دعوی ممانعت از حق کیفری

فرض کنید دارید توی زمین خودتان راه می روید یا می خواهید از مسیری که سال هاست حق عبور شماست، بگذرید، اما ناگهان می بینید یک نفر با دیوارکشی یا قفل زدن، راهتان را بسته. اینجا دقیقاً پای دعوای ممانعت از حق کیفری به میان می آید. این دعوا به شما کمک می کند تا هم حق از دست رفته تان را پس بگیرید و هم کسی که مانع شما شده، به سزای عملش برسد. در ادامه، ریز و درشت این موضوع را با هم بررسی می کنیم.

دعوای ممانعت از حق کیفری یکی از مهم ترین مباحث حقوقی است که خیلی ها با آن سروکار پیدا می کنند. این موضوع در واقع، وقتی پیش می آید که کسی جلوی استفاده شما را از یک حقی که در ملک شخص دیگری دارید، بگیرد. مثلاً فکر کنید حق دارید از یک کوچه اختصاصی عبور کنید، اما همسایه آن کوچه را با مانع مسدود کرده است. یا مثلاً حق آب دارید و همسایه جلوی جریان آب را گرفته است. اینجاست که شما به عنوان صاحب حق، می توانید هم از طریق حقوقی و هم از طریق کیفری پیگیر ماجرا شوید.

هدف اصلی ما در این مقاله این است که یک راهنمای جامع و کامل درباره دعوی ممانعت از حق کیفری به شما بدهیم. می خواهیم با یک زبان ساده و دوستانه توضیح دهیم که اصلاً ممانعت از حق یعنی چه، چه فرقی با بقیه دعاوی مشابه دارد، چه قانونی از شما حمایت می کند، چه مجازاتی در انتظار متخلف است و چطور باید این دعوا را شروع و پیگیری کنید. پس اگر این مشکل برایتان پیش آمده یا فقط می خواهید اطلاعات حقوقی تان را بالا ببرید، این مقاله دقیقاً برای شماست.

آشنایی با مفهوم ممانعت از حق

قبل از اینکه وارد جزئیات دعوای ممانعت از حق کیفری شویم، خوب است که با مفهوم خودِ ممانعت از حق آشنا بشویم. این اصطلاح شاید کمی پیچیده به نظر برسد، اما در واقعیت خیلی ساده تر از آن چیزی است که فکر می کنید و هر روزه ممکن است در اطراف ما اتفاق بیفتد. بیایید ببینیم قانون چطور آن را تعریف می کند و چه مثال هایی برای آن وجود دارد.

تعریف حقوقی ممانعت از حق

در قانون، ممانعت از حق به این معنی است که یک نفر جلوی استفاده دیگری را از حقی که در ملک خودش (یا ملک شخص ثالث) دارد، بگیرد. ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی هم به همین موضوع اشاره می کند و می گوید: دعوای رفع ممانعت از حق، تقاضای کسی است که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد. پس ببینید، کلید ماجرا اینجاست که شما در یک ملک دیگری، حقی دارید و کسی جلوی استفاده از آن را می گیرد.

حق ارتفاق یعنی چه؟

حق ارتفاق یک حقی است که یک ملک در ملک دیگری دارد. مثلاً فکر کنید ملک شما از وسط زمین همسایه حق عبور آب دارد (حق مجرا)، یا برای اینکه آب باران از پشت بامتان برود، حق ناودان در ملک همسایه دارید (حق ناودان). یا اینکه برای دسترسی به زمین خودتان، باید از ملک همسایه عبور کنید (حق عبور). این ها همه مثال های رایج از حق ارتفاق هستند. یعنی یک حق وابسته به ملک شماست که استفاده از آن در ملک دیگری انجام می شود.

