هشدار فرمانده سپاه کربلا در خصوص تغییر ساختار جمعیتی مازندران

سردار سیاوش مسلمی 29 آذرماه در گفت وگو با خبرنگاران کاهش نرخ باروری و افزایش جمعیت سالمند را به عنوان یکی از جدی ترین چالش های جمعیتی در ایران و به ویژه استان مازندران دانست و اظهار کرد: مازندران به عنوان دومین استان پیر کشور بعد از گیلان با نرخ باروری ۱.۴ فرزند و میانگین سنی جمعیتی ۳۵ سال در مسیری قرار گرفته که در صورت عدم اتخاذ سیاست های فوری تا سال ۱۴۳۰ قریب به ۳۰ درصد جمعیت آن را سالمندان تشکیل خواهند داد. این تغییرات جمعیتی نه تنها مسائل اقتصادی و اجتماعی را پیچیده تر می کند بلکه امنیت ملی و پایداری استان را نیز به خطر می اندازد.

ابعاد اقتصادی سالمندی جامعه

او با بیان اینکه سالمندی جمعیت تأثیرات مستقیمی بر اقتصاد مازندران خواهد گذاشت افزود: بر اساس آمار ۹۵ درصد عرصه های استان درگیر فعالیت های بخش کشاورزی است و سالانه حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن برنج تولید می کنند که تامین کننده ۴۲ درصد از برنج کشور محسوب می شود و نقشی کلیدی در امنیت غذایی کشور دارد. با افزایش جمعیت سالمند و کاهش نیروی کار جوان بهره وری در این بخش کاهش یافته و خطر وابستگی به واردات افزایش می یابد.

این مسئول تصریح کرد: علاوه بر کشاورزی گردشگری نیز به عنوان یکی از ارکان اقتصادی مازندران با چالش مواجه خواهد شد. این استان فقط در تابستان سال گذشته بیش از ۳۸ میلیون نفر روز گردشگر داخلی را جذب کرده است. این صنعت به نیروی کار جوان و خدمات باکیفیت وابسته است که با افزایش سالمندی کیفیت این خدمات کاهش می یابد و توان رقابتی استان در بازار گردشگری افت خواهد کرد.

ابعاد اجتماعی و فرهنگی سالمندی

فرمانده سپاه کربلا با اظهار اینکه سالمندی جمعیت در مازندران موجب تغییرات قابل توجهی در ساختار اجتماعی و فرهنگی استان شده است خاطرنشان کرد: یکی از این تغییرات کاهش نرخ ازدواج و افزایش طلاق است. در سال های اخیر مازندران بالاترین نرخ طلاق در کشور را داشته (۳.۳ طلاق به ازای هر ۱۰۰۰ نفر). هرچند با اجرای سیاست های جمعیتی دولت شهید رئیسی و همچنین طرح هایی مانند «واسطین خیر» و «حکمیت طلاق» توسط سپاه کربلا این آمار با کاهش سه درصدی مازندران را به رتبه سوم رسانده است اما کاهش ازدواج و افزایش خانواده های تک فرزند یا بی فرزند به چرخه معیوب کاهش جمعیت دامن می زند.

این مسئول به ابعاد فرهنگی جامعه سالمند اشاره کرد و گفت: از نظر فرهنگی سالمندی جمعیت باعث تضعیف انتقال ارزش های بومی و سنتی شده است. بسیاری از روستاهای مازندران به ویژه در مناطق کوهستانی به سکونتگاه سالمندان تبدیل شده اند و مهاجرت جوانان به کلان شهرها مانع از انتقال مهارت های سنتی مانند کشاورزی و صنایع دستی به نسل بعدی شده این موضوع نه تنها هویت فرهنگی استان را تهدید می کند بلکه آسیب هایی مانند کاهش انسجام اجتماعی و انزوای سالمندان را نیز به همراه دارد.

ابعاد بهداشتی و رفاهی سالمندی

سردار مسلمی با اشاره به اینکه افزایش جمعیت سالمند نیاز استان به خدمات درمانی و رفاهی را چندین برابر کرده است یادآور شد: تقریبا تمام زیرساختهای شهری برای قشر میانسال و جوان طراحی شده و امکانات مناسب سالمندان مانند پل عابر یا پیاده رو مخصوص مرکز فرهنگی و تفریحی مناسب کمتر وجود دارد.

