اصطلاحات رایج کریپتوکارنسی

اگه تازه وارد دنیای ارزهای دیجیتال شدید یا حتی مدتی هست که تو این بازار فعالید، حتماً دیدید که این فضا پر از اصطلاحاتیه که ممکنه اولش آدم رو گیج کنه. درک این اصطلاحات رایج کریپتوکارنسی مثل یاد گرفتن زبان جدیده؛ بدون دونستن این زبان، نمی تونید تو این دنیای پرهیجان و سریع، درست و حسابی قدم بردارید و از فرصت هاش استفاده کنید. این مقاله رو برای شما آماده کردیم تا بدون دردسر، با مهم ترین واژه های دنیای کریپتو آشنا بشید و مثل یه حرفه ای تو این بازار بچرخید.

دنیای کریپتوکارنسی یه جورایی شبیه به یه اقیانوس پهناوره که هر روز کلی موج و اتفاق جدید توش پیدا میشه. از بیت کوین و اتریوم بگیرید تا هزاران ارز دیجیتال دیگه، همه و همه یه اکوسیستم بزرگ رو ساختن. اما خب، این اکوسیستم زبان خاص خودش رو داره. اگه می خواید تو این بازار پر از فرصت، حسابی موفق بشید و از قافله عقب نمونید، باید اول از همه با اصطلاحاتش آشنا بشید. خیلی وقت ها می بینیم که آدم ها فقط به خاطر اینکه معنی یه کلمه رو نمیدونن، از یه فرصت عالی جا میمونن یا خدای نکرده دچار ضرر میشن.

اصطلاحات کریپتو فقط یه سری کلمه خشک و خالی نیستن؛ هر کدومشون یه مفهوم عمیق و یه داستان پشت سرشون دارن که فهمیدنشون به شما کمک می کنه تصویر کامل تری از بازار داشته باشید. اینجوری وقتی یه تحلیل می خونید، یه خبر رو دنبال می کنید یا حتی با بقیه تریدرها حرف می زنید، کاملاً متوجه می شید که چی به چیه و خودتون هم می تونید با اعتماد به نفس بیشتری وارد بحث بشید. پس بیایید با هم این اصطلاحات رو یاد بگیریم تا بتونیم با خیال راحت تری تو این مسیر جذاب قدم برداریم.

چرا باید اصطلاحات کریپتو را بدانیم؟ اهمیت یادگیری زبان رمزارزها

شاید بپرسید خب، چرا اینقدر مهمه که این همه اصطلاح رو یاد بگیریم؟ مگه فقط خرید و فروش مهم نیست؟ حقیقتش اینه که خرید و فروش بخش کوچیکی از داستانه. وقتی شما اصطلاحات رو بلد باشید، مثل اینه که یه نقشه راه دقیق دستتونه. اینجوری می تونید بهتر تصمیم بگیرید و کمتر ریسک کنید. مثلاً وقتی می گن یه پروژه «غیرمتمرکز» هست یا «وایت پیپرش» رو بخونید، اگه ندونید چی میگن، چطوری می تونید پروژه رو از صفر تا صدش بشناسید و بفهمید ارزش سرمایه گذاری داره یا نه؟

تصمیم گیری آگاهانه و کاهش ریسک سرمایه گذاری

وقتی معنی اصطلاحاتی مثل «فومو» یا «فاد» رو می دونید، بهتر می تونید احساساتتون رو تو بازار کنترل کنید. می فهمید که نباید صرفاً به خاطر اینکه بقیه دارن سود می کنن، کورکورانه وارد یه معامله بشید. یا وقتی با اصطلاحاتی مثل «راگ پول» آشنا می شید، دیگه گول هر پروژه جدید و پرزرق وبرقی رو نمی خورید. دونستن این واژه ها باعث میشه قبل از هر تصمیمی، یه تحقیق حسابی بکنید و الکی پولتون رو تو خطر نندازید.

فهم عمیق تر تحلیل ها، اخبار و روندهای بازار

رسانه ها، تحلیل گرها و حتی تریدرهای حرفه ای، همشون با اصطلاحات خاص خودشون صحبت می کنن. اگه شما این زبان رو بلد نباشید، انگار دارن به یه زبان دیگه حرف می زنن و شما فقط تماشاچی هستید. ولی وقتی معنی «مارکت کپ»، «دامیننس» یا «ATH» رو می دونید، اون وقت دیگه اخبار رو سطحی نمی بینید، بلکه عمیق تر درکشون می کنید و می فهمید که مثلاً رشد یا سقوط یه ارز دیجیتال از کجا آب می خوره. این فهم عمیق به شما دید بهتری نسبت به آینده بازار میده.

توانایی برقراری ارتباط موثر با جامعه کریپتو و متخصصان

جامعه کریپتو یه جامعه فعاله؛ تو گروه های تلگرامی، توییتر، فروم ها و جاهای دیگه، مردم دائم دارن با هم حرف می زنن و اطلاعات رد و بدل می کنن. اگه شما اصطلاحات رو بلد نباشید، نه می تونید سوال بپرسید، نه می تونید جواب بدید و نه می تونید از تجربیات بقیه استفاده کنید. اما با یاد گرفتن این اصطلاحات، یه جورایی وارد این خانواده میشید و می تونید از دانش و تجربیات جمعی استفاده کنید، که خودش کلی کمکتون می کنه.

شناسایی فرصت ها و خطرات پنهان

خیلی وقت ها فرصت های خوب تو دل اصطلاحات تخصصی پنهان شدن. مثلاً وقتی صحبت از «ایردراپ» یا «یلد فارمینگ» میشه، اگه معنی اینها رو بدونید، می تونید ازشون استفاده کنید و سود خوبی به دست بیارید. همینطور خطرات هم همینطورن. اصطلاحاتی مثل «فیشینگ» یا «هانی پات» دقیقا برای همین به وجود اومدن که به شما کمک کنن از تله کلاهبردارها دور بمونید. پس، بیایید بریم سراغ بخش اصلی مقاله و اصطلاحات رو یکی یکی با هم بررسی کنیم.