حق انتفاع چیست؟

حق انتفاع فرق می کند. در این مورد، شما حق دارید از منافع یک مال (معمولاً ملک) که مالکش شخص دیگری است، استفاده کنید. یعنی مالکیت عین مال برای شما نیست، اما حق استفاده از منافعش را دارید. مثل وقتی که یک نفر خانه یا زمینی را برای مدتی به شما می دهد که از آن استفاده کنید (مثل حق سکنی، عمری یا رقبی). در اینجا هم اگر مالک یا هر کس دیگری مانع استفاده شما از این حق شود، ممانعت از حق اتفاق افتاده است.

نکته مهم این است که در ممانعت از حق، کسی ملک شما را به زور نگرفته است یا آن را تصرف نکرده، فقط جلوی استفاده از یک حق خاص را گرفته است. مثلاً قفل زدن به درِ ورودی که حق عبور از آن را دارید، یا بستن راه آب شما، همه از مصادیق ممانعت از حق هستند. اینجا زور و قلدری به معنای تصرف کامل وجود ندارد، بلکه فقط جلوی یک استفاده خاص گرفته شده است.

تفاوت ممانعت از حق با تصرف عدوانی و مزاحمت ملکی

یکی از سؤالات رایج این است که ممانعت از حق چه فرقی با تصرف عدوانی و مزاحمت ملکی دارد. این سه تا، شبیه هم به نظر می رسند، اما تفاوت های مهمی دارند که دانستنشان خیلی به کارتان می آید.

• تصرف عدوانی: در تصرف عدوانی، یک نفر به طور کامل و غیرقانونی ملک دیگری را از دست صاحبش درمی آورد و خودش آن را تصرف می کند. یعنی ملک به طور کلی از اختیار صاحبش خارج می شود. مثلاً کسی خانه تان را غصب کند و خودش در آن سکونت کند.
• مزاحمت ملکی: در مزاحمت ملکی، کسی ملک شما را از دستتان درنمی آورد، اما با کارهایش در استفاده شما از ملک اخلال ایجاد می کند. مثلاً با ایجاد سر و صدای زیاد، ریختن زباله جلوی در خانه، یا پارک کردن خودرو جلوی پارکینگ شما، باعث می شود که نتوانید راحت از ملکتان استفاده کنید.
• ممانعت از حق: اما ممانعت از حق جایی است که کسی جلوی استفاده شما را از یک حق خاصی که در ملک دیگری دارید، می گیرد. مثلاً شما حق عبور از باغ همسایه را دارید، اما او با دیوارکشی جلوی راهتان را می گیرد. اینجا کسی باغ شما را تصرف نکرده، بلکه فقط جلوی استفاده از حق عبور شما را گرفته است.

برای اینکه بهتر متوجه تفاوت این سه دعوا شوید، یک جدول مقایسه هم آماده کرده ایم:

ویژگی	تصرف عدوانی	مزاحمت ملکی	ممانعت از حق
ماهیت	سلب کامل تصرف و استیلا بر ملک	ایجاد اخلال در تصرف بدون سلب آن	جلوگیری از استفاده از یک حق خاص در ملک دیگری
موضوع	عین ملک (سلب تصرف کل ملک)	عین ملک (اخلال در تصرف کل ملک)	حق ارتفاق یا انتفاع (مانع شدن از استفاده از حق)
هدف متصرف	تصرف و استیلا بر ملک	اذیت و آزار، اخلال در آرامش	جلوگیری از اعمال حق توسط صاحب حق

دعوی ممانعت از حق کیفری (جرم ممانعت از حق)

خب، حالا که با مفهوم کلی ممانعت از حق آشنا شدیم، می رسیم به قسمت اصلی بحثمان، یعنی دعوی ممانعت از حق کیفری و بررسی آن به عنوان یک جرم. فرقش با جنبه حقوقی این است که در اینجا پای مجازات هم به میان می آید و ماجرا جدی تر می شود.

