خود را دارد. زیرا وقتی نمی توانید درباره مشکلات کشور صحبت کنید، باید مدل دیگری تبلیغ کنید.

علیرضا بهرامی در ادامه این نشست گفت: در دو مستند آقای خان جهانی که درباره انتخابات ساخته شده است، در انتها مردم به فردی رای می دهند، که از همه قلدرتر است و می تواند مقصر وضع موجود باشد. چه دلیلی می تواند موجب این اتفاق باشد؟

عباس عبدی در پاسخ گفت: اتفاقا مردم در چنین شرایطی درست رای داده اند. چون قرار نیست به آدم خوبی رای بدهیم؛ شما به کسی رای می دهید که قدرت بیشتری دارد. چون آدم خوب در این ساختار سریع حذف می شود ولی آن آدم قدرتمند در روستای من کار می کند. در واقع سیاست تعیین کننده ماجراست. نمی توان از مردم توقع درست کردن ساختار را داشت. چنین رایی از سوی مردم حاصل ساختار انتخاباتی کنونی است.

محسن خان جهانی در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به این پرسش که باتوجه به اینکه دو مستند ساخته شده درباره انتخابات توسط او، مربوط به زمان پیش از انتخابات بوده، آیا تصمیم به ساختن مستندی درباره شرایط بعد از انتخابات نیز داشته است؟ گفت: اساسا دستری به نماینده مجلس بعد از انتخابات بسیار دشوار است. نماینده ای که در این مستند پیروز انتخابات شد، در میانه نمایندگی اش خبر اختلاسش مطرح و دستگیر شد. زمانی که در فیلمبرداری بودیم، بلافاصله برایم نامه ای آمد که شما در حال جانبداری از نماینده ای هستید؛ به این خاطر که طرف نماینده قوی که ارتباط زیادی دارد نرفته بودیم.

او افزود: باتوجه به تجربه ای که در شهرهای مختلف داشتم، باید بگویم یکی از اتفاقاتی که در این مدل از انتخابات رخ می دهد، گول زدن مردم است که انگار در روستاها آسان تر اتفاق می افتد. به خاطر دارم که افرادی با شایعه و صحبت از قدرت و مسایلی از این دست، وضعیتی را ایجاد می کنند که مردم فریب می خورند. علاوه بر این در مدت انتخابات به همه غذا می دهند. در نهایت باید بگویم این امکان وجود ندارد که ما درباره کسی که در انتخابات پیروز شده، فیلم بسازیم. زیرا آن آدم به قدری قدرتمند می شود که اصلا نزدیک شدن به آن راحت نیست.

5757