دسته بندی جامع اصطلاحات رایج کریپتوکارنسی

خب، آماده اید؟ بریم که با هم یه شیرجه حسابی بزنیم تو دنیای اصطلاحات کریپتوکارنسی و این اقیانوس پهناور رو کاوش کنیم. این اصطلاحات رو تو دسته های مختلفی قرار دادیم که هم راحت تر یاد بگیرید و هم اگه دنبال کلمه خاصی می گردید، سریع پیداش کنید.

اصطلاحات بنیادی و مفاهیم اصلی

اینجا می رسیم به الفبای کریپتو. اصطلاحاتی که اگه ندونید، هیچی از بقیه مفاهیم متوجه نمیشید. پس حسابی دقت کنید!

ارز دیجیتال (Cryptocurrency) / رمزارز

اصطلاح «ارز دیجیتال» یا «رمزارز» به پول هایی گفته میشه که فقط به صورت دیجیتالی وجود دارن و با رمزنگاری محافظت میشن. برعکس پول های معمولی (مثل ریال یا دلار) که بانک مرکزی چاپشون می کنه، ارزهای دیجیتال معمولاً توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمیشن. بیت کوین معروف ترین رمزارزه و در واقع پدرخوانده همه ارزهای دیجیتال دیگه به حساب میاد.

بلاک چین (Blockchain)

بلاک چین رو میشه به یه دفتر حسابداری بزرگ و شفاف تشبیه کرد که همه تراکنش ها توش ثبت میشه. فرقش با دفترهای معمولی اینه که این دفتر، نه فقط یه جا، بلکه روی هزاران کامپیوتر تو سراسر دنیا پخش شده (بهش میگن دفتر کل توزیع شده) و همین باعث میشه که خیلی امن باشه و کسی نتونه اطلاعاتشو تغییر بده. هر تراکنش تو یه بلاک ثبت میشه و این بلاک ها مثل زنجیر به هم وصل میشن تا بلاک چین رو تشکیل بدن.

غیرمتمرکز (Decentralized)

این واژه یعنی چی؟ یعنی اینکه هیچکس یا هیچ نهاد خاصی (مثل دولت یا بانک) کنترل کامل یه سیستم یا شبکه رو نداره. تو دنیای کریپتو، بلاک چین ها غیرمتمرکز هستن؛ یعنی قدرت بین همه شرکت کننده ها (یا «نودها») تقسیم شده و همین باعث میشه سیستم عادلانه و امن تر باشه و کسی نتونه سوءاستفاده کنه.

دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger Technology – DLT)

«دفتر کل توزیع شده» یا همون DLT، در واقع تکنولوژییه که بلاک چین بر پایه اش ساخته شده. یه پایگاه داده که توش اطلاعات به صورت رمزنگاری شده ذخیره میشن و بین چندین کامپیوتر یا «نود» توزیع میشه. این یعنی همه یه کپی از اطلاعات رو دارن و تغییر دادن داده ها بدون موافقت همه تقریباً غیرممکنه.

کوین (Coin)

«کوین» به اون دسته از ارزهای دیجیتال گفته میشه که بلاک چین مخصوص خودشون رو دارن. مثلاً بیت کوین (با بلاک چین بیت کوین) و اتریوم (با بلاک چین اتریوم) هر دو کوین هستن. این کوین ها معمولاً برای پرداخت، ذخیره ارزش یا تامین امنیت شبکه استفاده میشن.

توکن (Token)

«توکن» برعکس کوین ها، بلاک چین مستقل خودش رو نداره و روی بلاک چین یه کوین دیگه ساخته میشه. مثلاً «تتر» (USDT) یه توکنه که روی بلاک چین اتریوم یا ترون (استانداردهای ERC-20 و TRC-20) وجود داره. توکن ها کاربردهای مختلفی دارن؛ از نمایندگی یه دارایی گرفته تا حق رای تو یه پروژه.

خیلی ها فکر می کنن کوین و توکن فرقی با هم ندارن، اما فرقشون در داشتن بلاک چین مستقل خودشونه. کوین ها مستقلن ولی توکن ها مهمون بلاک چین های دیگه.

NFT (Non-Fungible Token)

«ان اف تی» مخفف «توکن غیرقابل تعویض» هست. یعنی چی؟ یعنی هر NFT یه چیز منحصر به فرده و نمیشه اون رو با یه NFT دیگه عوض کرد، چون هیچ دو تایی کاملاً شبیه هم نیستن. مثل یه اثر هنری یا یه کلکسیون خاص. ان اف تی ها معمولاً برای ثبت مالکیت آثار هنری دیجیتال، موسیقی، ویدئو و حتی زمین های مجازی استفاده میشن.

استیبل کوین (Stablecoin)

«استیبل کوین» ها همونطور که از اسمشون پیداست (Stable به معنی پایدار)، ارزهای دیجیتالی هستن که قیمتشون تقریباً ثابته و نوسان زیادی نداره. این پایداری به خاطر اینه که قیمت این ارزها به یه دارایی پایدارتر مثل دلار آمریکا یا طلا وصل شده. تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) از معروف ترین استیبل کوین ها هستن که هر کدومشون تقریباً برابر با ۱ دلار آمریکا هست.

فیات (Fiat)

«فیات» به همون پول های سنتی و رایجی گفته میشه که تو دست و بال ماست، مثل ریال، دلار، یورو و پوند. این پول ها توسط دولت ها صادر میشن و ارزششون رو از اعتماد مردم و قدرت دولت می گیرن، نه از پشتوانه طلا یا چیز دیگه.