مبنای قانونی: ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی

مبنای قانونی جرم ممانعت از حق، ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) است. این ماده می گوید:

«هر کس به وسیله صحنه سازی از قبیل پی کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و زراعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگل ها و مراتع ملی شده، کوهستان ها، باغ ها، قلمستان ها، منابع آب، چشمه سارها، انهار طبیعی و پارک های ملی، تاسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری و کشت و صنعت و اراضی موات و بایر و سایر اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکت های وابسته به دولت یا شهرداری ها یا اوقاف و همچنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عام المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذی حق معرفی کردن خود یا دیگری، مبادرت نماید یا بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذی صلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی گردد یا اقدام به هر گونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می شود. دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق یا اعاده وضع به حال سابق نماید.»

ببینید، این ماده خیلی واضح بیان می کند که اگر کسی با کارهایی مثل دیوارکشی، تغییر مرز، حفر چاه و … جلوی استفاده شما را از حق تان در یک ملک بگیرد، مرتکب جرم شده و مجازات دارد. نکته مهم اینجاست که این اعمال می توانند روی هر نوع ملکی انجام شوند، چه اراضی دولتی و ملی، چه اوقاف و چه املاک شخصی. پس فرقی نمی کند ملک مال کیست، اگر حقی از شما در آن ضایع شود، می توانید از طریق دعوای ممانعت از حق کیفری پیگیری کنید.

تفاوت کلیدی دعوای ممانعت از حق کیفری و حقوقی

موضوع ممانعت از حق دو جنبه دارد: حقوقی و کیفری. هر دو به دنبال رفع مانع هستند، اما تفاوت های اساسی دارند که انتخاب روش درست را برای شما مهم می کند. بیایید ببینیم این دو چه فرقی با هم دارند:

• قصد مجرمانه (سوء نیت): در دعوای ممانعت از حق کیفری، ثابت کردن اینکه فرد خاطی با قصد و نیت بد و از روی آگاهی این کار را کرده، ضروری است. یعنی باید ثابت شود که او عمدی این مانع را ایجاد کرده است. اما در جنبه حقوقی، نیازی به اثبات سوء نیت نیست؛ همین که ممانعت اتفاق افتاده باشد، کافی است.
• نتیجه: در دعوای کیفری، هدف فقط رفع ممانعت نیست، بلکه مجازات فرد خاطی (مثل حبس) هم مد نظر است. علاوه بر مجازات، دادگاه حکم به رفع ممانعت و برگرداندن وضعیت به حالت قبل را هم می دهد. اما در دعوای حقوقی، فقط به دنبال رفع ممانعت و جبران خسارت هستید و مجازاتی برای طرف مقابل در نظر گرفته نمی شود.
• شاکی/خواهان: در جنبه کیفری، شما شاکی هستید چون یک جرم علیه شما اتفاق افتاده. اما در جنبه حقوقی، شما خواهان نامیده می شوید.
• مالکیت: در دعوای ممانعت از حق کیفری، معمولاً باید ثابت کنید که صاحب آن حق (ارتفاق یا انتفاع) هستید. اما در جنبه حقوقی، صرف داشتن حق و استفاده از آن (حتی اگر هنوز مالکیتتان به طور کامل اثبات نشده باشد) کفایت می کند.

باز هم برای شفافیت بیشتر، این تفاوت ها را در یک جدول مقایسه ای ببینید:

ویژگی	جنبه حقوقی ممانعت از حق	جنبه کیفری ممانعت از حق
مبنا	ماده ۱۵۹ ق.آ.د.م	ماده ۶۹۰ ق.م.ا
هدف	فقط رفع ممانعت و جبران خسارت	رفع ممانعت، جبران خسارت و مجازات متهم
سوء نیت	ضروری نیست	باید اثبات شود
مرجع رسیدگی	دادگاه حقوقی	دادسرای عمومی و انقلاب و دادگاه کیفری ۲
نتیجه	حکم به رفع ممانعت و اعاده وضع	حبس و رفع ممانعت و اعاده وضع

ارکان تشکیل دهنده جرم ممانعت از حق

هر جرمی برای اینکه جرم محسوب شود و قابل مجازات باشد، باید یک سری رکن داشته باشد. جرم ممانعت از حق هم از این قاعده مستثنی نیست. بیایید این ارکان را با هم بررسی کنیم تا بدانید دقیقاً چه چیزهایی باید وجود داشته باشند تا بتوانید ادعای جرم بودن یک عمل را داشته باشید.

