اعتراض دانشجویان به قدیمی بودن سرفصل ها؛ دروس تئوری نخبه نمی آفریند 

پیشتاز گزارش می دهد؛

خبرگزاری آنا_ نادیا عابد؛  بازنگری سرفصل های درسی در دانشگاه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که نیازهای بازار کار و پیشرفت های علمی به سرعت در حال تغییر هستند. با توجه به تحولات جهانی و فناوری های نوین دانشگاه ها باید سرفصل های خود را متناسب با این تغییرات به روز کنند تا دانشجویان توانایی های لازم برای ورود به بازار کار را کسب کنند. 

تحقیقات نشان می دهد که برنامه های درسی که به طور منظم بازنگری می شوند می توانند به افزایش کیفیت آموزش و یادگیری کمک کنند و موجب انگیزه بیشتر دانشجویان شوند علاوه بر این این بازنگری ها می توانند به بهبود روش های تدریس و ارزشیابی نیز منجر شوند که به نوبه خود بر تجربه تحصیلی دانشجویان تأثیر مثبت می گذارد.

به طور کلی بازنگری سرفصل های درسی نه تنها به بهبود کیفیت آموزش کمک می کند بلکه به دانشگاه ها این امکان را می دهد که با نیازهای اجتماعی و اقتصادی جامعه هم راستا شوند و در نهایت به ارتقای سطح علمی و فرهنگی کشور کمک کند.

از طرفی بازنگری سرفصل های درسی متناسب با نیاز های بازار کار یکی از مهم ترین ماموریت های آموزش عالی ایران در هر دوره ای شناخته می شود معاونت آموزشی بر این اساس تمام دانشگاه ها را به بازنگری ۵ ساله برنامه های درسی موظف کرده است. با وجود اینکه وزارت علوم برنامه هایی را برای تغییر و تحول سرفصل دروس دانشگاه ها در دستور کار قرار داده است اما استادان و دانشجویان آنطور که باید و شاید از وضعیت پیش آمده راضی نبوده و نسبت به این مسئله دغدغه هایی داشته اند. 

انتظارات دانشجویان از دروسی که می خوانند چیست؟

اکرم دانشجوی کارشناسی رشته مدیریت دانشگاه تهران به خبرنگار پیشتاز می گوید که حفظ کردن و یادگیری چند دروس تئوری نخبه به بار نمی آورد آن چیزی که باید دانشجو را به سمت خود بکشاند توجه به «مهارت محوری» است. 

مجید دانشجوی دکتری دانشگاه شهیدبهشتی هم معتقد است که دانشجو باید برای گذراندن دوره کارورزی حتما در صنعت حضور داشته باشد اما محیط بیرون از دانشگاه استقبالی از دانشجو نمی کند و مدیران صنایع مشتاق امضای هرچه سریع تر برگه کارآموزی دانشجو و خداحافظی با او هستند. محمدحسین دانش آموخته رشته روانشناسی دانشگاه شهیدبهشتی می گوید: دروس مقطع کارشناسی رشته روانشناسی به علت زیاد بودن تنوع مطلب دانشجو را همانند اقیانوس اما با عمق یک سانت بار می آورد یعنی نمی توان مطلبی را به شکل تخصصی فرا گرفت و دانشجو خود باید به دنبال فراگیری آموزش باشد.

کیمیا دانشجوی کارشناسی علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی می افزاید: تنوع انتخاب رشته در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه های ایران نسبت به واحد های مقطع کارشناسی بسیار کم است و همین باعث می شود تا گرایش ها و واحد هایی که می تواند به بحث علوم تربیتی در کشور کمک کند توسط دانشجویان فرا گرفته نشود.

علیرضا دانشجوی مهندسی فیزیک دانشگاه صنعتی امیر کبیر معتقد است: «واحد های درسی در دانشگاه ارتباط بسیار کمی با بخش صنعت دارد یعنی دانشجو باید به مطالب تئوری بسنده کند و فرصت بکارگیری مطالب فراگرفته شده را در بخش عملی ندارد». شایان دانشجوی رشته مدیریت رسانه می گوید: «سرفصل تدرس شده در دانشگاه ها نه تنها مطلوب نیستند بلکه تکراری و بی ربط با محیط بازار کار هم هستند مثلا دانش آموخته دانشگاهی نمی تواند مهارت های خود را در بدو ورود به بازار کار پیاده سازی کند». علی اکبر دانش آموخته برق دانشگاه صنعتی شریف هم معتقد است که بازار کار جویای کسب مهارت های دانشجویان نیستند و آنها باید با دریافت مدرک برترین دانشگاه کشور راننده اسنپ شوند این مشکل باید هرچه سریع تر بهبود یابد تا مهاجرت نخبگان یا به عبارتی دیگر فرار ژن های برتر اتفاق نیفتد. 