دیفای (DeFi – Decentralized Finance)

«دیفای» مخفف «امور مالی غیرمتمرکز» هست. دیفای یعنی اینکه شما می تونید خدمات مالی (مثل وام گرفتن، پس انداز کردن، یا معامله) رو بدون نیاز به بانک ها یا نهادهای مالی سنتی انجام بدید. همه این کارها از طریق «قراردادهای هوشمند» روی بلاک چین انجام میشه.

سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO – Decentralized Autonomous Organization)

«دائو» یه سازمانه که به صورت غیرمتمرکز و با استفاده از «قراردادهای هوشمند» اداره میشه. یعنی هیچ مدیر یا رئیس خاصی نداره و تصمیم گیری ها توسط همه اعضا و از طریق رای گیری روی بلاک چین انجام میشه. اینجوری شفافیت و دموکراسی تو تصمیم گیری ها بالا میره.

اصطلاحات مرتبط با فناوری و شبکه

این بخش بیشتر به چیزای فنی تر مربوط میشه، یعنی چطور بلاک چین کار می کنه و پشت پرده اش چه خبره. نگران نباشید، سخت نیست!

ماینینگ (Mining) / ماینر (Miner)

«ماینینگ» یا «استخراج» همون فرایندیه که توش تراکنش های جدید تأیید میشن و بلاک های جدید به بلاک چین اضافه میشن. «ماینرها» هم کامپیوترهای قدرتمندی هستن که این کار رو انجام میدن و در ازاش کوین های جدید به عنوان پاداش دریافت می کنن. مثل کارگرهایی که طلا استخراج می کنن، اینا هم ارز دیجیتال استخراج می کنن.

نود (Node)

«نود» یه کامپیوتر یا سروره که یه کپی از کل بلاک چین رو داره و به تأیید تراکنش ها و حفظ امنیت شبکه کمک می کنه. هرچی تعداد نودها بیشتر باشه، شبکه غیرمتمرکزتر و امن تره.

قرارداد هوشمند (Smart Contract)

«قرارداد هوشمند» یه جور قرارداد دیجیتالیه که روی بلاک چین نوشته میشه و به صورت خودکار اجرا میشه. یعنی اگه شرایط خاصی که توش تعریف شده، اتفاق بیفته، قرارداد به صورت اتوماتیک اجرا میشه و نیازی به واسطه نداره. اتریوم معروف ترین بلاک چینیه که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می کنه.

اثبات کار (PoW – Proof of Work)

«اثبات کار» یه روشیه که توش ماینرها باید یه سری محاسبات پیچیده ریاضی رو حل کنن تا بتونن تراکنش ها رو تأیید کنن و بلاک جدید اضافه کنن. این روش امنیت بالایی داره ولی مصرف انرژی زیادی هم داره. بیت کوین از PoW استفاده می کنه.

اثبات سهام (PoS – Proof of Stake)

«اثبات سهام» یه روش جدیدتر برای تأیید تراکنش هاست که توش به جای قدرت محاسباتی، مقدار کوینی که یه شخص تو شبکه «استیک» (قفل) کرده، اهمیت پیدا می کنه. هرچی کوین بیشتری استیک کرده باشی، شانس بیشتری برای تأیید تراکنش ها و دریافت پاداش داری. این روش انرژی کمتری مصرف می کنه. اتریوم از PoW به PoS مهاجرت کرده.

فورک (Fork) – هارد فورک (Hardfork) / سافت فورک (Softfork)

«فورک» یعنی وقتی تو قوانین یه بلاک چین تغییر ایجاد میشه.
«هارد فورک» یه تغییر بزرگه که باعث میشه بلاک چین به دو تا مسیر جدا تقسیم بشه و دیگه هر دوتاشون با هم سازگار نباشن. مثل وقتی که اتریوم کلاسیک از اتریوم جدا شد.
«سافت فورک» یه تغییر کوچیک تره که باعث نمیشه بلاک چین جدا بشه و نسخه جدید همچنان با نسخه قدیمی سازگاره.

هاوینگ (Halving)

«هاوینگ» یه رویداد مهم تو شبکه بیت کوینه که هر ۴ سال یکبار اتفاق میفته. تو این رویداد، پاداش ماینرها برای استخراج هر بلاک نصف میشه. هدف از هاوینگ، کنترل تورم بیت کوین و محدود کردن عرضه اونه، چون تعداد بیت کوین ها محدوده (۲۱ میلیون واحد).

اوراکل (Oracle)

«اوراکل» یه سرویسیه که به «قراردادهای هوشمند» کمک می کنه تا به اطلاعات خارج از بلاک چین (مثل قیمت سهام، آب و هوا، یا نتایج مسابقات ورزشی) دسترسی پیدا کنن و بر اساس اونها کار کنن. بدون اوراکل ها، قراردادهای هوشمند نمی تونن با دنیای واقعی ارتباط برقرار کنن.

ماشین مجازی اتریوم (EVM – Ethereum Virtual Machine)

«ماشین مجازی اتریوم» یه محیط نرم افزاریه که به توسعه دهنده ها اجازه میده «قراردادهای هوشمند» و برنامه های غیرمتمرکز (DApps) رو روی شبکه اتریوم بنویسن و اجرا کنن. EVM یه جورایی موتور اصلی اتریوم برای اجرای کدها و برنامه هاست.

اصطلاحات معاملاتی و سرمایه گذاری

این بخش برای کساییه که می خوان وارد فاز معامله بشن. اگه دنبال سود تو بازار هستید، باید حسابی این اصطلاحات رو یاد بگیرید.

پورتفولیو (Portfolio)

«پورتفولیو» یا «سبد سرمایه گذاری» به مجموعه کل دارایی های دیجیتال شما (مثل بیت کوین، اتریوم، تتر و…) گفته میشه. یه پورتفولیوی خوب باید متنوع باشه تا ریسکتون کمتر بشه.

ترید (Trade) / تریدر (Trader)

«ترید» یعنی «معامله کردن». خرید و فروش ارزهای دیجیتال برای کسب سود از نوسانات قیمتی. «تریدر» هم کسیه که این کارو انجام میده و دائم تو بازار خرید و فروش می کنه.