رکن قانونی

این رکن خیلی واضح است و قبلاً هم گفتیم؛ ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی دقیقاً همان رکن قانونی این جرم است. یعنی قانون صراحتاً بیان کرده که چنین عملی جرم است و برای آن مجازات تعیین کرده.

رکن مادی

رکن مادی یعنی همان کارهای فیزیکی که توسط فرد خاطی انجام می شود و باعث وقوع جرم می شود. در ممانعت از حق کیفری، رکن مادی شامل چند بخش است:

• فعل مثبت مادی: یعنی فرد خاطی باید کاری انجام دهد، نه اینکه کاری را انجام ندهد. مثلاً باید دیوار بکشد، قفل بزند، یا راه را مسدود کند. با ترک فعل (یعنی کاری نکردن) این جرم محقق نمی شود.
• موضوع جرم: موضوع جرم باید مال غیرمنقول باشد. یعنی زمین، خانه، مغازه و از این قبیل. اگر ممانعت از حق در مورد یک مال منقول (مثل ماشین یا پول) اتفاق بیفتد، جنبه کیفری ندارد و نمی توانید با ماده ۶۹۰ پیگیری کنید.
• تعلق مال به دیگری: مالی که ممانعت از حق در آن صورت گرفته، باید به شخص دیگری تعلق داشته باشد، نه به خود فرد خاطی. مثلاً اگر کسی در ملک خودش حق عبور شما را مسدود کند، ایرادی نیست. اما اگر حق عبور شما در ملک همسایه باشد و او مانع شود، بله، جرم است.
• نتیجه مجرمانه: یعنی باید واقعاً مانعی در استفاده شما از حق ارتفاق یا انتفاع تان ایجاد شده باشد. اگر کاری انجام شود ولی در نهایت مانعی ایجاد نشود، جرم کامل نشده است.

رکن معنوی (سوء نیت)

رکن معنوی یعنی قصد و نیت فرد خاطی. در جرم ممانعت از حق، این رکن خیلی مهم است و شامل دو بخش می شود:

• علم و آگاهی: فرد باید بداند که کاری که انجام می دهد غیرقانونی است.
• قصد: فرد باید واقعاً قصد داشته باشد که جلوی استفاده شما را از حق تان بگیرد. یعنی عمداً و با اراده این کار را کرده باشد. اگر مثلاً به اشتباه یا بدون اطلاع از حق شما کاری انجام داده باشد که منجر به ممانعت شده، اثبات سوء نیت سخت می شود.

پس ببینید، برای اینکه بتوانیم بگوییم جرم ممانعت از حق اتفاق افتاده، هر سه این ارکان (قانونی، مادی و معنوی) باید با هم جمع شوند.

مجازات و ویژگی های جرم ممانعت از حق

حالا که فهمیدیم جرم ممانعت از حق چطور شکل می گیرد، بد نیست بدانیم اگر کسی این جرم را مرتکب شد، چه مجازاتی در انتظارش است و این جرم چه خصوصیات دیگری دارد.

مجازات تعیین شده

طبق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی، کسی که مرتکب ممانعت از حق شود، به حبس از یک ماه تا یک سال محکوم می شود. البته یادتان باشد که قوانین مربوط به مجازات ها ممکن است تغییر کنند. مثلاً، با قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مدت حبس برای این جرم، ممکن است به ۱۵ روز تا ۶ ماه کاهش پیدا کرده باشد. علاوه بر حبس، دادگاه متهم را ملزم به جبران خسارت هایی که به شما وارد شده و همچنین برگرداندن وضعیت به حالت سابق هم می کند. یعنی اگر دیوار کشیده، باید دیوار را بردارد و اگر راه آب را بسته، باید باز کند.

