پشت پرده مسمومیت های الکلی چیست؟

آفتاب نیوز :

این روز ها دوباره برخی نقاط دومینوی مرگ و مسمومیت با مشروبات الکلی یا چشم ها را بر روشنایی دنیا می بندد یا جان شیرین آدمی را به زیر خاک می برد. در روز هایی که گذشت آمار قربانیان مسمومیت با نوشیدنی های آغشته به متانول در چند استان همدان گیلان و مازندران در صدر اخبار قرار گرفت به طوری که فقط در استان مازندران ۳۴۴ نفر به علت مسمومیت با الکل پذیرش و از این تعداد ۹۰ نفر دیالیز شده ۵ نفر در ICU بستری هستند و ۴ نفر هم نابینا شدند و در این میان تعدادی هم جانشان را از دست دادند.

باوجود هشدار های مکرر مسئولان سلامت مجریان قانون و جرم انگاری هایی که برای مصرف و فروش آن در کشور صورت گرفته است اما باز هم شاهد این دست اتفاقات ناگوار هستیم. حال سؤال اینجاست چه اتفاقی می افتد که متانول را به نوشیدنی ها اضافه می کنند؟ آیا پای سودجویی و نفع اقتصادی درمیان است یا جهل و نادانی؟

همه الکل ها سمی هستند

دکتر فراز زندیه متخصص طب اورژانس و فوق تخصص سم شناسی بالینی و مسمومیت ها در بیمارستان لقمان حکیم در خصوص مسمومیت با مشروبات الکلی به «ایران» می گوید: در ابتدا بگویم مصرف مشروبات الکلی چه خارجی و چه دست ساز جدای از اینکه در دین اسلام حرام اعلام شده است در ایران برای فروش و مصرف آن مجازات هایی تعیین کرده اند اما در علم پزشکی چه اتفاقی رخ می دهد که با موجی از مسمومیت ها در یک بازه زمانی روبه رو می شویم؟! همه الکل ها اعم از پزشکی و صنعتی سمی هستند اما دوز سمی که در آن ها وجود دارد متفاوت است به طوری که الکل اتانول که مصرف پزشکی دارد و خوراکی هم محسوب می شود سم کمتری داشته و به راحتی از بدن دفع می شود اما الکل متانول در بدن سمی ایجاد می کند که می تواند تا مرگ مصرف کننده آن پیش برود. الکلی که داخل مشروبات چه آن هایی که به صورت پلمب به صورت غیرقانونی وارد کشور می شود و چه آن هایی که زیرزمینی هستند استفاده می شود و عوارض نابینایی و مرگ را در پی مصرفش دارد الکل متانول است.

اضافه کردن الکل به مشروبات برای سود

وی توضیح می دهد: هیچ فروشنده یا در زبان عامیانه ساقی ای نمی خواهد جنس خطرناک به مشتری دهد و سبب مرگ افراد شود اما همیشه پای سود و درآمد بیشتر که به میان می آید این اتفاق ها اجتناب ناپذیراست و افراد از روی ناآگاهی متانول را به مشروب اضافه می کنند. الکل اتانول و متانول هر دو در صنایع پتروشیمی تولید می شوند و اگر بخواهند مشروبات را بدون تلفیق الکل به مشتری بدهند قیمت آن بیش از چیزی است که اکنون به فروش می رسد به همین دلیل الکل را از صنایع پتروشیمی خریداری می کنند و به محصولاتشان اضافه می کنند تا حجم مشروبات بیشتر شود و با قیمتی که به مشتری می دهند مقرون به صرفه باشد. افرادی که الکل ها را به محصولاتشان اضافه می کنند اکثراً هیچ اطلاعی ندارند که این الکل حاوی متانول است و می تواند کُشنده باشد.

زندیه با اشاره به اینکه متانول خالص ظرف چندساعت کُشنده است بیان می کند: بیشتر مشروباتی که مصرف می شود متانول خالص نیست و بخشی از آن اتانول است که از بدن دفع می شود و بعد از آن متانول در بدن فعال می شود. حال فروشنده ها که الکل ها را می خرند نمی دانند که حاوی متانول است و آن را به محصولشان اضافه می کنند چرا که از نظر رنگ بو و مزه شبیه هم هستند و به هیچ عنوان قابل تفکیک نیستند.