او اضافه کرد: طبق گزارش وزارت بهداشت حدود ۶۰ درصد سالمندان مازندران حداقل به یک بیماری مزمن مبتلا هستند. این بیماری ها نظیر دیابت و بیماری های قلبی هزینه های درمانی قابل توجهی را هم به اقتصاد خانواده و هم به استان تحمیل می کنند. در حال حاضر تعداد بیمارستان ها و مراکز درمانی استان پاسخگوی این نیازها نیستند و توزیع بعضا نامتوازن این مراکز در سطح استان دسترسی بسیاری از سالمندان را دشوار کرده است.

مسلمی با اذعان به اینکه در حوزه رفاه اجتماعی نیز کاهش حمایت خانوادگی از سالمندان ناشی از کوچک شدن خانواده ها و مهاجرت فرزندان منجر به افزایش انزوای اجتماعی شده است بیان کرد: این مسئله می تواند زمینه ساز مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب در میان سالمندان باشد.

ابعاد امنیتی سالمندی

فرمانده سپاه کربلا با اعلام اینکه سالمندی جمعیت در مازندران به ویژه در حوزه امنیتی تهدیدی جدی محسوب می شود اظهار کرد: نیروی انسانی جوان یکی از ارکان اصلی توان دفاعی و امدادی در بحران ها است. مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود همواره در معرض بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله قرار دارد.

این مسئول افزود: در سیل سال ۱۳۹۸ ۸۰ درصد نیروهای امدادی محلی از گروه های جوان بسیج و هلال احمر بودند. با افزایش سالمندی و به دنبال آن تغییر ساختار جمعیتی می تواند انسجام اجتماعی و روحیه جمعی را تضعیف کند. جوانان با مشارکت فعال خود در گروه های امدادی سازمان های داوطلبانه و برنامه های آموزشی ستون اصلی شبکه های اجتماعی و دفاعی در مواقع اضطراری هستند. در غیاب آنان بسیج اجتماعی برای مدیریت بحران دشوارتر می شود و امکان افزایش تلفات انسانی و خسارات مالی به شدت بالا می رود.

مسلمی با بیان اینکه کاهش جمعیت جوان در ایران به عنوان یکی از ارکان قدرت ملی هدف راهبردی سیاست های خصمانه غرب قرار گرفته است تصریح کرد: دشمنان با استفاده از ابزارهای نرم نظیر ترویج فرهنگ فردگرایی مصرف گرایی افراطی و کاهش ارزش های خانواده محور درصدد تضعیف زیرساخت های جمعیتی کشور هستند. این سیاست ها با تبلیغ ازدواج دیرهنگام کاهش تمایل به فرزندآوری و سقط جنین تلاش می کنند تا روند پیری جمعیت را تسریع کنند.

او افزایش سن سالمندی را از منظر راهبردی تشریح کرد و گفت: کاهش جمعیت جوان به معنای تضعیف توان دفاعی کاهش نیروی انسانی مولد و آسیب پذیر کردن کشور در برابر چالش های اقتصادی و اجتماعی است.

 به گفته مسلمی تجربه برخی کشورهای حتی با ظاهری پیشرفته اما با ساختار پیر نشان می دهد که چنین روندی با ایجاد فشار بر زیرساخت های رفاهی و کاهش ظرفیت های ملی توان رقابتی و امنیتی را در بلندمدت مختل می کند. در ایران غرب با هدف طولانی مدت خنثی سازی پتانسیل مقاومت و توسعه به دنبال کاهش جمعیت جوان است تا قدرت نیروی کار تولید ملی و توان دفاعی کشور را تضعیف کند.