کریم دانشجوی مهندسی علم و صنعت می گوید که چالش اصلی دانشجو این است که چرا نباید در محیط دانشگاه مهارت کافی را کسب کند؟ پس این فرد پس از دانش آموختگی با حفظ چند کتاب چه مسئولیتی را باید در جامعه بر عهد بگیرد؟ چرا در این زمینه فردی پاسخگو نیست؟ مرضیه دانش آموخته ارتباطات هم می افزاید: «فقط آموزش مطالب یک کتاب از دهه هفتاد هر ساله برای دانشجویان تدریس می شودو زمانی که دانشجو به استاد اعتراض می کند با بی اعتنایی مواجهه می شود و گاهی اوقات استادان می گویند که خود دانشجو باید به دنبال کسب مهارت باشد و این مسئله را نباید از استاد پیگیری کرد». 

حسین دانشجوی حقوق دانشگاه آزاد اسلامی هم می گوید که اگر وضعیت تناسب دروس تدریس شده دانشگاهی با بازار کار فراهم شود قطعا صنعت به دنبال دانشجو آمده و مشتاق همکاری با او خواهد شد؛ در غیر اینصورت باید با کمرنگ شدن نقش ارتباط صنعت و دانشگاه مواجهه شویم. 

راهبردهای دانشگاه های موفق جهان در بازنگری در سرفصل های درسی

بازنگری سرفصل های درسی در دانشگاه های موفق جهان فرآیندی کلیدی برای بهبود کیفیت آموزش و پاسخ به نیازهای متغیر بازار کار و جامعه است. این فرآیند معمولاً به صورت دوره ای و با توجه به پیشرفت های علمی فناوری های نوین و تغییرات اجتماعی انجام می شود.

یکی از تجربیات موفق دانشگاه هاروارد است که به طور منظم سرفصل های درسی خود را بازنگری می کند. این دانشگاه به همکاری با استادان دانشجویان و متخصصان صنعت اهمیت می دهد تا سرفصل ها متناسب با نیازهای روز طراحی شوند. به عنوان مثال در رشته های مهندسی با توجه به پیشرفت های سریع فناوری دوره های جدیدی در زمینه داده کاوی و هوش مصنوعی به برنامه درسی اضافه شده است.

در اروپا دانشگاه آکسفورد نیز به منظور به روز رسانی سرفصل های درسی از رویکردی جامع استفاده می کند. این دانشگاه با برگزاری کارگاه های مشاوره ای با دانشجویان و فارغ التحصیلان به جمع آوری بازخورد و نظرات می پردازد. این نظرات به تصمیم گیری در خصوص تغییرات برنامه درسی و بهبود کیفیت تدریس کمک می کند.

در آسیا دانشگاه ملی سنگاپور با بهره گیری از فناوری های آموزشی نوین برنامه های درسی خود را بازنگری کرده است. این دانشگاه با ادغام آموزش آنلاین و حضوری به دانشجویان این امکان را می دهد که با توجه به زمان و شرایط خود از محتوای درسی بهره برداری کنند.

در نهایت بازنگری سرفصل های درسی نیازمند همکاری میان دانشگاه ها صنعت و دانشجویان است تا به یک مدل آموزشی پاسخگو و کارآمد دست یابیم. این فرآیند نه تنها به بهبود کیفیت آموزشی کمک می کند بلکه فارغ التحصیلانی با مهارت های لازم برای ورود به بازار کار تولید می کند.

نقش وزارت علوم برای بازنگری جدی سرفصل دروس 

در ایران نیز با اینکه وزارت علوم در این زمینه اقدامات موثری را انجام داده است اما سیل اعتراض دانشجویان نسبت به قدیمی بودن سرفصل ها یا نیازمحور نبودن آن همچنان پابرجاست و روز به روز در حال پررنگ شدن است؛ با این حال انتظار می رود تا مسئولان آموزش عالی و کارشناسان این حوزه جدی تر ورود کرده و به حل چالش ها اقدام کنند تا دانشجویان با فراگیری مطالب مهارت محور پس از دانش آموختگی خود را برای ورود به بازار کار آماده کنند. 

از آنجایی که وزارت علوم متولی رسیدگی به امور همه جانبه دانشجویان است؛ چه بسا که با ارائه راهکار های موثر و به موقع نه تنها از افت مهارت های علمی جلوگیری کند بلکه با بیشتر اصولی کردن دروس ارتباط صنعت و دانشگاه را هم تحقق بخشد.