قابلیت گذشت جرم

یک نکته مهم درباره جرم ممانعت از حق این است که این جرم، از جرایم قابل گذشت محسوب می شود. یعنی چه؟ یعنی اگر شما به عنوان شاکی، بعد از طرح شکایت، از شکایت خودتان بگذرید و رضایت بدهید، تعقیب کیفری متهم متوقف می شود و پرونده مختومه خواهد شد. این موضوع هم روی جنبه عمومی جرم تأثیرگذار است و می تواند به نفع متهم تمام شود. پس رضایت شما نقش بسیار مهمی در سرنوشت پرونده دارد.

نحوه طرح و پیگیری دعوای ممانعت از حق کیفری

حالا اگر خدای نکرده با مشکل ممانعت از حق روبرو شدید و خواستید از جنبه کیفری پیگیری کنید، باید چه کار کنید؟ بیایید مرحله به مرحله ببینیم چطور می توانید این دعوا را طرح و پیگیری کنید.

شرایط لازم برای شاکی

برای اینکه بتوانید دعوای ممانعت از حق کیفری را مطرح کنید، باید یک سری شرایط را داشته باشید:

• اثبات وجود حق ارتفاق یا انتفاع: مهم ترین چیز این است که شما باید ثابت کنید واقعاً صاحب حق ارتفاق یا انتفاع در ملک دیگری هستید. این حق می تواند از طریق سند رسمی، قرارداد، یا حتی سابقه طولانی استفاده و تصرف شما از آن حق، اثبات شود.
• اثبات وقوع فعل ممانعت کننده: باید نشان دهید که فرد مقابل واقعاً کاری انجام داده که مانع استفاده شما از حق تان شده.
• مهلت قانونی برای طرح شکایت: یادتان باشد که برای طرح این شکایت، معمولاً یک سال از تاریخ اطلاع شما از وقوع ممانعت، مهلت دارید. پس اگر دیر بجنبید، ممکن است حق شکایت کیفری تان را از دست بدهید.

مدارک و دلایل لازم جهت اثبات

برای اینکه ادعای شما در دادگاه محکم باشد و بتوانید ثابت کنید که جرم ممانعت از حق اتفاق افتاده، به مدارک و دلایل محکمی نیاز دارید. این مدارک شامل موارد زیر می شوند:

• سند رسمی یا عادی: هر سندی که نشان دهد شما صاحب حق ارتفاق یا انتفاع هستید (مثل سند مالکیت، اجاره نامه، یا حتی یک توافق نامه عادی که حق شما را ثابت کند).
• شهادت شهود: اگر شاهدانی دارید که دیده اند فرد مقابل مانع ایجاد کرده یا شما سال هاست از این حق استفاده می کنید، شهادت آنها خیلی کمک کننده است.
• عکس و فیلم: عکس و فیلم از صحنه ممانعت (مثلاً دیواری که کشیده شده، قفلی که زده شده، یا راه آبی که بسته شده) می تواند دلیل خیلی قوی باشد.
• گزارش کارشناسی رسمی دادگستری: در مواردی که نیاز به بررسی فنی باشد (مثلاً اینکه آیا واقعاً این مسیر راه آب شما بوده یا نه)، کارشناس دادگستری می تواند نظر بدهد.
• گزارش نیروی انتظامی: اگر قبلاً به نیروی انتظامی مراجعه کرده اید و صورت جلسه ای تنظیم شده، آن هم می تواند به عنوان دلیل ارائه شود.