اسپات (Spot Trading)

«اسپات» یعنی خرید و فروش دارایی ها به صورت آنی و با قیمت لحظه ای بازار. تو معاملات اسپات، شما واقعاً اون ارز دیجیتال رو میخرید و صاحبش میشید و می تونید تو کیف پولتون نگهش دارید. ریسکش کمتره ولی سودش هم معمولاً کمتر از معاملات اهرمیه.

فیوچرز (Futures) / معاملات آتی

«فیوچرز» یا «معاملات آتی»، قراردادهایی هستن که توش شما روی قیمت آینده یه ارز دیجیتال شرط می بندید. یعنی یه قرارداد می بندید که در تاریخ مشخصی، یه ارز رو با قیمت مشخصی بخرید یا بفروشید، بدون اینکه الان صاحب اون ارز باشید. ریسکش خیلی بالاست چون می تونید با «اهرم» معامله کنید.

مارجین (Margin Trading) / اهرم (Leverage)

«مارجین تریدینگ» یعنی معامله با پولی که از صرافی قرض می گیرید. «اهرم» (Leverage) همون ضریبیه که سرمایه شما رو چندین برابر می کنه. مثلاً اگه با اهرم ۱۰x وارد معامله بشید، با ۱۰۰ دلار می تونید معامله ای به ارزش ۱۰۰۰ دلار باز کنید. سودش اگه بازار درست پیش بره خیلی زیاده، اما اگه بازار برعکس پیش بره، ممکنه خیلی زود «لیکوئید» بشید.

لانگ (Long)

«لانگ گرفتن» یعنی پیش بینی می کنید قیمت یه ارز دیجیتال قراره بره بالا و شما با این انتظار خرید می کنید. به عبارتی، پوزیشن خرید باز می کنید.

شورت (Short)

«شورت گرفتن» یعنی پیش بینی می کنید قیمت یه ارز دیجیتال قراره بیاد پایین. تو این حالت، شما ارزی رو که ندارید، از صرافی قرض می گیرید و می فروشید، به امید اینکه وقتی قیمتش اومد پایین، ارز رو ارزون تر بخرید و به صرافی پس بدید و سود کنید.

لیکوئید شدن (Liquidation)

«لیکوئید شدن» کابوس هر تریدر اهرم داره. وقتی تو معاملات اهرمی ضررتون خیلی زیاد میشه و به یه حد مشخصی می رسه، صرافی به صورت خودکار پوزیشنتون رو می بنده تا وامش رو پس بگیره. تو این حالت شما کل سرمایه تون رو از دست می دید.

لیمیت اوردر (Limit Order)

«لیمیت اوردر» یعنی شما یه قیمت مشخص برای خرید یا فروش تعیین می کنید و میگید فقط وقتی قیمت بازار به اون قیمت رسید، معامله من انجام بشه. مثلاً میگید اگه بیت کوین به ۵۰۰۰۰ دلار رسید بخر.

استاپ لیمیت (Stop Limit)

«استاپ لیمیت» یه ابزار برای مدیریت ریسکه. شما دو تا قیمت تعیین می کنید: قیمت «استاپ» و قیمت «لیمیت». وقتی قیمت بازار به قیمت استاپ رسید، یه «لیمیت اوردر» به صورت خودکار با قیمت لیمیت برای شما باز میشه. مثلاً میگید اگه قیمت بیت کوین به ۴۵۰۰۰ دلار رسید (قیمت استاپ)، با قیمت ۴۴۹۰۰ دلار (قیمت لیمیت) بفروش تا بیشتر ضرر نکنم.

مارکت کپ (Market Cap)

«مارکت کپ» یا «ارزش بازار»، حاصل ضرب تعداد کل کوین های در گردش یه ارز دیجیتال در قیمت فعلی هر واحده. این عدد نشون میده که یه ارز دیجیتال چقدر بزرگه و چقدر ارزش داره. هرچی مارکت کپ بالاتر باشه، معمولاً اون ارز دیجیتال باثبات تر و معتبرتره.

دامیننس (Dominance)

«دامیننس» یا «تسلط»، سهم یه ارز دیجیتال (یا یه گروه از ارزها) رو از کل بازار کریپتو نشون میده. مثلاً «دامیننس بیت کوین» یعنی چند درصد از کل ارزش بازار کریپتو، مربوط به بیت کوینه. این عدد می تونه بهتون نشون بده که الان توجه بازار بیشتر روی بیت کوینه یا آلت کوین ها.

ATH (All Time High)

«ای تی اچ» مخفف «بالاترین قیمت تاریخ» هست. یعنی بالاترین قیمتی که یه ارز دیجیتال تا به حال تو کل تاریخ خودش تجربه کرده. وقتی میگن بیت کوین ATH خودش رو زد، یعنی به بالاترین قیمتش رسیده.

ATL (All Time Low)

«ای تی ال» مخفف «پایین ترین قیمت تاریخ» هست. یعنی پایین ترین قیمتی که یه ارز دیجیتال تا به حال تجربه کرده. ATL نشون دهنده یه کف تاریخی برای اون ارز دیجیتاله.

تحلیل تکنیکال (Technical Analysis)

«تحلیل تکنیکال» روشیه که توش تریدرها با بررسی نمودارهای قیمت و حجم معاملات در گذشته، سعی می کنن روند آینده قیمت رو پیش بینی کنن. از ابزارهایی مثل «نمودارهای کندل استیک»، شاخص RSI و خطوط حمایت و مقاومت استفاده میشه.

تحلیل فاندامنتال (Fundamental Analysis)

«تحلیل فاندامنتال» روشیه که توش تریدرها با بررسی عوامل بنیادی یه پروژه (مثل تیم توسعه دهنده، تکنولوژی، کاربردها، اخبار، رقبا و وضعیت کلی اقتصاد)، سعی می کنن ارزش واقعی اون ارز دیجیتال رو پیدا کنن و پیش بینی کنن که در آینده چقدر رشد می کنه.

