آنقدر که ناامیدی قربانی می گیرد، فقر قربانی نمی گیرد/ وقتی دولت های تمامیت خواه سرکار می آیند سیر مهاجرت بیشتر می شود
آیدا صالحی: امید این واژه 4 حرفی که پراز مثال و استعاره در ادبیات فارسی است به صورت فردی و اجتماعی بروز پیدا می کند. حسی غیرقابل لمس که زیر پوست شهر و در میان صحبت های مردم مشخص می شود که امید چه نقشی در زندگی افراد جامعه دارد. امید به زندگی، امید به بهبود شرایط موجود، امید به آینده کودکان و امید رسیدن به مطالبات هرکدام داستان خاصی را رقم می زند. با حال هوای نوروز و آمدن فصل جدید وقتی برای خرید به بازار می روید متوجه خواهید شد مردم حال خوبی نسبت به تغییر فصل و آمدن سال جدید دارند اما آیا بطن جامعه هم با آمدن بهار تغییر خواهد کرد؟
دست کم آن چیزی که قابل حس کردن بود امید مردم به آینده بهتر و بهبود شرایط موجود کمرنگ تر شده و به جای آن نگرانی برای تورم، گرانی، بیکاری، شرایط معیشتی و اجتماعی پررنگ تر شده است. نیره توکلی، جامعه شناس و پژوهشگر حوزه زنان از حیاتی بودن امید در جامعه خبر می دهد و به پیشتاز می گوید: «مردم افق پیش رو را بسیار متزلزل می بینند و این شاخصه ی ناامیدکننده ای است. ما در شرایط بسیار سختی زندگی می کنیم. آنقدر که ناامیدی قربانی می گیرد، فقر قربانی نمی گیرد.»
متن کامل گفت وگو را در ادامه بخوانید.
ناامیدی در جامعه به چه شکلی آثار خودش را نشان می دهد؟
مردم از افق های پیش رو ناامید شده اند برای مثال در انتخاباتی که گذشت حق انتخاب گسترده برای مردم وجود نداشت. به خواست مردم توجه ای نشد و مشارکت مردم دست کم گرفته شده بود. به نظر کاندیدهایی که گزینه های انتخاب مردم را زیاد کند، وجود نداشت. این مسیله انتخابات بسیار مهم بود چرا که همچنان می شد به منابع داخلی امیدوار باشیم.
ناامیدی از بهبود وضع موجود با این مهاجرت گسترده که شکل گرفته، ارتباطی دارد؟
وقتی دولت های تمامیت خواه سرکار می آیند ذره ای تلاش نمی کنند که مردم را به خودشان جذب کنند و سیر مهاجرت بیشتر می شود و مسیله مهاجرت بسیار ناامیدکننده است.
به نظر شما راه حل درست برای کنترل این حجم از افزایش مهاجرت چیست؟
امید دادن به مردم خیلی باید بیشتر از این باشد. راه حل مقابله با این همه تبلیغاتی که برای مهاجرت می شود این است که مردم احساس فاصله با حاکمیت نکنند اما با بگیر و ببند، تمامیت خواهی و یکدست کردن حکومت به نفع یک جناح، این فاصله بیشتر می شود.
وضعیت امید به آینده در میان شهروندان را چطور ارزیابی می کنید؟
مردم افق پیش رو را بسیار متزلزل می بینند و این شاخصه ناامیدکننده ای است. ما در شرایط بسیار سختی زندگی می کنیم. آنقدر که ناامیدی قربانی می گیرد، فقر قربانی نمی گیرد.
به نظر شما اعتراضات سال 1401 چه تاثیری بر وضعیت اجتماعی زنان داشته است؟
زنان ایرانی همواره با قدرت مطالبات خود را پیگیری می کنند ولی همچنان از لحاظ قانونی موفق نشده ایم که مطالبات خود به دست بیاوریم و به خصوص از لحاظ مشارکت سیاسی و قانون گذاری موفق نشده ایم که مطالبات خود را دیکته کنیم ولی جنبش زنان با قدرت روبه پیشرفت است.
یعنی زنان در رسیدن به حقوق خود موفق تر بوده اند؟
بله. زنان از لحاظ فضاسازی اجتماعی برای دریافت مطالبات خود موفق بوده اند و محدودیت ها را تبدیل به فرصت کرده اند. خشونت علیه زنان بیشتر از سابق نشده اما گزارش هایی از خشونت علیه زنان، بیشتر اعلام می شود. باید این گزارش ها با اطلاعات منتشر شود تا مشخص شود از کدام نهاد است و خشونت در کدام جناح بیشتر شده است.
تغییرات اجتماعی در جامعه از کدام طبقه و قشری شروع می شود؟
تغییرات اجتماعی بیشتر از سمت جامعه متوسط شهری بوده است. برخلاف اینکه می گویند طبقه متوسط شهری فقیر شده و زیر خط فقر رفته، طبقه متوسط از لحاظ کمی و کیفی مدام قوی تر شده و رشد پیدا کرده است. طبقه متوسط نیروی محرکه جامعه ایران است و از لحاظ دیکته کردن تعیین کننده است ولی برای حرکت های سریع طبقه ی متوسط تاثیرگذار نیست.
منظور شما از اینکه طبقه متوسط در حرکت های سریع تاثیرگذار نیست؛ چیست؟
هیچ مسیله ای در جامعه سریع اتفاق نمی افتد و به نظر من در این تغییرات کلی، طبقه متوسط تاثیرگذار نیست. تغییرات یکدستی اتفاق نخواهد افتاد زیرا در بین مردم تضارب آرا بسیاری وجود دارد. از لحاظ کمی و کیفی کل جامعه باید برای تغییر آمادگی داشته باشد. جامعه ای که مشارکت مردمی بیشتر شده، تنوع آرا، تنوع عقاید و ادیان وجود داشته باشد.
سال جدید 1403 را از لحاظ شاخص های جامعه شناسی چطور پیش بینی می کنید؟
اگر امید به مردم داده نشود و اصلاحاتی صورت نگیرد و از طرفی دیگر سایه جنگ و ترور شخصیت های ایران ادامه داشته باشد، دورنما ناامیدکننده خواهد بود. اما بسیار امیدوارم که اصلاحات درون حکومت انجام شود، تساهل بیشتری در مقابل خواسته های مردم شکل بگیرد و تغییرات درون زا به وجود آید.
بیشتر بخوانیم:
خشونت علیه سنت به خشونت مدنی تغییر وضعیت داده/ ایرانی ها به زندگی غیررسمی روی آورده اند
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "آنقدر که ناامیدی قربانی می گیرد، فقر قربانی نمی گیرد/ وقتی دولت های تمامیت خواه سرکار می آیند سیر مهاجرت بیشتر می شود" هستید؟ با کلیک بر روی اجتماعی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "آنقدر که ناامیدی قربانی می گیرد، فقر قربانی نمی گیرد/ وقتی دولت های تمامیت خواه سرکار می آیند سیر مهاجرت بیشتر می شود"، کلیک کنید.