مراحل طرح شکایت کیفری

پیگیری دعوای ممانعت از حق کیفری یک سری مراحل اداری و قضایی دارد که باید آنها را طی کنید:

1. تنظیم شکواییه: اولین قدم، تنظیم یک شکواییه دقیق و کامل است. در این شکواییه باید تمام جزئیات مربوط به حق شما، نحوه ممانعت، تاریخ وقوع آن، مشخصات متهم (اگر می دانید) و مدارک و دلایلتان را با دقت بنویسید.
2. ثبت شکواییه: شکواییه تان را باید از طریق دفاتر خدمات قضایی الکترونیک ثبت کنید و به دادسرای محل وقوع جرم ارسال کنید.
3. تحقیقات مقدماتی: بعد از ثبت شکواییه، پرونده به دادسرا می رود. در دادسرا، بازپرس یا دادیار مسئول تحقیق می شود و ممکن است از شما، متهم و شهود سؤال کند، یا دستور معاینه محل و تحقیق از کارشناس را بدهد.
4. صدور قرار: بعد از اتمام تحقیقات، بازپرس یا دادیار یکی از این دو قرار را صادر می کند:
   • کیفرخواست: اگر تشخیص دهد که جرم واقعاً اتفاق افتاده و دلایل کافی برای اتهام وجود دارد، کیفرخواست صادر می کند و پرونده را برای رسیدگی و صدور حکم به دادگاه می فرستد.
   • قرار منع تعقیب: اگر دلایل کافی برای اثبات جرم نباشد یا جرم اصلاً اتفاق نیفتاده باشد، قرار منع تعقیب صادر می کند.
5. رسیدگی در دادگاه کیفری ۲: اگر کیفرخواست صادر شود، پرونده به دادگاه کیفری ۲ محل وقوع جرم فرستاده می شود. در دادگاه، جلسه رسیدگی تشکیل می شود، طرفین دفاعیات خود را ارائه می دهند و در نهایت، قاضی حکم نهایی را صادر می کند.

مرجع صالح رسیدگی

همانطور که گفتیم، مرجع اصلی برای رسیدگی به دعوای ممانعت از حق کیفری، دادسرای عمومی و انقلاب و بعد از آن دادگاه کیفری ۲ در محل وقوع ملک یا همان جایی است که جرم در آن اتفاق افتاده است. یعنی اگر ملک در تهران باشد، باید به دادسرای تهران مراجعه کنید، نه مثلاً اصفهان!

نمونه شکواییه دعوی ممانعت از حق کیفری

برای اینکه بهتر درک کنید یک شکواییه چطور باید نوشته شود، یک قالب کلی از آن را برایتان می آوریم. البته یادتان باشد که هر پرونده ای جزئیات خاص خودش را دارد و بهتر است حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا شکواییه شما دقیق و بدون نقص باشد.

به نام خدا

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهر]

موضوع: شکواییه ممانعت از حق کیفری

شاکی: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس کامل، شماره تماس]

متهم: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس کامل، شماره تماس (در صورت اطلاع)]

محل وقوع جرم: [آدرس دقیق ملک مورد تنازع، شماره پلاک ثبتی]

تاریخ وقوع جرم: [تاریخ تقریبی یا دقیق وقوع ممانعت]

دلایل و مدارک:

1. کپی سند مالکیت یا مدرک اثبات کننده حق ارتفاق/انتفاع
2. کپی اجاره نامه (در صورت وجود)
3. شهادت شهود (با ذکر مشخصات کامل)
4. عکس و فیلم (در صورت وجود)
5. هرگونه مدرک دیگر (مثل گزارش نیروی انتظامی)

شرح شکایت:

احتراماً به استحضار می رساند که اینجانب [نام شاکی] به موجب [ذکر دلیل حق، مثلاً: سند رسمی/قرارداد/سابقه تصرف طولانی] دارای حق [مثلاً: حق عبور/حق مجرا/حق انتفاع از پارکینگ] در ملک واقع در [آدرس ملک متهم یا محل ممانعت] که متعلق به [نام متهم/شخص دیگری] می باشد، هستم. این حق سال هاست که توسط اینجانب مورد استفاده قرار می گرفته است.