RSI (Relative Strength Index)

«آر اس آی» یه شاخص تو «تحلیل تکنیکال» هست که نشون میده یه ارز دیجیتال «بیش خرید» (Overbought) شده یا «بیش فروش» (Oversold) شده. اگه RSI بالای ۷۰ باشه، یعنی ممکنه قیمت زیادی بالا رفته باشه و اصلاح کنه. اگه زیر ۳۰ باشه، ممکنه قیمت زیادی پایین اومده باشه و آماده رشد باشه.

نمودارهای کندل استیک (Candlestick Charts)

«نمودارهای کندل استیک» ابزاری بصری هستن که تو «تحلیل تکنیکال» ازشون استفاده میشه. هر «کندل» (شمع) اطلاعاتی مثل قیمت شروع، قیمت پایانی، بالاترین قیمت و پایین ترین قیمت یه ارز دیجیتال رو تو یه بازه زمانی مشخص (مثلاً یک ساعت، یک روز یا یک هفته) نشون میده. دیدن این کندل ها کمک می کنه تا رفتار قیمت رو بهتر بفهمید.

آربیتراژ (Arbitrage)

«آربیتراژ» یعنی استفاده از اختلاف قیمت یه ارز دیجیتال تو صرافی های مختلف. مثلاً اگه بیت کوین تو یه صرافی ارزون تره و تو یه صرافی دیگه گرون تر، شما می تونید از صرافی اول بخرید و سریع تو صرافی دوم بفروشید و از این اختلاف قیمت سود کنید. این کار معمولاً توسط ربات ها خیلی سریع انجام میشه.

پامپ (Pump) / دامپ (Dump) / پامپ و دامپ (Pump and Dump)

«پامپ» یعنی یهو قیمت یه ارز دیجیتال خیلی زیاد بره بالا. «دامپ» هم یعنی یهو قیمت خیلی زیاد بیاد پایین. «پامپ و دامپ» هم یه نوع دستکاری بازاره که توش یه عده با پول و نفوذشون، یه ارز رو حسابی پامپ می کنن تا مردم جذب بشن، بعد وقتی قیمتش بالا رفت، یهو همشو می فروشن (دامپ می کنن) و سود می کنن و بقیه رو با ضرر تنها میذارن.

اصطلاحات صرافی، کیف پول و امنیت

امنیت تو دنیای کریپتو حرف اولو میزنه. این بخش بهتون کمک می کنه دارایی هاتون رو امن نگه دارید و تو صرافی ها راحت تر کار کنید.

صرافی متمرکز (Centralized Exchange – CEX)

«صرافی متمرکز» یا CEX، شبیه بانک ها عمل می کنه. شما برای معامله باید توش ثبت نام کنید و معمولاً نیاز به «احراز هویت» (KYC) داره. دارایی هاتون تو این صرافی ها توسط خودشون نگهداری میشه. بایننس (Binance) و کوکوین (KuCoin) مثال هایی از صرافی های متمرکز هستن.

صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange – DEX)

«صرافی غیرمتمرکز» یا DEX، برخلاف CEXها، هیچ واسطه مرکزی نداره. معاملات به صورت مستقیم بین خریدار و فروشنده (همون «همتا به همتا») انجام میشه و شما کنترل کامل «کلیدهای خصوصی» کیف پولتون رو دارید. یونی سواپ (Uniswap) یه نمونه از صرافی های غیرمتمرکزه.

ویژگی	صرافی متمرکز (CEX)	صرافی غیرمتمرکز (DEX)
احراز هویت (KYC)	معمولاً لازم است	معمولاً لازم نیست
کنترل کلید خصوصی	صرافی کنترل می کند	کاربر کنترل می کند
سهولت استفاده	بالاتر (برای تازه کارها)	پایین تر (نیاز به دانش فنی بیشتر)
امنیت (از نظر هک)	آسیب پذیر به هک های مرکزی	ریسک هک مرکزی کمتر، ریسک خطای کاربر بیشتر
کارمزد	معمولاً ثابت	متغیر (گس فی)

همتا به همتا (Peer-to-Peer – P2P)

«همتا به همتا» یا P2P یعنی معامله یا انتقال مستقیم ارز دیجیتال بین دو نفر، بدون اینکه نیازی به واسطه یا نهاد سومی باشه. این روش بیشتر تو صرافی های غیرمتمرکز یا بخش P2P صرافی های متمرکز استفاده میشه.

کیف پول ارز دیجیتال (Crypto Wallet)

«کیف پول ارز دیجیتال» جاییه که شما رمزارزاتون رو توش نگهداری می کنید. البته این کیف پول ها مثل کیف پول واقعی شما نیستن که پول رو توش بگذارید، بلکه یه سری کد هستن که به شما اجازه دسترسی به رمزارزاتون رو تو بلاک چین میدن. این کیف پول ها خودشون چند نوع دارن:

• کیف پول گرم (Hot Wallet) / کیف پول نرم افزاری: این کیف پول ها همیشه به اینترنت وصل هستن (مثل اپلیکیشن های موبایل یا افزونه های مرورگر). استفاده ازشون راحته ولی امنیتشون کمتره چون همیشه آنلاینن.
• کیف پول سرد (Cold Wallet) / کیف پول سخت افزاری / کیف پول کاغذی: این کیف پول ها آفلاین هستن و امنیت خیلی بالایی دارن (مثل فلش مموری های مخصوص یا کاغذهایی که اطلاعات کیف پول روشون چاپ شده). برای نگهداری طولانی مدت و حجم بالای دارایی مناسبن.

کلید خصوصی (Private Key)

«کلید خصوصی» یه کد خیلی محرمانه و طولانیه که به شما اجازه دسترسی کامل به رمزارزاتون رو میده. مثل رمز عابر بانک شماست، حتی مهم تر. اگه کسی کلید خصوصی شما رو داشته باشه، می تونه تمام دارایی هاتون رو برداره. پس باید حسابی مراقبش باشید و هیچوقت به کسی نشونش ندید.

