۵ تیر در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری پیشتاز، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۵ تیر برابر ۲۵ ژوئن را ورق می‌زنیم.

***

پژوهش لاووازیه

۲۵ ژوئن ۱۷۸۳ میلادی برابر با ۵ تیر ۱۱۶۲ خورشیدی، آنتوان لوران لاووازیه، شیمی‌دان فرانسوی و «پدر شیمی امروزی» به آکادمی علوم فرانسه اعلام کرد که آب محصولی است که از ترکیب هیدروژن و اکسیژن تشکیل می‌شود. کشف او مستقل از کشف هنری کاوندیش، شیمی‌دان انگلیسی بود که پیش‌از لاووازیه به این نتیجه رسیده بود. لاووازیه همچنین در سال ۱۷۷۸ دریافت که هوا مخلوطی از دو گاز است و آنها را اکسیژن و نیتروژن نامید. او با مطالعه نقش اکسیژن در احتراق، نظریه فلوژیستون را رد کرد. فلوژیستون نظریه‌ای بود در علم شیمی که در سده‌های ۱۷ و ۱۸ میلادی رواج داشت و معتقد بود که فلوژیستون آتش تعبیه‌شده در درون مواد است که هنگام سوختن از ماده فرار می‌کند. این نظریه نقش هوا را در سوختن صرفاً محدود به انتقال فلوژیستون آزادشده از جسم می‌کرد. لاووازیه همچنین قانون بقای جرم را کشف کرد و روش امروزی نامگذاری ترکیبات را ابداع کرد که جایگزین روش غیرسیستماتیک قدیمی‌ شد.

حادثه برای سوهو

۲۵ ژوئن ۱۹۹۸ میلادی برابر با ۵ تیر ۱۳۷۷ خورشیدی، تماس با رصدخانه خورشیدی و هورسپهری (SOHO) قطع شد. زمانی که فقط حدود از سه سال از آغاز ماموریت این رصدخانه فضایی گذشته بود و کالیبره‌کردن ژیروسکوپ آن اندک‌زمانی قبل انجام شده بود دانشمندان سازمان فضایی اروپا دریافتند که سوهو در موقعیت نادرستی قرار گرفته و از این‌رو، قادر نیست با زمین ارتباط قابل قبولی برقرار کند و درنتیجه به دستورهای فرماندهان مرکز کنترل زمینی پاسخ نمی‌داد. نجات ماهواره سوهو پس‌از سه ماه تلاش مستمر متخصصان در نهایت به ثمر رسید و تماس با این رصدخانه فضایی از ۱۶ سپتامبر ۱۹۹۸ از سر گرفته شد و از اواسط اکتبر دانشمندان به فعال‌کردن مجدد ابزارهای علمی مشغول شدند. از زمان راه‌اندازی آن در ۲ دسامبر ۱۹۹۵، سوهو دانش بشر درباره خورشید را به‌طرز چشمگیری افزایش داده است. ماموریت این رصدخانه ۲ سال پیش‌بینی شده بود اما اکنون بیش‌از ۲۸ سال از خدمت این ماهواره می‌گذرد و علاوه‌بر رصد خورشید، بیش‌از ۵هزار دنباله‌دار را هم کشف کرده است.

اولین رصدگر ستاره دوتایی

۲۵ ژوئن ۱۶۷۱ میلادی برابر با ۵ تیر ۱۰۵۰ خورشیدی، جووانی باتیستا ریچولی منجم ایتالیایی درگذشت. سال ۱۶۵۰ او به اولین کسی تبدیل شد که یک ستاره دوتایی را رصد کرد. ستاره دوتایی به دو ستاره‌ای گفته می‌شود که آنقدر به هم نزدیک‌اند که به‌نظر می‌رسد یکی هستند. این ستاره دوتایی، میزار در میانه دب اکبر بود. ریچولی همچنین سایه‌های قمرهای مشتری کشف کرد. او همچنین به‌دلیل آزمایش‌هایی که با آونگ‌ها و اجسام در حال سقوط انجام داد و بحث درباره ۱۲۶ استدلال درباره حرکت زمین و برای معرفی الگوی کنونی نام‌گذاری ماه شناخته می‌شود.

والتر هرمان نرنست

۲۵ ژوئن ۱۸۶۴ میلادی برابر با ۵ تیر ۱۲۴۳ خورشیدی، والتر هرمان نرنست، شیمی‌‌دان آلمانی به‌دنیا آمد. نرنست یکی از بنیانگذاران شاخه علمی شیمی‌فیزیک مدرن بود.  سال ۱۸۸۹، او نظریه خود را درباره پتانسیل الکتریکی و رسانش محلول‌های الکترولیتی (معادله نرنست) ابداع کرد. سال ۱۹۰۶، نرنست نشان داد که می‌توان ثابت تعادل یک واکنش شیمیایی را از روی داده‌های حرارتی تعیین کرد و با این کار او آنچه را که خود قانون سوم ترمودینامیک نامید، فرموله کرد. این قانون بیان می‌کند زمانی که دما به‌سمت صفر مطلق میل می‌کند آنتروپی، (معیار ترمودینامیکی بی‌نظمی در یک سامانه) به صفر نزدیک می‌شود. به‌دلیل ارائه این نظریه او در سال ۱۹۲۰ جایزه نوبل شیمی را دریافت کرد.