راهکارها و نقش گروه های مردمی و دستگاه های اجرایی

فرمانده سپاه کربلا به راهکارها و نقش گروه های مردمی و دستگاه های اجرایی برای تسهیل ازدواج جوانان و رفع موانع فرهنگی و اقتصادی پیش روی آنان اشاره کرد و گفت: باید تلاش های هماهنگ در سه حوزه اصلی: کنترل چالش های اقتصادی ترویج فرهنگ ازدواج آسان و تخصیص ظرفیت های نهادی و دولتی صورت گیرد. در کنار وظیفه کلان دولت در مهار گرانی و تورم زمینه سازی و یا ایجاد اشتغال پایدار و ارائه حمایت های مالی هدفمند برای جوانان اقداماتی در راستای فرهنگ سازی و الگوسازی می تواند تأثیر قابل توجهی داشته باشد.

او افزود: نمونه بارز آن اجلاسیه ازدواج آسان ۱۰۰۰ زوج جوان استان مازندران در دومین کنگره ملی شهدای مازندران بود که با هدف کاهش هزینه های ازدواج و تشویق به برگزاری ساده مراسم ازدواج برگزار شد. این رویداد نه تنها الگوی عملی برای ترویج ازدواج آسان بود بلکه نشان داد که با بهره گیری از ظرفیت های موجود و همت دستگاه های مختلف می توان موانع فرهنگی ازدواج را کاهش داد.

به گفته مسلمی سپاه کربلا نیز در این راستا با اختصاص ۱۴۰ سالن صالحین و ورزشی خود برای برگزاری مراسم ازدواج ساده گامی عملی و ملموس در حمایت از جوانان برداشته است. این اقدام نشان می دهد که اگر تمامی دستگاه های اجرایی استان نظیر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مکان های تفریحی فرهنگی و تاریخی خود را با حداقل هزینه در اختیار جوانان قرار دهند می توان بستری مناسب برای تسهیل ازدواج فراهم کرد. مشارکت دستگاه ها در این مسیر علاوه بر کاهش هزینه های مادی پیام مهمی از هم افزایی و حمایت نهادها از جوانان به جامعه منتقل می کند. چنین اقداماتی در کنار سیاست های اقتصادی و حمایتی دولت راهگشای شکل گیری فرهنگ ازدواج آسان و پایداری جمعیت خواهد بود.

مسلمی فعالیت بیش از ۲۰ گروه مردمی حوزه جوانی جمعیت در استان مازندران را فرصت مغتنمی برای مردم پایه کردن این حوزه دانست که می توان با توانمندسازی و سازماندهی کردن این گروه ها و گروه های مشابه به نتایج مطلوبی رسید بیان کرد: بسیج در مازندران نمونه ای موفق از سازماندهی مردمی است که توانسته با اجرای طرح هایی مانند «واسطین خیر» مراکز مشاوره خانواده «پیشتاز» و «حکمیت طلاق» و سایر اقدامات نقش مؤثری در کاهش طلاق و افزایش تمایل به فرزندآوری داشته باشد. همچنین طرح هایی مانند راه اندازی مراکز «نفس» و اقدامات فرهنگی و تبلیغی برای پیشگیری از سقط جنین نشان دهنده تأثیرگذاری گروه های مردمی در تغییر نگرش فرهنگی و اجتماعی است.

ضرورت اقدام فوری

فرمانده سپاه کربلا با بیان اینکه مازندران به عنوان یکی از استان های استراتژیک کشور با بحران جدی سالمندی جمعیت مواجه است خاطرنشان کرد: این بحران نه تنها توسعه اقتصادی و اجتماعی استان را تهدید می کند بلکه پیامدهای امنیتی و فرهنگی گسترده ای نیز به همراه دارد. برای جلوگیری از تشدید این بحران لازم است سیاست های جمعیتی مبتنی بر آمار و پژوهش های بومی تدوین و اجرایی شوند. نقش گروه های مردمی مانند بسیج در کنار دستگاه های اجرایی می تواند تضمینی برای موفقیت برنامه ها باشد.

مسلمی یادآور شد: توجه به بحران سالمندی یک ضرورت ملی و استانی است. امنیت پایدار توسعه متوازن و حفظ هویت فرهنگی مازندران در گرو جوان سازی جمعیت و حمایت از خانواده ها است. اقدام فوری و همگانی تنها راه پیشگیری از پیامدهای جبران ناپذیر این بحران خواهد بود.

پایان خبر پیشتاز