کلید عمومی (Public Key)

«کلید عمومی» هم یه کد طولانیه که برعکس کلید خصوصی، می تونید اون رو با بقیه به اشتراک بذارید. این کلید مثل شماره حساب بانکی شماست. دیگران می تونن با استفاده از کلید عمومی شما، براتون ارز دیجیتال بفرستن.

عبارت بازیابی (Seed Phrase / Recovery Phrase)

«عبارت بازیابی» یا «سید»، مجموعه ای از ۱۲ یا ۲۴ کلمه انگلیسی هست که اگه کلید خصوصیتون رو گم کنید یا به کیف پولتون دسترسی نداشته باشید، می تونید باهاش کیف پولتون رو بازیابی کنید. این عبارت رو باید تو یه جای امن و آفلاین (مثل روی کاغذ) یادداشت کنید و هیچوقت آنلاین نگهش ندارید.

KYC (Know Your Customer) / احراز هویت

«کی وای سی» مخفف «مشتری خود را بشناسید» هست. این یه فرایند قانونیه که توش صرافی ها اطلاعات هویتی شما (مثل کارت ملی، آدرس و…) رو برای رعایت قوانین و جلوگیری از پولشویی جمع آوری می کنن. معمولاً برای استفاده از همه امکانات صرافی های متمرکز، باید KYC انجام بدید.

2FA (Two-Factor Authentication) / احراز هویت دومرحله ای

«۲ اف ای» یا «احراز هویت دو مرحله ای»، یه لایه امنیتی اضافیه که برای محافظت از حساب کاربری شما استفاده میشه. یعنی علاوه بر رمز عبور، یه کد دیگه هم (که معمولاً به موبایل یا ایمیلتون ارسال میشه یا از اپلیکیشن گوگل آتنتیکیتور میاد) برای ورود به حسابتون لازم دارید. این روش امنیت حسابتون رو خیلی بالا می بره.

تایید تراکنش (Transaction Confirmation)

«تایید تراکنش» یعنی اینکه ماینرها یا «نودها»ی شبکه، یه تراکنش رو بررسی کردن و اون رو معتبر دونستن. هرچی تعداد تاییدها بیشتر باشه، اون تراکنش امن تر و غیرقابل برگشت تره.

شناسه تراکنش (Transaction ID)

«شناسه تراکنش» یا Hash، یه کد منحصر به فرد برای هر تراکنشه که به شما کمک می کنه وضعیت تراکنشتون رو تو «بلاک چین» پیگیری کنید. مثل یه کد رهگیری پستی می مونه.

کارمزد تراکنش (Transaction Fee)

«کارمزد تراکنش» همون هزینه ایه که برای انجام هر تراکنش تو شبکه بلاک چین باید پرداخت کنید. این کارمزد به «ماینرها» یا «تاییدکننده ها» به عنوان پاداش پرداخت میشه تا تراکنش شما رو پردازش کنن. هرچی کارمزد بیشتری پرداخت کنید، تراکنش شما سریع تر تایید میشه.

گس فی (Gas Fee)

«گس فی» هم یه نوع «کارمزد تراکنش» هست، ولی اختصاصی شبکه اتریومه. مثل بنزینی که ماشین لازم داره تا حرکت کنه، قراردادهای هوشمند و تراکنش ها تو شبکه اتریوم هم نیاز به «گس» دارن تا اجرا بشن. هرچی شبکه شلوغ تر باشه، گس فی هم بالاتر میره.

اصطلاحات رویدادی و عرضه

این بخش بیشتر به معرفی پروژه های جدید و راه های کسب درآمد ازشون می پردازه. اگه دنبال فرصت های جدید هستید، اینجا رو خوب بخونید.

وایت پیپر (Whitepaper)

«وایت پیپر» یه سند رسمی و مفصله که توسط تیم توسعه دهنده یه پروژه ارز دیجیتال منتشر میشه. تو این سند، همه چیز درباره پروژه (از اهداف و تکنولوژی گرفته تا تیم و نقشه راه آینده) توضیح داده میشه. وایت پیپر مثل شناسنامه یه پروژه است و قبل از سرمایه گذاری، حتماً باید اون رو بخونید.

رودمپ (Roadmap)

«رودمپ» یا «نقشه راه»، برنامه های آتی و اهداف یه پروژه ارز دیجیتال رو تو یه جدول زمانی نشون میده. مثلاً تو رودمپ گفته میشه که پروژه تو هر فاز چه کاری رو قراره انجام بده. دیدن رودمپ بهتون نشون میده که یه پروژه چقدر جدیه و برای آینده خودش برنامه داره.

عرضه اولیه کوین (ICO – Initial Coin Offering)

«عرضه اولیه کوین» یا ICO، یه روشیه که پروژه های جدید ارز دیجیتال از طریقش سرمایه جذب می کنن. تو ICO، پروژه ها توکن های خودشون رو تو مراحل اولیه با یه قیمت مشخص به سرمایه گذارها می فروشن. شبیه عرضه اولیه سهام تو بورس خودمونه.

IEO (Initial Exchange Offering)

«آی ای او» شبیه ICO هست، با این تفاوت که عرضه توکن ها توسط یه «صرافی متمرکز» انجام میشه. این باعث میشه پروژه اعتبار بیشتری پیدا کنه و سرمایه گذارها هم حس امنیت بیشتری داشته باشن، چون صرافی قبلش یه بررسی روی پروژه انجام داده.

IDO (Initial DEX Offering)

«آی دی او» هم شبیه ICO و IEO هست، اما عرضه توکن ها تو «صرافی های غیرمتمرکز» (DEX) انجام میشه. این روش غیرمتمرکزتره و به نقدینگی اولیه نیاز داره که معمولاً توسط «لیکوئیدیتی پول ها» تامین میشه.