این فوق تخصص سم شناسی بالینی و مسمومیت ها در خصوص تست هایی که در شبکه های مجازی برای تشخیص متانول از اتانول دست به دست می شود هم می گوید: برخی در فضای مجازی راهکار برای تشخیص متانول از اتانول را ارائه می دهند مثلاً تست رنگ شعله و اقدامات دیگر که هیچ اعتبار علمی ندارد زیرا تفکیک این دو نوع الکل فقط در آزمایشگاه با دستگاه خاص امکان پذیر است.

به گفته این متخصص طب اورژانس زمانی تعداد مسمومیت ها بالا می رود و چند شهر را درگیر می کند که الکل حاوی متانول به مشروبات اضافه شده باشد. از آنجایی که کاربرد صنعتی اتانول و متانول یکی است در صنایع پتروشیمی این دو را از هم تفکیک نمی کنند و در بسته بندی هایی که خریداری می شود مشخص نیست چند درصد الکل متانول و چند درصد اتانول است و به ساقی می گویند که الکل اتانول است و فرد بدون هیچ آگاهی الکل را به مشروباتش اضافه می کند چراکه غلظت اتانول و متانول در محصولات پتروشیمی مشخص نیست و یک شکل استفاده می شود.

زندیه با اشاره به الکل هایی که برای مصارف پزشکی ساخته می شوند هم عنوان می کند: در کارخانه های الکل سازی که قرار است مصارف پزشکی داشته باشند مثل الکل های طبی که در بیمارستان ها استفاده می شود آنجاست که الکل متانول از محلول حذف می شود و غلظت اتانول روی بسته درج می شود مثلاً ۹۷ درصد یا ۷۰ درصد حاوی اتانول است و مابقی بر پایه آب که این نوع الکل ها به دست ساقی های مشروبات الکلی نمی رسد چراکه به میزان مصرف سیستم بهداشت و درمان تولید می شود.

متانول کُشنده است

وی با اشاره به اینکه چند درصد مصرف مشروبات الکلی که حاوی متانول هستند می تواند منجر به مسمومیت و حتی مرگ شود می گوید: از آنجایی که غلظت میزان الکل در مشروبات مشخص نیست نمی توان دقیق گفت در یک لیوان چند درصد متانول وجود داشته که سبب نابینایی یا از بین رفتن کبد شده است اما به طور کلی مصرف ۳۰ سی سی تا ۲۴۰ سی سی الکل متانول خالص می تواند سبب بیماری و مرگ شود ولی در مورد متانول خالص این که هیچ کدام از مشروبات متانول خالص نیست و متانولی است که با اتانول مخلوط شده است. اما نکته ای که مصرف کنندگان باید بدانند آن است که اتانول زودتر در بدن متابولیزه می شود و از طریق آنزیم های کبدی حدود ۱۲ ساعت بعد از مصرف دفع می شود و بعد از آن متانول در بدن شروع به فعالیت و ایجاد علائم مسمومیت می کند.

زمان بروز علائم مسمومیت

فوق تخصص سم شناسی بالینی و مسمومیت ها با اشاره به اینکه علائم مصرف مشروبات سمی بلافاصله در بدن ایجاد نمی شود می گوید: همه الکل ها در بدن حالت مستی دارند حتی الکل های سمی مثل متانول هم ایجاد علائم مستی را دارد اما اگر ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از مصرف علائمی همچون تاری یا برفکی شدن دید حالت تهوع و استفراغ سرگیجه بی حالی و کاهش فشارخون داشتند باید بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنند.

عوارض الکل های سمی همیشگی است

زندیه می افزاید: اگر فرد بموقع به مراکز درمانی مراجعه کند می توان از ایجاد عوارض بیشتر مسمومیت جلوگیری کرد اما اگر علائم را سرسری گرفته و درمان نشود اختلال بینایی و در پی آن مرگ است و اگر در بدن فرد عوارض ایجاد شود مثلاً فرد دچار اختلال بینایی یا نابینایی شود دیگر درمان نمی شود به طوری که عوارض الکل های سمی همیشگی است.