متاسفانه، آقای/خانم [نام متهم] در تاریخ [تاریخ وقوع ممانعت] اقدام به [توضیح دقیق نوع ممانعت، مثلاً: دیوارکشی در مسیر عبور، قفل زدن به درب، مسدود کردن نهر آب] نموده و بدین ترتیب، اینجانب را از حق قانونی خود محروم کرده است. این اقدام ایشان با سوء نیت و با آگاهی از حق اینجانب صورت گرفته است.

با توجه به مراتب فوق و اینکه اقدام متهم مصداق جرم ممانعت از حق موضوع ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی می باشد، از محضر محترم دادسرا تقاضای رسیدگی، انجام تحقیقات لازم، صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست علیه متهم و نهایتاً صدور حکم به مجازات قانونی نامبرده و رفع ممانعت و اعاده وضعیت به حالت سابق را دارم.

با احترام فراوان،

[نام و نام خانوادگی شاکی و امضا]

نکات مهم و موارد خاص

وقتی وارد دعوای حقوقی یا کیفری می شویم، همیشه یک سری نکات ریز و درشت و موارد خاص وجود دارد که اگر از آن ها مطلع باشیم، کارمان خیلی راحت تر پیش می رود. در مورد دعوای ممانعت از حق کیفری هم همین طور است. بیایید چند نکته مهم را با هم بررسی کنیم.

نحوه اجرای رأی دادگاه

یکی از خوبی های دعوای ممانعت از حق (چه کیفری و چه حقوقی) این است که معمولاً رأی دادگاه به سرعت اجرا می شود. یعنی چی؟ یعنی حکم دادگاه در مورد رفع ممانعت و اعاده وضعیت به حال سابق، حتی اگر طرف مقابل بخواهد تجدیدنظرخواهی کند، باز هم به طور فوری قابل اجراست. این به خاطر ماهیت تصرفی این دعاوی است که قانون می خواهد به سرعت وضعیت را به حالت عادی برگرداند. پس از صدور حکم و طی مراحل اجرایی، حکم اجرا می شود و آن مانع برداشته خواهد شد.

ممانعت از حق در ملک مشاع

ملک مشاع یعنی ملکی که چند نفر در آن شریک هستند، مثلاً چند برادر یک زمین را به ارث برده اند. در مورد ممانعت از حق در ملک مشاع، یک قانون کلی وجود دارد که می گوید: نمی توانید علیه یکی از شرکای خودتان دعوای ممانعت از حق (چه حقوقی و چه کیفری) مطرح کنید. دلیلش هم این است که هر شریک در جزء به جزء مال مشاعی، حق دارد و همه با هم مالک هستند. هیچ کدام بدون اجازه بقیه نمی توانند در ملک تصرف کنند و اگر یک نفر مانع دیگری شود، این را به عنوان ممانعت از حق تلقی نمی کنند.

اما، یک سری استثنائات هم وجود دارد:

1. حق ارتفاق/انتفاع ثالث: اگر قبل از اینکه ملک به صورت مشاعی دربیاید (مثلاً قبل از اینکه به ورثه برسد)، یک نفر ثالث (یعنی کسی که جزو شرکا نیست) حق ارتفاق یا انتفاع در آن ملک داشته باشد، در این صورت هیچ یک از شرکا نمی تواند مانع استفاده آن شخص ثالث از حقش شود. اگر مانع شوند، شخص ثالث می تواند دعوای ممانعت از حق را علیه آنها مطرح کند.
2. توافق شرکا با شخص ثالث: فرض کنید همه شرکا با هم توافق کنند و یک حق ارتفاق یا انتفاع (مثلاً حق عبور) را به یک نفر ثالث بدهند. بعد از این توافق، اگر یکی از شرکا یا همه آنها جلوی استفاده آن شخص ثالث را از حقش بگیرند، باز هم شخص ثالث می تواند دعوای ممانعت از حق را مطرح کند.