ایردراپ (Airdrop)

«ایردراپ» یه روش تبلیغاتیه که توش پروژه های جدید، مقدار کمی از توکن های خودشون رو به صورت رایگان به کیف پول کاربران مختلف ارسال می کنن. هدفش اینه که مردم با اون پروژه آشنا بشن و توکن هاش بیشتر پخش بشن. گاهی اوقات برای شرکت تو ایردراپ باید یه سری کارهای ساده (مثل فالو کردن تو شبکه های اجتماعی) انجام بدید.

فاست (Faucet – شیر آب)

«فاست» یا «شیر آب»، وب سایت ها یا اپلیکیشن هایی هستن که در ازای انجام کارهای ساده (مثل حل کردن کپچا یا تماشای تبلیغ)، مقدار خیلی کمی ارز دیجیتال (مثل ساتوشی) بهتون جایزه میدن. اسمش به خاطر اینه که مثل چکیدن آب از شیر، پاداش های خیلی کمی میدن.

استیکینگ (Staking)

«استیکینگ» یعنی قفل کردن مقداری از ارز دیجیتال تو یه شبکه (معمولاً شبکه های «اثبات سهام» یا PoS) برای کمک به تأیید تراکنش ها و حفظ امنیت شبکه. در ازای این کار، شما به عنوان پاداش، ارز دیجیتال جدید دریافت می کنید. یه جورایی مثل سپرده گذاری تو بانکه ولی با سود بیشتر.

یلد فارمینگ (Yield Farming)

«یلد فارمینگ» یه روش پیچیده تر تو دنیای «دیفای» هست که توش شما ارزهای دیجیتالتون رو تو «لیکوئیدیتی پول ها» یا پروتکل های دیگه قفل می کنید تا در ازاش سود بیشتری به دست بیارید. این کار می تونه سود زیادی داشته باشه ولی ریسک «راگ پول» و از دست دادن پول رو هم داره.

لیکوئیدیتی پول (Liquidity Pool)

«لیکوئیدیتی پول» یا «استخر نقدینگی»، یه صندوق از دو تا ارز دیجیتاله که تو «صرافی های غیرمتمرکز» استفاده میشه. سرمایه گذارها (بهشون «تامین کننده نقدینگی» میگن) ارزاشون رو تو این استخرها قفل می کنن تا معامله گرها بتونن ارزاشون رو با هم عوض کنن. در ازاش، تامین کننده ها کارمزد معاملات رو به عنوان پاداش دریافت می کنن.

پلتفرم لانچ پد (Launchpad)

«لانچ پد» پلتفرم هایی هستن که پروژه های جدید ارز دیجیتال رو برای عرضه اولیه (مثل IEO یا IDO) به سرمایه گذارها معرفی می کنن. این پلتفرم ها به سرمایه گذارها اجازه میدن تا توکن های پروژه های جدید رو قبل از اینکه تو صرافی ها لیست بشن، بخرن.

اصطلاحات عامیانه و فرهنگی بازار

اینجا می رسیم به اصطلاحاتی که بین جامعه کریپتوکارنسی رایجه و بیشتر یه معنی فرهنگی و عامیانه دارن. با یاد گرفتنشون، حسابی باحال به نظر میاید!

HODL (Hold On for Dear Life)

«هودل» در اصل یه غلط املایی کلمه «Hold» (نگه داشتن) بود که تو یه فروم کریپتو معروف شد. الان دیگه یه اصطلاحه و یعنی: «این ارز رو به هر قیمتی که شده نگه دار و نفروش». این اصطلاح نشون دهنده اینه که سرمایه گذار باور داره قیمت اون ارز در آینده خیلی بیشتر میشه.

FOMO (Fear Of Missing Out)

«فومو» مخفف «ترس از دست دادن فرصت» هست. وقتی میبینید یه ارز دیجیتال یهو داره حسابی پامپ میشه و همه دارن ازش سود می کنن، ممکنه دچار فومو بشید و با عجله و بدون تحقیق بخریدش تا از قافله عقب نمونید، حتی اگه ریسک زیادی داشته باشه.

FUD (Fear, Uncertainty, and Doubt)

«فاد» مخفف «ترس، عدم قطعیت و شک» هست. این اصطلاح وقتی استفاده میشه که یه سری اخبار منفی یا شایعات (معمولاً دروغ یا بزرگنمایی شده) منتشر میشه تا مردم رو بترسونه و مجبور به فروش ارزهاشون با قیمت پایین کنه.

Moon (To the Moon)

«تو دِ مون» یعنی «به سمت ماه». این اصطلاح وقتی استفاده میشه که یه ارز دیجیتال قراره یه رشد قیمت خیلی شدید و انفجاری داشته باشه و قیمتش بره اون بالا بالاها.

REKT (Wrecked)

«رکت» یه جور غلط املایی عمدی کلمه «Wrecked» (ویران شده) هست. وقتی یه تریدر تو یه معامله «لیکوئید» میشه یا کل سرمایه اش رو از دست میده و ورشکست میشه، میگن «رکت» شده.

DYOR (Do Your Own Research)

«دی وای او آر» مخفف «تحقیق خودت رو انجام بده» هست. این یه توصیه خیلی مهمه تو دنیای کریپتو و بازارهای مالی. یعنی نباید فقط به حرف بقیه یا شایعات اعتماد کنید؛ خودتون باید حسابی درباره پروژه ها و ارزها تحقیق کنید تا تصمیم درستی بگیرید.

شت کوین (Shitcoin)

«شت کوین» یه اصطلاح عامیانه برای ارزهای دیجیتالیه که هیچ کاربرد واقعی، تیم قوی، یا پشتوانه فنی خاصی ندارن و فقط بر پایه هیجان و جو بازار بالا و پایین میشن. معمولاً این ارزها ریسک خیلی بالایی دارن.

میم کوین (Memecoin)

«میم کوین» ارزهای دیجیتالی هستن که از روی شوخی، یه میم اینترنتی، یا یه شخصیت بامزه ساخته شدن و هدف خاصی جز سرگرمی ندارن. دوج کوین (Dogecoin) و شیبا اینو (Shiba Inu) معروف ترین میم کوین ها هستن. اینا هم معمولاً نوسانات خیلی شدیدی دارن.

نهنگ (Whale)

«نهنگ» به یه نفر (یا یه گروه) گفته میشه که مقدار خیلی زیادی از یه ارز دیجیتال رو داره. این افراد می تونن با خرید و فروش های بزرگشون، قیمت بازار رو دستکاری کنن و باعث «پامپ» یا «دامپ» بشن. حضور نهنگ ها تو بازار همیشه مهمه.

خرس (Bear)

«خرس» تو بازارهای مالی نماد بازار نزولیه. وقتی میگن بازار «خرسی» شده، یعنی قیمت ها دارن پایین میان و سرمایه گذارها ترسو هستن و بیشتر می فروشن.

گاو (Bull)

«گاو» نماد بازار صعودیه. وقتی میگن بازار «گاوی» شده، یعنی قیمت ها دارن بالا میرن و سرمایه گذارها پر از امید هستن و بیشتر می خرن.

آلت سیزن (Altseason)

«آلت سیزن» یا «فصل آلت کوین ها»، به بازه ای زمانی گفته میشه که قیمت «آلت کوین ها» (همه ارزهای دیجیتال به جز بیت کوین) یه رشد انفجاری و خیلی شدید رو تجربه می کنن و عملکردشون از بیت کوین هم بهتر میشه.

اصطلاحات مرتبط با کلاهبرداری و خطرات

متاسفانه دنیای کریپتو هم مثل هر بازار مالی دیگه ای پر از کلاهبردارهاست. این اصطلاحات به شما کمک می کنن تا ازشون دوری کنید و پولتون رو از دست ندید.

راگ پول (Rug Pull)

«راگ پول» یه نوع کلاهبرداریه که تو پروژه های جدید ارز دیجیتال اتفاق میفته. توسعه دهنده های پروژه، اول کلی تبلیغ می کنن و مردم رو جذب می کنن تا پولشون رو تو پروژه سرمایه گذاری کنن. بعد یهو همه پول ها رو برمیدارن و ناپدید میشن و سرمایه گذارها با یه توکن بی ارزش تنها میمونن.

طرح پانزی (Ponzi Scheme)

«طرح پانزی» یه مدل کلاهبرداری قدیمی و معروفیه که تو دنیای کریپتو هم پیدا میشه. تو این طرح، به سرمایه گذارهای اولیه، سودی از پول سرمایه گذارهای بعدی پرداخت میشه، نه از یه کسب وکار واقعی. این طرح ها معمولاً وعده سودهای خیلی بالا و غیرواقعی میدن و در نهایت کل سیستم فرو میپاشه و بیشتر مردم ضرر می کنن.

فیشینگ (Phishing)

«فیشینگ» یه روش کلاهبرداری اینترنتیه که توش کلاهبردارها سعی می کنن با ساختن سایت های جعلی، ایمیل های قلابی یا پیام های فریبنده، اطلاعات حساس شما (مثل رمز عبور، «کلید خصوصی» یا عبارت بازیابی کیف پولتون) رو به دست بیارن. همیشه قبل از وارد کردن اطلاعاتتون، آدرس سایت رو چک کنید.

پولشویی (Money Laundering)

«پولشویی» یعنی تبدیل کردن پول های کثیف (که از راه های غیرقانونی به دست اومدن) به پول های تمیز و قانونی. متاسفانه ارزهای دیجیتال به خاطر ماهیت ناشناسشون، گاهی اوقات برای پولشویی استفاده میشن، به همین دلیل هم هست که «صرافی های متمرکز» معمولاً از شما «احراز هویت» (KYC) می خوان.

هانی پات (Honeypot)

«هانی پات» یه نوع کلاهبرداری تو دنیای «قراردادهای هوشمند» و «دیفای» هست. تو این طرح، کلاهبردارها یه قرارداد هوشمند (توکن) طراحی می کنن که به نظر میرسه میشه ازش سود کرد و بخریدش، ولی فقط خودشون می تونن بفروشنش. یعنی شما می تونید بخرید ولی هیچوقت نمی تونید بفروشید و پولتون توش گیر می کنه.

جمع بندی: تسلط بر زبان کریپتو، گامی به سوی موفقیت

خب، تا اینجا با کلی از اصطلاحات رایج کریپتوکارنسی آشنا شدید. همونطور که دیدید، دنیای ارزهای دیجیتال زبان خاص خودش رو داره و اگه می خواید توش موفق بشید، باید حسابی این زبان رو یاد بگیرید. یاد گرفتن این اصطلاحات نه تنها بهتون کمک می کنه تا بهتر معامله کنید، بلکه دید عمیق تری بهتون میده و از خیلی از کلاهبرداری ها هم دورتون می کنه.

بازار کریپتو یه بازار پویا و در حال رشده. هر روز اصطلاحات جدیدی بهش اضافه میشه و تکنولوژی هاش تغییر می کنه. پس یادتون باشه که یادگیری هیچوقت تموم نمیشه. همیشه باید دنبال اطلاعات جدید باشید و «تحقیق خودتون رو انجام بدید (DYOR)». اینجوری هم دانش خودتون رو به روز نگه می دارید و هم می تونید بهترین تصمیم ها رو برای سرمایه گذاری هاتون بگیرید.

امیدواریم این مقاله به دردتون خورده باشه و تونسته باشه راهنمای خوبی برای ورودتون به دنیای هیجان انگیز کریپتو باشه. اگه سوالی داشتید یا فکر می کنید اصطلاحی جا مونده که باید تو این لیست باشه، حتماً تو بخش نظرات برامون بنویسید.