دفاعیات متداول در پرونده های ممانعت از حق کیفری

کسی که متهم به ممانعت از حق می شود، می تواند برای دفاع از خودش از دلایل مختلفی استفاده کند. مثلاً:

• عدم وجود سوء نیت: ادعا کند که عمداً و با قصد بد این کار را انجام نداده، بلکه به اشتباه یا بدون اطلاع از حق شاکی بوده است.
• عدم وجود حق برای شاکی: متهم ممکن است ادعا کند که شاکی اصلاً حق ارتفاق یا انتفاعی در ملک او ندارد.
• محدوده حق: ممکن است بگوید حق شاکی به این گستردگی که او ادعا می کند، نیست.
• قانون مداری عمل: ثابت کند که کار او بر اساس یک مجوز قانونی یا دستور اداری بوده است.

نقش و اهمیت وکیل متخصص کیفری در دعوای ممانعت از حق

راستش را بخواهید، پرونده های ممانعت از حق، با وجود اینکه به ظاهر ساده می آیند، اما پیچیدگی های خاص خودشان را دارند، مخصوصاً وقتی پای جنبه کیفری به میان می آید. اینجا نقش وکیل متخصص کیفری خیلی پررنگ می شود. یک وکیل کاربلد می تواند:

• دقیق و کامل تنظیم کند: در تنظیم شکواییه و جمع آوری مدارک و ادله، دقت و تجربه یک وکیل می تواند حرف اول را بزند. یک اشتباه کوچک ممکن است کل پرونده را زیر سؤال ببرد.
• دفاع مؤثر: چه در دادسرا و چه در دادگاه، وکیل می تواند از حقوق شما به بهترین شکل دفاع کند و نگذارد حقتان پایمال شود.
• تسریع روند رسیدگی: وکلای متخصص با رویه های قانونی آشنایی کامل دارند و می توانند روند رسیدگی را تسریع ببخشند و جلوی اطاله دادرسی را بگیرند.
• مشاوره تخصصی: قبل از هر اقدامی، گرفتن مشاوره از وکیل به شما کمک می کند تا بهترین راه را انتخاب کنید و از تصمیمات اشتباه جلوگیری کنید.

پس، اگر با چنین مشکلی روبرو شدید، حتماً قبل از هر کاری با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا مطمئن شوید تمام جوانب پرونده تان را در نظر گرفته اید و بهترین نتیجه را می گیرید.

نتیجه گیری

دعوی ممانعت از حق کیفری یک ابزار قانونی مهم برای دفاع از حقوق شما در برابر کسانی است که جلوی استفاده تان را از حق ارتفاق یا انتفاع در ملک دیگری می گیرند. در این مقاله دیدیم که ممانعت از حق چیست و چه فرقی با تصرف عدوانی و مزاحمت ملکی دارد. همچنین، با جزئیات ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی آشنا شدیم که مبنای قانونی این جرم است و مشخص کردیم که چه ارکانی باید وجود داشته باشند تا این جرم محقق شود. مجازات ها و قابلیت گذشت این جرم را هم بررسی کردیم.

در نهایت، فهمیدیم که چطور باید شکایت کیفری ممانعت از حق را مطرح و پیگیری کنید، چه مدارکی لازم است و دادگاه صالح برای رسیدگی کدام است. نکات مهمی مثل اجرای رأی دادگاه و ممانعت از حق در ملک مشاع هم بررسی شد. یادتان باشد که دنیای حقوق پیچیدگی های خاص خودش را دارد و ممکن است در هر پرونده ای، جزئیات خاص و منحصر به فردی وجود داشته باشد که نیاز به بررسی دقیق دارد.

پس، اگر فکر می کنید حق شما در ملک دیگری ضایع شده و کسی با ایجاد مانع، جلوی استفاده شما را گرفته، قدم اول این است که اطلاعاتتان را کامل کنید و قدم دوم، حتماً از یک وکیل متخصص در امور کیفری و ملکی مشاوره بگیرید. این کار نه تنها شانس موفقیت شما را بالا می برد، بلکه کمک می کند تا با کمترین دردسر و در سریع ترین زمان ممکن، به حقتان برسید و آرامشتان را پس بگیرید.